CANNES DÍA 1: DESCAFEINADO WOODY
Xa estamos en Cannes, e é coma o imaxinabamos. Á Cuarta Parede déronlle unha acreditación amarela. Non é que busquemos moito codearnos coas estrelas, e así nos vai. Para os non afeitos ao sistema de castas deste certame, famoso no mundo enteiro mesmo sen telo pisado antes, aquí hai catro niveis de dinámica VIP. Están os excelsos brancos, lendarios para algúns, dos poucos que ai. Existen eses pases?, pregúntanse varios. Pois si, e entran en modo exprés. Despois están os rosas, que vemos desfilar ante os nosos ollos nada máis abrirse as portas. Aquí están os dos medios grandes e os máis veteranos. Ata hai un suplemento con “pastilla”, que non me preguntedes o que é, pero mola tela. A seguir os azuis, como a cor da bandeira gala, que entran xusto despois. E por último, os amarelos, eses que facemos colas de dúas horas para, no último momento, escoitar un “desolé” do garda de seguridade e quedar con cara de parvo (amais de perder o filme en cuestión, claro).
Esta mañá tivemos sorte. O festival inaugurábase co último de Woody Allen, Café Society (2016), e puidemos pasar sen problemas. Crucemos dedos, e agardemos que siga así, para poder contarvos todo o que pasa en Cannes. Pero n’A Cuarta Parede xa sabedes que somos máis da Quincena dos Realizadores e da Semana da Crítica, onde se atopan os filmes máis independentes e arriscados. E si, aquí non saben de castas, quen antes chega, mellor sitio colle. Democracia francesa de toda a vida, sen privilexios aristocráticos. Pero de seguro que non entrastes aquí para lernos falar de política (porque isto é unha verdadeira politique du marché, sen paliativos). Quereredes saber como está o último de Woody Allen.
Pois ben, Café Society é, como moitos dos últimos filmes remake do seu autor – Match Point (2005) é un peliculón, por exemplo, pero cómpre dicir que se trata dunha actualización londinense de Delitos y faltas (1989) – un cruzamento digno entre Días de radio (1987) e Hollywood Ending (2002). Allen repítese xa moito a estas alturas da película, pero as súas variacións son sempre estimulantes, mesmo cando entrega un filme tan irregular coma este último. Ambientado entre o Hollywood e o Brooklyn dos anos 30, Jesse Eisenberg fai de catalizador nun filme de estrutura circular, con dúas partes que funcionan como espello a unha da outra. O interesante da chiscadela narrativa é que Allen conta a historia en Los Ángeles dun xoven mozo xudeu perdido, que atopa o amor nunha historia entre a comedia de enredos e o melodrama; mentres que a súa familia en Nova York, cidade á que acaba volvendo, vese metida nun verdadeiro filme mafioso. O filme cóntase dende o propio cinema desa época, dende a fábrica de soños, así que ten todo sentido esta mimetización estética.
A través destas convencións, e alén do xogo metalingüístico que agradará ao cinéfilo – a fotografía de Vittorio Storaro, ese grande de Apocalypse Now (Francis Ford Coppola, 1979) ou El último tango en París (Bernardo Bertolucci, 1972), axuda moito – Café Society é a volta a unha das teimas do realizador: a loita do desexo contra a imposición social dun contexto no que os protagonistas buscan certo acomodo. Os personaxes de Jesse Eisenberg e Kristen Stewart evolucionan de mozos soñadores a individuos prácticos, pero non poden reprimir o soño, o que tería sido das súas vidas de ter tomado a decisión que ditaba o corazón e non a cabeza. Como bromea o protagonista cun dito que hai na súa familia, “as alternativas exclúen”. E así é, todos nós convivimos con ficcións na nosa cabeza que comezan por un “e se”.
Neste sentido, a voz en off que narra a película podería considerarse – xogos co Hollywood clásico aparte – unha sorte de ficción, contada por calquera dos secundarios ou protagonistas do contexto descrito, a partir dunha serie de pistas reais que medran ata tecer un enredo que reflexiona en todo momento sobre estes diferentes niveis narrativos dende o cinema, como xa o facían Desmontando a Harry (1997) ou Zelig (1983) dun xeito máis evidente. É na compensación entre estas historias onde o filme naufraga, non sabendo atopar un ritmo propio que unifique esta diversificación discursiva. A cinta é ambiciosa, unha das máis ambiciosas de Allen, nesta revisión máis estilizada de parte do seu cinema, que xa o levara a dirixir en 2014 na mesma liña a moi inxustamente criticada Magic in the Moonlight. Allen sabe usar ben a máquina, non perdeu ápice do seu inxenio para os diálogos nin a estrutura dramática, mais o grao co que escribe xa non é puro café colombiano, senón unha marca branca de descafeinado. Este café, vindo de Allen, chega morno. Del sempre se espera máis. Como estamos en Cannes, tiraremos de coletilla e diremos: un Allen menor. Que cada un xulgue se isto xa é moito ou pouco. A gusto do consumidor (os incondicionais, ide vela).
