CLERMONT 2016: TODOS ESTADES CONVIDADOS

O festival internacional de curtametraxes de Clermont-Ferrand reuniu un ano máis todas as tendencias do cinema en formato breve nas súas máis de 30 sesións a competición. O certame confía no seu tamaño para sacar músculo, erixíndose en principal embaixador da curta en Europa, coa diversidade como marca identitaria. Dados os diferentes estilos das súas seccións, un debe saber cando se achega a Clermont, que se quere pasar un bo rato con competentes historias de corte academicista, tan ben executadas como clásicas, a súa sección é a internacional. Se lle presta unha boa ensalada francesa, na sección nacional do certame poderá atopar pequenas xoias; pero ollo, hai que diferenciar o tenro tomate dos canónigos de bolsa, porque moito é o que se cola no bol, nun afán do festival de querer representar o seu rico e voluminoso cinema nacional. Se, pola contra, prefire deixarse sorprender por obras que priman a experimentación lingüística, métase en vea Labo.

'Takk for turen', sentido drama de reminiscencias bergmanianas.

‘Takk for turen’, sentido drama de reminiscencias bergmanianas.

O social e íntimo como brúxula
Na primeira destas seccións, as temáticas sociais e intimistas brilaron como protagonistas, nunha serie de filmes que parecían ser vehículo para temas de relevancia como a violencia de xénero – Talvisydän (Jussi Hiltunen, 2015), Alb (Paul Cioran, 2015) – as relacións paterno-filiais – Ihr Sohn (Kathatina Woll, 2015), Piknik (Jure Pavlovic, 2015), Le nom que tu portes (Hervé Demers, 2015), Syn (Philip Sotnychenko, 2015) – ou a posta en valor da independencia laboral femenina – Ainda Sangro Por Dentro (Carlos Segundo, Nemer Castro, 2016), Freeze (Nelicia Low, 2015), Nia’s Door (Kek Huat Lau, 2015), Las cosas simples (Álvaro Anguita, 2015).
Non faltaron tampouco dramas ou comedias de liña clara, amables e frescos, nunha liña Sundance ou Jeonju moi recoñecible, como poden ser os casos de Touch (A. Stephen Lee, 2015), Boiler (Lee Young-a, 2015) ou Polski (Rubén Rojas Cuauhtemoc, 2015). Kasco (Mojtaba Ghasemi, 2015) supuña aire fresco nesta vía, pulcra en exceso para os paladares máis sofisticados. A película conta o encarcelamento inxusto dun home cun ton de realismo máxico próximo ao de Bahman Gobadi, nunha pieza de grande peso simbólico e metafórico. Un belo alegato contra a xustiza mal aplicada, e a dor punzante do amor non correspondido, que amais ten o bo gusto de homenaxear a Papillon (Franklin J. Shaffner, 1973).
Outra película nesta liga, un pouco fóra da norma, foi Mil capas (Tess Anastasia Fernández Massieu, 2015). Competente historia de amores adolescentes con nostalxia en torno a un balneario en ruínas, que actúa como dispositivo da memoria persoal – hai un momento de imaxes caseiras en súper8 dentro da ficción, recuperadas pola propia directora – o seu estilo resulta un curioso cruce entre o de João Canijo e o de Kleber Mendonça Filho.
Entre todos estes temas, houbo dous de maior peso simbólico, xa non por volume, senón pola importancia que o festival pareceu outorgarlles, dende unha certa posición de militancia. A visibilización do colectivo homosexual tivo as súas mellores representacións en Amal (Aïda Senna, Mourad Zaoui) e Takk for turen (Henrik Martin K. Dahlsbakken). Este último, un dos mellores dramas do certame, conta con agarimo os últimos días dun ancián mentres a súa parella o coida ata a súa morte. No velatorio, a filla do falecido reaparece para presentar a súa filla ao seu “outro avó”, nun sentido xesto de reconciliación. A dificultade do filme estaba en resultar coherente sen caer no empalago, tarefa que Dahlsbakken consigue cunha narración pausada e detallista, que recorda á última etapa calma e realista de Ingmar Bergman. Dous actores en estado de gracia axudan a redondear unha película emotiva, que arrincou os aplausos entusiastas da sala.
Máis irregular, pero interesante, se mostra Amal. Cunha estrutura narrativa fragmentada en pequenos instantes que funcionan de modo circular, reflexiónase en torno a unha situación concreta que denuncia os matrimonios concertados e o rexeitamento á homosexualidade en Marrocos.
O segundo gran tema social de especial relevancia foi o dos refuxiados e migrantes económicos, con varias historias en contextos xeográficos moi distanciados. Mentres que algúns destes filmes se centraban na mensaxe, sen maior interese alén da visibilización dunha situación concreta, como a dos refuxiados kurdos en campamentos de Seva Sirêj (Kamiran Betasi, 2014), outros convocaban grandes cineastas nas súas apostas, como Ferris Wheel (Phuttiphong Aroonpheng, 2015), cunha nai e o seu neno cruzando a fronteira de Birmania con Tailandia, nunha película que recordaba un pouco á parte máis pop de Apichatpong Weerasethakul e que recollía algo da súa espiritualidade e a relación entre o urbano e o selvático; ou a evocación de Brillante Mendoza que realiza Carlos Piñeiro en Amazonas.
Estas temáticas tamén se colaban nos documentais, maioritariamente de denuncia, como Uzak m1… (Leyla Toprak, 2015), sobre mulleres kurdas que combaten os invasores das súas terras; a exposición do “non cambio” en Exipto logo da revolución, que propón Just Another Day in Egypt (Nikola Ilic, Corina Schwingruber Ilic, 2015); ou a explotación laboral dun ancián aguador mostrada en Anay ny lalana (Nantenaina Fifaliana, 2015).

'Lost Village', gran filme fantástico do festival.

‘Lost Village’, gran filme fantástico do festival.

O xénero como arma política
Este interese de denuncia trasladouse ao cinema de xénero. Por exemplo, a situación de limbo laboral e xeográfico que viven moitos refuxiados sirios cólase en No One Gets Out of Here Alive (Ramzi Bashour, 2015), unha película que empeza como drama obreiro clásico e termina por apuntar unha historia de cinema negro no seu fóra de campo. De veciños e fronteiras vai tamén Lost Village (George Todria, 2015), o grande filme fantástico deste ano en Clermont-Ferrand. Adaptación do relato de Julio Cortazar Casa tomada, esta resulta unha película de grande poder evocador, creando unha tensión con elementos como néboa densa, escuridade e detalles iluminados e, como a anterior, un rico fóra de campo; que permite falar dun novo cinema de xénero sen relato, só a base de sensacións, logo de ter baleirado o esquelete da trama. Xa coñecemos os seus mecanismos, para que repetilos? Lost Village é como El bosque (M. Night Shyamalan, 2004) desprovista dos seus xiros, só co poder visual e encantador do faquir Andrei Tarkovski en Stalker (1979).
Abrindo novas vías para o xénero, atopamos tamén Fuel to Fire (Sam McMullen, 2015), unha interesante mestura de entrevistas ficcionadas, metraxe atopada gravada nun dos primeiros móbiles – o que dá unha imaxe moi rota – e reconstrución ficcional dun asasinato; na que se reflexiona sobre a veracidade da opinión pública.
E como de mesturar vai a cousa, aí atopamos outros cockteles dignos de mención como Midland (Oliver Bernsen, 2015), cruce perfecto entre o drama teen e o terror de sectas low-budget ou, xa na sección francesa, Maître-Chien (Jean-Alain Laban, 2015), un cruce de hostias entre Jean-Pierre Melville e Guy Ritchie, en torno a un vixiante de supermercados que defende o seu territorio contra unha banda criminal.
A sección francesa reproduce un pouco o esquema da internacional, aínda que é máis permeable a traballos de cariz máis experimental, como Journal afghan (Cédric Dupire, 2015), películas de diarios filmados reapropriados cos que se experimenta de diferentes modos sen grande definición, mais que arroxa algo de luz sobre o carácter burgués e imperialista do exotismo colonial.
Outras películas destacables nesta categoría foron D’ombres et d’ailes (Elice Meng, Eleonora Marinoni, 2015), unha especie de Antz (Eric Darnell, Tim Johnson, 1998) con paxaros coa marabillosa narración de Mathieu Amalric, que conta cun estilo visual que mestura 2D e 3D dunha forma moi peculiar; Maman(s) (Maïmouna Doucouré, 2015), cun punto ao Céline Sciamma, presenta un personaxe feminino forte nunha raramente representada realidade de poligamia no contexto familiar; e L’ile jaune (Paul Guilhaume, Léa Mysius, 2015) preséntase como unha digna herdeira de Mia Hansen-Løve. Recorda tamén un pouco ao tratamiento da adolescencia de João Canijo, un director que se mostra cada vez máis influínte, e mesmo certo carácter agridoce e seco ao Lucie Borleteau. Cunha sensibilidade especial, logra dun modo moi sinxelo compor unha grande historia entre dous personaxes case antagónicos; un rapaz de provincias cunha lixeira deformación na cara, retraído e non integrado nun ambiente que o oprime; e unha rapaza snob de cidade, que descobre a crueza da vida. Filme cheo de vida e intensidade calma, inscrito na herdanza da modernidad, foi a ficción francesa que máis nos convenceu.
Xa fóra de competición, mostrouse La ville blueu (Armel Hostiou, 2016), unha das producións francesas máis destacadas desta edición. Inspirada libremente no poema de Dylan Thomas “And Death Shall Have No Dominion”, a película é unha reflexión poética dende a ficción en torno á presenza da ausencia ou, o que é o mesmo, o duelo pola morte dun ser querido. O que comeza coma un sinxelo encontro entre dúas persoas, con narrativa clásica, mais xa apuntando unha estética marcadamente abstracta; acaba convirtiéndose nun relato circular, cunha montaxe máis conceptual que de causa-efecto. A fotografía de Frédéric Mainçon, que toma o relevo de Mauro Herce, habitual colaborador de Hostiou; está chea, coma en Une histoire américaine (Armel Hostiou, 2015), de reflexos, imaxes vaporosas e, neste caso, un uso simbólico das cores que, unida a unha montaxe que superpón varios planos en diversas pasaxes do filme, acaba por dar unha impresión de trance, intensificada polo presente deseño sonoro de Clément Maléo. Filme de poderoso poder evocador, que confirma a Hostiou coma un dos novos realizadores galos máis interesantes do momento, na mesma liga que Guillaume Brac, Justine Triet ou Antonin Peretjatko.

__________

Segue aquí crónica da sección Labo.

Comments are closed.