CASI 40, de David Trueba

No ano 1996, David Trueba debutou na dirección con La buena vida. Aquela oportuna visión da adolescencia, melancólica e tenra, exaltaba sen ningún reparo os universos de Truffaut ou Malle no medio dunha época máis ben gris do cinema español, coma se o autor pretendese reivindicar para a caduca comedia do seu país unha sensibilidade doutras latitudes e tempos. A realidade é que os anos foron pasando por ese cine e o menor dos oito irmáns Trueba, case sempre máis agudo na súa orixinal vocación literaria que tralas cámaras, nunca volveu escribir para o medio un personaxe similar ao herdeiro de Antoine Doinel que encarnou Fernando Ramallo; de feito, as súas probadas aptitudes como relator de pequenas derrotas cotiás non explotaron ata a celebrada irrupción de ¿Qué fue de Jorge Sanz? (2010), proxecto televisivo ata entón inaudito no panorama nacional, asentado sobre unha entrañable mística do perdedor.

Casi-40-Reencuentro-crepuscular_landscape

Vinte e dous anos despois daquel debut, e logo de conquistar a industria cos seis Goyas da edulcorada Vivir es fácil con los ojos cerrados (2013), Trueba sorprende cun retorno minimalista ao terreo que lle deu mellores réditos no artístico. Ao estilo de Richard Linklater na memorable triloxía culminada por Before Midnight (2015) -nada alleo ao autor madrileño, que xa optara por seguir as andanzas de Jorge Sanz mediante episodios espaciados no tempo-, en Casi 40 retoma aos dous novísimos protagonistas de La buena vida nun escenario radicalmente distinto da súa existencia. Fernando Ramallo e Lucía Jiménez, -el e ela- nuns créditos que abren con imaxes de ambos durante a súa infancia, reúnense de novo para constatar o afastados que se atopan dos seus ideais adolescentes dentro dun mundo mercantilizado, a cuxa hecatombe -na película apenas implícita- resisten como poden con pequenos xestos humanos. El exerce como solitario comercial ambulante dunha modesta liña de cremas; ela, cantautora de éxito no pasado, asumiu unha vida de estabilidade económica ao retirarse da escena e ter dous fillos cun futbolista.

A escusa, unha xira que con esquema de road-movie leva á segunda a diminutos locais da España interior da man do primeiro, agora improvisado representante, non tarda en revelar o seu verdadeiro sentido. Ambos, nunha fermosa reivindicación da amizade formada na adolescencia, pretenden recuperar o esencial durante o camiño e sobre todo axudar ao outro ante o risco de perder de vista os soños de mocidade: el devolvéndoa á súa vocación musical; ela tratando de paliar a súa soidade. En tan insospeitado reencontro non importa tanto referenciar -con agradecida liberdade- o argumento de La buena vida, na que Lucía exercía de primeiro desexo amoroso para o protagonista, como a presenza capital de dous intérpretes que debutaron naquel 1996 e cuxa traxectoria distou moito do fulgor dos primeiros anos, sobre todo no caso de Fernando Ramallo, que xa fixo un significativo cameo na serie de Jorge Sanz como actor esquecido. Como novo e singular homenaxe, Trueba deposita neles todo o peso desta película.

Casi 40 é un filme de formas leves pero precisas, que mostra íntegras as actuacións musicais e outorga un peso específico a algúns encadres á hora de reflectir a posición de ambos personaxes sobre o seu compañeiro de escena. Salvando as pequenas intervencións de Vito Sanz e Carolina África, en dous papeis estratéxicos que permiten aos protagonistas falar abertamente sobre o que pensan do outro e revelar información acerca do seu pasado, toda a película se cimenta nos fluídos diálogos entre os dous inspirados actores. Así, Trueba equilibra agora o seu bo facer como guionista cunha dirección paciente, limpa de artificios, mostra da súa capacidade para xerar ideas fílmicas máis valiosas en producións mínimas que contando con maiores estruturas. Pero tras esa lograda depuración asoma igualmente unha reflexión, xenérica e pouco sutil, acerca das transformacións que experimentou a escena artística española desde aqueles tempos de bonanza dos noventa.

Nese punto reside o aspecto paradoxal de Casi 40, unha obra de humor melancólico sobre a necesidade de coidar a nosa esencia para non extraviarnos, en cuxos diálogos non faltan irónicas queixas sobre unha mocidade que “xa non compra o xornal” ou unha reivindicación da outrora célebre canción de autor española. Porque, a pesar de calquera queixa fóra de tempo, é ese xesto de mirar atrás desde a fraxilidade de bares de estrada e escuras rúas empedradas o que permite o filme máis lúcido do director desde os seus inicios. Como proba definitiva, o doloroso soliloquio final de Lucía Jiménez, case dez minutos confesando guitarra en man o perdido nesa rotunda elipse vital de dúas décadas. Moi elocuente na carreira do autor, construída sobre a aceptación de que, como revela aquí en certo momento, na vida e na arte “non gaña ninguén, só hai perdedores”.

Comments are closed.