CANNES DÍA 8: UNHA VOLTA AO CINEMA SOCIAL

FRANCE-CANNES-FILM-FESTIVAL-ENTERTAINMENT

É moi habitual ver cinema de tipo social na Croisette. O que non é tan común é que coincidan uns pesos pesados coma os irmáns Dardenne e ao tempo apareza Kleber Mendonça Filho con Aquarius (2016), ascendendo coma un dos grandes nomes do cinema de América Latina. O brasileiro confirma as expectativas depositadas nel logo da súa ópera prima en Rotterdam, O Som Ao Redor (2012), que xa reflexionaba sobre os cambios urbanísticos en Brasil cunha concepción do espazo e do son moi inmersiva. O autor segue investigando neste eido, coa historia dunha muller que se nega a deixar o edificio no que viviu toda a vida en Brasilia, xunto á praia, ante a insistencia dunha construtora para que abandone a casa.

O filme ábrese cunhas fotografías aéreas que mostran o desenvolvemento urbanístico na zona nos oitenta que, para entendermos, é como a nosa Marbella dos sesenta. Logo dun prólogo coa protagonista cunha idade que ronda os 30 anos, a elipse lévanos de 1980 á actualidade, onde esas casas baixas xa non existen, é só queda o edificio Aquarius entre unha maraña de rañaceos residenciais. A partir de aí, Mendonça Filho decide contar a loita desta resistente, encarnada soberanamente por Sonia Braga, actriz da mítica Kiss of the Spider Woman (Hector Babenco, 1985), que xa soa para o premio a mellor intérprete feminina, se cadra só coa Sandra Hüller de Toni Erdmann (Maren Ade, 2016) como competencia.

O máis interesante de Aquarius, alén desta actuación e o seu medido guión, son os pequenos movementos de cámara, dobres ópticas e outras lixeiramente deformantes que o director usa en momentos nos que a trama sae do relato principal. Habitualmente, para se adentrar en ensoñacións da protagonista, recordos, ou para crear tensións cando o drama social torna en peza de cinema negro (recordemos que, ao cabo, os construtores presionan á muller con todo tipo de tretas, tratadas ás veces por Mendonça Filho cun certo misterio). O traballo de son, en fóra de campo, e intensificado ou eludido, tamén resalta estes aspectos de cinema máis de xénero. Especialmente relevante é a escena das termitas que corroen o edificio, cun aquel a Repulsion (Roman Polanski, 1965). Con Aquarius, Mendonça Filho aporta frescura a un cinema tan catatónico e monolítico coma o social, e agasalla a Braga cun caramelo de papel.

Os irmáns Dardenne presentaron La fille inconnue (2016), que non está a entusiasmar a ninguén, parece. A historia vai dunha médico que non abre a porta a unha muller na súa consulta unha noite, e resulta que morre. A policía non sabe quen é e ela, carcomida pola culpabilidade, decídese a atopar o nome desa rapaza para darlle cristiana sepultura. O filme móvese entre os estereotipos do cinema social dos seus directores e flirtea co xénero detectivesco. Ao final, o método de interrogación da doutora non é outro que o de mostrar a súa superioridade moral a todo o mundo facéndose a humilde, cando só quere vivir en paz con ela mesma. Pero é ela quen acaba por perdoar de todos os seus pecados aos implicados nesa morte, a quen parece atopar tirando de fíos un tanto surrealistas. Cando os implicados van falar con ela logo da súa presión e dos múltiples intentos de facerlles piar, a consulta convértese máis ben nun confesionario. La fille inconnue, na súa contención, é profundamente reaccionaria.

En Un Certain Regard puido verse Captain Fantastic (Matt Ross, 2016), cun Viggo Mortensen de padrazo dunha recua de críos, aos que el propio educa no bosque, nun contexto lonxe da economía de libre mercado e outros males do mundo. A nai suicídase na casa dos seus pais, e deciden ir ao seu funeral para parar a cerimonia cristiana e cremala segundo as súas crenzas, ao xeito budista. O choque entre ambos os dous modos de entender a vida, o de Mortensen e o da familia da súa muller, máis tradicional, revela os dogmatismos nos que se move Occidente e a necesidade de liberar as nosas mentes dunha educación tradicional. Pero impor valores é tan malo nun caso coma no outro, e ao final o filme acaba por facer tabula rasa, como para educar ao público coa mensaxe de “non leades tanto Noam Chomsky nin meditedes demasiado, todo na súa xusta medida”. Non se podía agardar máis desta road-movie familiar á Little Miss Sunshine (Jonathan Dayton, Valerie Fares, 2006), máis benintencionada que outra cousa. Porén, regala polo camiño varios gags cómicos nada desdeñables, con eses nenos superdotados que ruborizan aos seus curmáns WASP co poder do coñecemento. Mortensen e o conxunto de rapaces están estupendos, e o filme faise moi agradable.

Comments are closed.