DECLARACIÓN DE GUERRA, de Valérie Donzelli

O escritor venezolano Carlos Yusti escribe sobre a definición de “o cursi” o seguinte: “Poderíase denominar que o cursi é unha esaxeración estoxadiza polo artificio, é unha inclinación en superlativo polo mal gusto. Posúe unha lóxica entre o solemne e o caricaturesco. O ridículo non é o paraíso, senón a súa morriña con ‘soponcio’ e ‘telele’ incluído. É a Miss Venezuela electa, quen sobreactuando a súa sorpresa por ser a gañadora se baña en bágoas de crocodilo e reparte bicos, mentres as perdedoras a saúdan cando en verdade quixesen asasinala”. Todo isto, o cursi, vénnos a falar de ata que punto a realidade e a ficción viñéronse a mesturar e a desdebuxar, ata converterse nun amasillo de xestos predeterminados: a verdadeira emoción extráese para ser ocupado o seu lugar por convencións que son, como non dicilo, cursis.

Dende ese punto de vista, o ridículo é algo que contamina tanto a vida coma os produtos audiovisuais, nun perpetuo e estéril camiño de ida e volta. Así como nas ficcións cinematográficas e televisivas estase triste, namorado, furioso, consternado ou sorprendido de maneiras moi concretas, é difícil esquivar o cliché no transcurso da existencia, en especial cando non sente o que se supón que se debería sentir nun momento determinado. Esa risa nerviosa que ataca nos funerais, esa furia subterránea que provoca a risa forzada nas celebracións protocolarias. É unha mordaza da que poucos se atreven a liberarse, e ese liberarse é o que fai especial a unha película como La guerre est déclarée. O enfrontarse, como personaxe e como cineasta, a unha situación difícil sen afectación, dunha maneira xenuína e refrescante. Como xa fixera (aínda que máis inclinada cara a comicidade e o disparate) en La reine des pommes, sen escatimar a dor mesturada con ridiculez e espaventos inherente unha ruptura amorosa.

Valérie Donzelli lida, no filme, coa enfermidade do seu fillo de dous anos: ten un tumor cerebral. E xa dende o primeiro momento, aborda a súa historia dunha maneira honesta. Non explota a sensibilidade do espectador, pois enseguida sabemos que pasará co neno a longo prazo. O foco de atención non recae sobre o enfermo (do que apenas lembraremos a súa cara unha vez terminado o filme), nin se estende por ela esa teima de atribuír ao enfermo sometido a un tratamento a condición de “heroe” ou “loitador”. Grazas damos.

O foco está, entón, na forma de encarar o asunto de Juliette, trasunto na ficción de Valérie. E está claro que a desesperación, a tristeza, o cansazo, a furia, non teñen maneiras predeterminadas de aflorar, do mesmo xeito que non hai formas predeterminadas de filmalas. É así como unha cámara en completa intimidade cos personaxes e que parece acompañalos nos seus estados de ánimo nos demostra que se pode estar angustiado pola enfermidade dun neno e irse de festa, que a confusión e o cansazo poden converterse nun musical, e que se pode conservar o sentido do humor e a rebeldía sen rebaixar a intensidade emocional. E a verdade aflora sen importar como de inverosímiles sexan os xogos e as rupturas polas que se pasea Donzelli, algo evidente aínda sen saber que a historia que conta é a súa propia, e que os seus protagonistas (ela e a súa exparella, Jérémy Elkaïm) son os mesmos que antes a viviron na realidade. Xogos que nada teñen de amaneiramento, por moito que lembren a formas doutros (Truffaut, moito, por exemplo) senón máis ben de visceralidade. É por todo isto entón que Declaración de guerra, no seu encanto irresistible e na súa colorida enerxía que non deixa de arrastrar ao público (véxase os seus resultados de recadación en Francia, e o lugar ao que chegou na carreira polos Oscar) é todo o contrario ao cursi.

Tamén comparte Donzelli a liberdade sen complexos e a alegría revolucionaria (palabra tan desafortunadamente gastada pola publicidade) de extraordinarios colegas (e cómplices ás veces) como Serge Bozon e Axelle Ropert, que dende posicións disímiles provocan un esgazado entusiasmo no espectador. E que non podemos menos que retomar como arma arreboladiza nos tempos que corren, nos que parece que xa non queda lugar para o belo e o sublime. Pois do mesmo xeito que Donzelli lle declara a guerra da súa particular maneira ao cursi, ao ‘ajado’, non nos queda máis remedio que resistir aínda cando se nos acantoa e se nos intenta disgregar, cando se nos arrebatan eses lugares onde o nós aínda é posible, onde o pensar e o sentir flúen. E á banalidade e á vulgaridade só podemos responderlles, entón, continuando coa festa. Sempre festa, sen necesidade de pedirlle permiso a ninguén para celebrala. E en troques do manido xesto de abatemento, do queixume repetido ata a saciedade, cantaremos a berros, correremos e bailaremos. Chega o momento de se pór en marcha. A guerra non fixo máis que empezar, e cun exultante xesto de entusiasmo combativo polas cousas que nos importan, dificilmente nos vencerán a base de tristes imitacións da emoción auténtica que nos moveu, e nos move.

Non hai artigos relacionados.

Comments are closed.