CANNES 2018 EP. 0: OS PRELIMINARES

cannes-poster-uncropped

Comeza mañá o festival de cinema máis prestixioso do mundo e, acorde a ese estatuto, as cinéfilas xa fixemos un escrutinio feroz do que nos teñen preparado para este ano. Deixemos a un lado a polémica con Netflix e a comedia grotesca dos selfies (a este respecto, o director artístico Thierry Frémaux explicou na rolda de prensa de presentación que en Canadá dános en chamar “egofotos”, o que me resulta un nome apropiado e moi acaido para todo este debate). Mais antes de comezar a falar do que nos importa, o cinema, convén recordar unha serie de datos para analizar que modelo de promoción do mesmo acredita o certame francés.

Tense dito en anos anteriores, con moita razón, que a sección oficial estaba gradualmente a caer nunha escolla automática de nomes prestixiosos, unha sorte de clube de habituais que facía difícil rexenerar a nómina mundial de autores, á que Cannes se debe moito. É en Francia onde nace o concepto do cineasta autor, que arrastra aínda hoxe a unha inmensa maioría da cinefilia; visión, polo tanto, que configura a historia en presente do cinema. Non é que outros festivais non contribúan a conformar esta visión, mais Cannes é, con diferencia, o que máis pegada deixa na cinefilia que non ten o tempo suficiente para indagar fóra das tendencias. Pois, se Cannes marca algo, é iso: a tendencia mundial do consumo de cinema de autor.

Normal polo tanto que, en especial as compañeiras norteamericanas, teñan alzado a voz ao atopar só tres filmes dirixidos por mulleres na competición. Estes son Les filles du soleil (Eva Husson, 2018), Capharnaüm (Nadine Labaki, 2018) e Lazzaro felice (Alice Rohrwacher, 2018). É unha muller máis que en 2017, cando competiron as habituais Naomi Kawase e Sofia Coppola; e o mesmo número que en 2016, onde figuraban Andrea Arnold, Nicole Garcia e Maren Ade. Isto é, política inamovible no ano de Mee Too e Time’s Up. Estando de acordo con Frémaux e o seu equipo en que a calidade debe primar sobre as cotas, o certo é que ninguén pon en dúbida a profesionalidade e o bo criterio de Charles Tesson á fronte da Semana da Crítica, que selecciona primeiras e segundas obras e na que existe en 2018 unha paridade absoluta. Isto pode falarnos dun desinterese por parte da sección oficial de Cannes en comprometerse coa igualdade, mais para seren xustas, penso que tamén evidencia a dificultade das mulleres para se instaurar na industria alén do documental e das óperas primas. Este é o tendón de Aquiles na consecución da igualdade no cinema, un que semella ter os días contados, pensamos algunhas con ilusión. Se en 2025 seguimos a falar deste tema, significará, ou ben que nos trabucamos por completo no escrutinio ou que, en efecto, os seleccionadores de Cannes son uns perpetuadores do patriarcado máis feroz. De momento, eu voulles conceder o beneficio da dúbida.

Máis fundamental aínda me parece que Cannes poida (e debera) estar á vangarda na construción do canon cinéfilo, e aí si que creo que non fixo os deberes nos últimos anos. Dos 21 filmes en competición, dez están dirixidos por novas incorporacións, o que supón un avance… mais enganoso. Considerar novidoso a estas alturas a Jafar Panahi, que é a primeira vez que compite na sección oficial con Three Faces (2018) non pode máis que causar estupor. O que un se pregunta é por que non estivo antes. Si que gañou a Cámara de Ouro pola súa ópera prima El globo blanco (Badkonake sefid, 1995) e estivo máis veces seleccionado n’Unha Certa Mirada, así que é xusto recoñecer que o iraniano é un descubrimento cannois. Pero como tardou tanto en promocionar á “primeira división”?

Under-the-Silver-Lake

Promocións a primeira

Nesta mesma situación se atopan Cold War (Zimna wojna, Pawel Pawlikowski, 2018), Capharnaüm, Un coteau dans le coeur (Yann Gonzalez, 2018), Ayka (Sergei Dvortsevoy, 2018) e Leto (Kirill Serebrennikov, 2018). Son fitas de cineastas que xa participaron previamente noutras seccións de Cannes fóra da oficial. Polo tanto, promocionan, máis que ser verdadeiras incorporacións novidosas per se. Isto déixanos con catro propostas novas, das cales unha non é en absoluto inesperada. Era vox populi que Under the Silver Lake (David Gordon Mitchell, 2018) ía estar en Cannes. Celebramos que sexa na sección oficial. O anterior traballo do norteamericano, It Follows (2014), é xa un clásico moderno, como dirían por aqueles lares, do xénero de terror. Aquí, polo avance, semella que Gordon Michell se vai meter en augas aínda máis pantanosas, tomando o relevo dun arrebatado Richard Kelly, polo que non podemos agardar a ver este filme. Sen dúbida, boa parte do éxito débello a A24, que foron os responsables de colocar Lady Bird (Greta Gerwig, 2017) nos Oscar. Con Harvey Weinstein en caída libre, esta compañía está a representar en Estados Unidos o que Miramax foi a finais dos oitenta e principios dos noventa. E a cousa vai para arriba. Desexámoslles sorte.

Dúas apostas que me teñen máis desconcertado, por descoñecemento, e, á mesma vez, interesado, son Yomeddine (A.B. Shawky, 2018) e Les filles du soleil. Aínda recordo a emoción de atoparme cunha xoia como El hijo de Saúl (Saul fia, László Nemes, 2015), o meu filme preferido deste século e polo que estarei eternamente agradecido a Cannes como cinéfilo. Por iso serei o primeiro en facer cola para o novo filme do húngaro, Sunset (2018). Máis apostas así farían falta na sección oficial.

E de entre as novas incorporacións non me perderei tampouco Asako I & II (Ryusuke Hamaguchi, 2018). Este home é o autor do delicioso Happy Hour (2015), un dos mellores filmes nipóns dos últimos anos, no que recuperaba a esencia do Yasujiro Ozu máis íntimo para falar da crise persoal de varias amigas que se achegan aos corenta. Era un filme que duraba cinco horas e cuarto e que pasaba coma un suspiro, que puidemos descubrir en Locarno. A nova fita dura dúas horas, e en Cannes deberon entender que isto ofrece máis posibilidades de explotación comercial. E como calidade hai, á oficial.

Long days journey into the night

Equilibrio entre autores consagrados e descubrimentos

Deixando xa de lado a sección oficial, outro descubrimento de Locarno que seguramente verá catapultada a súa carreira coa participación n’Unha Certa Mirada é o chinés Bi Gan, que nos sorprendera con Kaili Blues (2015). En Long Day’s Journey Into the Night pásase ao xénero negro, o que tamén debera aumentar a súa popularidade.

En verdade, por moito que critiquemos o que, ao noso criterio, resulta unha falta de risco, non podemos deixar de abraiarnos polo desfile de, agardamos, bos filmes que imos ver nos vindeiros días. Cada unha terá as súas escollas, aí están Spike Lee, Hirokazu Koreeda, Jia Zhang Ke, Jean-Luc Godard ou Nuri Bilge Ceylan; mais se eu debo elixir, direi que a miña combinación perfecta está en Burning (2018). Lee Chang-dong adaptando a Haruki Murakami? Que pode saír mal! Outra translación das páxinas á pantalla que se presenta fóra de competición e que desexo ver é Another Day of Life (Raul de la Fuente, Damian Nenow, 2018), tirada dun dos meus libros preferidos do sempre relevante Ryszard Kapuściński. Non coñezo a pericia dos directores – un deles español – pero isto pinta como unha especie de Vals con Bashir (Ari Folman, 2008) que podería constituír unha das sorpresas de Cannes. Tamén fóra de competencia se estrea Les âmes mortes (Wang Bing, 2018). Deste home son un habitual, pero moito me temo que as súas oito horas de duración me vaian deixar fóra da sala nun festival que impón un ritmo frenético.

Poderiamos seguir aquí durante moito tempo, mais por non aburrir ao persoal, darei só dous nomes máis, un da Quincena dos Realizadores, outro da Semana da Crítica, que non penso perder. De Mandy (Panos Cosmatos, 2018) lévase falando uns meses pola boa prensa xerada en Sundance. Din que é un dos grandes papeis na carreira de Nicolas Cage, pero a min non me fai falta a estrela, nin a sinopse delirante dun home que busca unha sanguinolenta vinganza contra unha seita que asasinou o seu amor para me convencer de acudir. Quedei convencido de que Cosmatos ten un estilo único coa súa ópera prima Beyond the Black Rainbow (2010) na miña primeira visita a Sitges, onde xermolou a idea desta revista que estades a ler. Non sei que lle puido levar tanto tempo, supoño que a falta de financiamento cando presentaba un proxecto que, se é tan esquizofrénico como o anterior, non caería ben nos despachos das produtoras. Nunca probei as drogas duras, pero creo que Beyond the Black Rainbow é o máis parecido a unha viaxe psicotrópica que teña experimentado nunca. Por iso as miñas expectativas son, digamos, elevadas.

Outros nenos fedellos que levan xa un tempo facendo curtas son Gabriel Abrantes e Daniel Schmidt, dos que admiro a súa potencia visual e o particular humor absurdo que destilan. Por iso hai anos que agardo por Diamantino (2018), que se estrea por fin na Semana da Crítica. Seguramente non lles levara tanto completar a súa película como a Terry Gilliam The Man Who Killed Don Quixote (2018), coa que botou dúas décadas, pero levoulles. Agardamos que a espera merecese a pena. A sinopse pon como protagonista a unha estrela de fútbol que sofre unha crise no partido máis importante da súa vida e, coa carreira no deporte rematada, decide darlle outro sentido á súa vida. Coñecendo a estes dous, será como ver a Cristiano Ronaldo vagar por unha odisea de bizarradas na que nos agardarán sorpresas.

Comments are closed.