FESTIVAL INTERNATIONAL DU PREMIER FILM D’ANNONAY
Entre o venres 27 de Xaneiro e o luns 6 de Febreiro de 2012, a 29ª Edición do Festival International du Premier Filme de Annonay et Pays Annonéen reuniu unha serie de directores debutantes chegados de diferentes lugares do mundo para presentar as súas óperas primas ao longo de once intensos días de cinema e frío. Este festival foi creado en 1984 e está dedicado desde 1988 a filmes inéditos de directores debutantes. Esta especificidade determina que o centro de atención do Festival sexan primeiros filmes e directores debutantes, no canto de grandes estrelas e autores consagrados, algo que atrae a un público máis heteroxéneo e permite presentar os filmes con menos condicionamentos. A vontade de abrir o sector a novos talentos e á vez de facer chegar o cine a novos sectores da sociedade, levan a fomentar un ambiente especialmente cálido e distendido entre profesionais, público e organizadores. Búscase propiciar o encontro e intercambio entre realizadores debutantes de todo o mundo, pero tamén con outros profesionais, organizadores e público presente no evento. Entre o público destaca a afluencia de gran cantidade de mozos, moitos deles atraidos polos convenios con institutos e polos descontos. Algúns destes mozos poden chegar a viaxar ata tres horas en autocar para chegar aló, e grazas a eles e tamén a unha franxa importante de adultos, as salas énchense e as entradas esgótanse a miúdo. Na edición de 2011 contabilizáronse máis de 17.000 espectadores e na de 2012 máis de 18.000, unha cuarta parte escolares. O éxito do certame debe atribuírse en boa medida á Comisión de Cinema da Maison deas Jeunes et da Culture (MJC) de Annonay, un potente axente rexional de dinamización cultural, e en especial cinematográfica e audiovisual, que asume tarefas de cineclub e videoclub, produtora e distribuidora, escola de cinema e vídeo, organizadora do Festival… Grazas a todo iso este Festival, un dos máis importantes da Rexión Rhone-Alpes, non deixa de crecer e, desde 2003, esténdese tamén a outras poboacións próximas en Annonay.
O Festival componse de seis seccións: primeiras longametraxes de ficción en competición, primeiros filmes fóra de competición, sección temática ao redor dun motivo ou xénero, invitado “coup de coeur” ou amor a primeira vista, proxección dunha selección de filmes para tódolos públicos e unha sección carta branca para unha produtora ou distribuidora. Aparte diso, con pouco glamour e bastante sinxeleza, o abanico de actividades que adoitan acompañar a festivais de cinema en todas partes: galas, presentacións, cine-debates, táboas redondas, dedicatorias e outras animacións. Na sección competición pódense atopar longametraxes de ficción en 35mm, dunha duración mínima de 60 minutos e datados do ano presente ou do precedente. Aparte destes requisitos é necesario que no momento do seu paso polo Festival o director do filme non faga unha segunda longametraxe e que o filme en si non sexa distribuído comercialmente en Francia, nin en cinemas, nin en televisión. Paralelamente aos oito filmes da sección competitiva, o Festival sitúa no punto de mira as estrelas ascendentes do cinema e a apertura a novos públicos, esta vez grazas á sección “Da estrada ao cine”, cunha serie de proxeccións temáticas, unha exposición de motocicletas de cine e unha noite Sergio Leone. Este ciclo temático, de feito ligado ao motivo central dunha edición dedicada Á aventura!, recolle a testemuña de edicións anteriores consagradas a Artistas en Pantalla, Soños e Pesadelos, Cine das Tres Chinesas, Imaxe do Poli no Cine, Aspectos dos Cines Arxentino e Brasileiro, a Música no Cine, ou Miradas sobre o Cine Fantástico. Este ano a sección Carta Branca foi consagrada á Unidade Ficción de Arte, con cinco filmes. No transcurso do Festival, ademais, unha trintena de mozos integrantes do Wizz-Mag sérvense de pequenos equipos de produción e dun antigo autobús de liña como estudio móbil para filmar e montar unha serie de noticiarios que reflicten a actualidade da encontro, cuberta en papel polo folletín diario A Tulipe.
O proceso de selección de filmes e designación de xurados destaca sobre todo polo seu carácter aberto e participativo, aproveitando e potenciando as dinámicas de participación xuvenil e traballo horizontal propiciadas pola actividade cultural regular da MJC Annonay. A sección competitiva nútrese fundamentalmente de títulos presentados na edición inmediatamente precedente do Festival de Cannes, grazas ao traballo de prospección e contactos levada a cabo por Gaël Labanti, responsable da Mission Cinéma da MJC Annonay e Director Artístico do Festival. A partir de aquí, a selección de filmes corre a cargo dunha comisión de corenta voluntarios, moitos deles participantes nas actividades regulares do cineclube e as intervencións formativas en escolas e asociacións, que comprenden desde traballos de análise e comprensión da imaxe cinematográfica a obradoiros de escritura, rodaxe, realización e montaxe. Na edición de 2012 levouse a cabo unha difícil elección de entre máis de 200 filmes. O propio proceso de visionado comentado dos filmes supón xa de seu unha experiencia moi enriquecedora polos voluntarios da MJC e organizadores do Festival, unha experiencia máis que se enmarca nun amplo proceso de aprendizaxe e divulgación cinematográfica. Unha vez feita a selección, o traballo é do Gran Xurado, integrado por cinéfilos de toda Francia e nesta ocasión presidido por Raphaël Jacoulot, director de Barrage (2006) e Avant l’Aube (2011), do Xurado de Institutos presidido esta vez pola escritora e guionista Tiffany Tavernier, e obviamente do xurado popular presente nas salas.
Os premios, financiados maioritariamente por organismos locais e rexionais, constan dun Gran premio do Xurado, dotado con 3.500 euros para o distribuidor francés que difunda o filme en 2012 e 2.000 euros para o director, un Premio especial do Xurado dotado con 1.200 euros para o director, un Premio do Público dotado con 1.700 euros para o director, un Premio dos Estudantes dotado con 600 euros para o director, e un Premio á Mellor Música dotado con 500 euros para o compositor. A contía dos premios é máis ben simbólica, enténdese que o paso dos filmes polo certame e hipotética concesión de premios busca ante todo fomentar que o filme chegue a todo tipo de interlocutores. O rol dos organizadores é neste sentido recoñecer e servir como transmisores para que uns primeiros filmes considerados destacables e descoñecidos cheguen a un público o máis amplo e variado posible, talvez desexoso de confrontar experiencias cinematográficas ás antípodas das grandes superproduciónes e aludes de efectos especiais que adoitan colmar as salas.
Pola súa dotación e proceso de repartición, trátase pois de premios orientados a fomentar o acceso a filmes raros, que debido a inercias dos sistemas de produción e distribución imperantes en cinema e televisión, como na maior parte de Festivais, pasan desapercibidos. Non é de estrañar, tendo en conta que os directores premiados son, a priori, sempre debutantes basicamente anónimos. En 2012 o Grand Prix du Jury foi para Roméo Onze [Ivan Grbovic – Canadá], el Prix Spécial du Jury para l’Amour et Rien d’Autre (Über uns das All) [Jan Schomburg – Alemaña], o Prix du Public para Parked [Darragh Byrne – Irlanda], o Prix des Lycéens para The End [Hicham Lasri – Marruecos], e o Prix de la Meilleure Musique de Film para All that Remains [Pierre-Adrian Irles y Valentin Rotella – Suíza]. En 2011 o Grand Prix du Jury foi para Si Je veux Siffler, Je Siffle [Florin Serban – Rumania], o Prix Spécial du Jury para 80 Egunean [Jon Garaño y Jose Mari Goenaga – España], o Prix du Public para La Petite Chambre [Véronique Reymond y Stéphanie Chuat – Suíza], o Prix des Lycéens para Oxygène [Hans Van Nuffel – Bélxica y Países Baixos], o Prix de la Meilleure Musique de Film para Contracorriente [Javier Fuentes León – Perú]. En 2010 as premiadas foron The Strenght of Water [Armagan Ballantyne – Nueva Zelanda], À l’Ouest de Pluton [Henry Bernadet y Myriam Verreault – Quebec], Las Dos Vidas de Andrés Rabadán [Ventura Durall – España], y Nothing Personal [Urszula Antoniak – Países Baixos]. En 2009 gañaron Peacefire [Irlanda], Une Chaine pour Deux [Bélgica], Thomas [Finlandia], e Fuori Dalle Corde [Italia]. En 2008, Teeth of Love [China], Falafel [Líbano – Francia], l’Aria Salata [Italia], y Small Gods [Bélxica]. En 2007, Mouth to Mouth [Reino Unido], La Part animale [Francia], y l’Audition [Quebec].
Entre estes títulos pode haber algunhas das mellores operas primas de cada colleita. Os veredictos dos xurados e o propio paso polo Festival talvez axuden a tender pontes entre estes e uns interlocutores máis ou menos dependentes de programadores de salas de distribución e medios de difusión. O resultado, con todo, é talvez o menos importante, xa que este Festival destaca, por enriba de moitos outros con máis nome, polo proceso e métodos cos que se erixe, un ben cultural en si mesmo que ano tras ano se basea á vez que fomenta a participación xuvenil, a implantación local, o arraigamento cinéfilo, a promoción de filmes inéditos e o encontro con novos públicos.
Leçon de Cinéma
O martes 31 de Xaneiro tivo lugar no Théâtre de Annonay o evento estrela da 29ª edición, unha espléndida Leçon de Cinéma a cargo de Bertrand Tavernier. O acto veu precedido pola proxección dunha peza de corenta minutos con quince extractos dos seus filmes, montada polos propios organizadores do Festival, co obxectivo de contribuír a presentar e situar a este coloso do cinema francés adepto a cámaras flotantes, diálogos irónicos, interpretacións pasionais, humor explosivo, acción trepidante, decorados naturalistas, paisaxes bucólicos, e historioetnografías reveladoras. Logo de anticipar posibles problemas de proxección en canto a son e formato, e queixarse a posteriori dun son feble e a inclusión puntual dun corte dobrado, Tavernier falou durante case dúas horas dos seus primeiros pasos como cinéfilo e cineasta, os temas recorrentes nos seus filmes, os seus métodos de posta en escena e traballo con actores, e unha infinidade de anécdotas ligadas a rodaxes e estreas. Iniciado na sétima arte da man de John Ford e os mellores westerns e filmes noires de Hollywood, xa de neno asociaba o cinema coa capacidade de soñar e vivir todo tipo de historias. Posteriormente exerce de crítico de filmes norteamericanos para gañar algo de cartos, fai de asistente de dirección de Jean-Pierre Melville, e exerce de attached press en múltiples títulos, o que lle permite coincidir cunha longa lista de estrelas do cinema francés e estadounidense. O seu primeiro filme, algo tardío, supón un parto longo e difícil, pero ante todo o encontro con Philippe Noiret, quen desoíndo consellos da súa contorna aposta por el de principio a final, nun longo periplo de dous anos que serve para forxar unha complicidade e amizade que se estenderá ata a morte deste último. Tras iso un traballo constante e perseverante lévao a intimar con algúns dos actores máis soados do cinema francés, descubertos algúns no propio proceso e reinventados outros logo das súas experiencias co director, a maioría protagonistas á súa vez dun amplo repertorio de anécdotas adheridas a unha traxectoria sempre interesada polo cinema-realismo e ante todo curiosa por descubrir novos horizontes. A posta en escena, baseada en conxugar a dirección de actores co sentimento destes para penetrarse no papel, busca combinar planos secuencia reservados a escenas crave con montaxe rítmico-dramatúrxico, fuxindo de determinadas modulacións e facendo valer a idea e visión do autor. O seu peso no cinema francés recente xorde en parte de ir á contra dese cinema americano que inicialmente tanto lle influenciou, ese cinema que tanto admira, fronte ao cal pretende tomar distancias, apostando polo protagonismo colectivo fronte ao individualismo de “eu contra todos”, mediante finais abertos fronte a resolutivos, con antiheroes pouco exemplares fronte ao dogma da identificación… Inspirado por Martin Scorsese, e en certo xeito tamén por Jean Renoir, o seu gran proxecto a esta data é escribir unha “lettre d’amour” persoal ao mellor cine francés de todos os tempos.
Le e descarga este artigo en catalán premendo aquí
