E O CINEMA NO 20-D? OS PARTIDOS RESPONDEN
Ante as eleccións do 20-D, non queriamos perder a oportunidade de poñer a conversar os partidos sobre un tema que, loxicamente, nos parece esencial, e moi habitualmente queda fóra dos debates dos candidatos: o cinema. Se xa habitualmente nos custa coordinar os nosos habituais debates online, facelo cun bo feixe de partidos políticos, en plena campaña electoral, era absolutamente imposible. Nesta ocasión, decidimos polo tanto enviarlles a todos o mesmo cuestionario, para que os seus representantes de Cultura o respondesen.
O resultado é o que se ve abaixo, con catro partidos en total (PSOE, Podemos, Nós-Candidatura Galega e Ciudadanos; na orde na que chegaron as respostas) que recibiron positivamente a nosa proposta. Tamén se intentou contactar con todas as demais forzas políticas que integran agora o Parlamento con grupo propio. Moitos non nos responderon, doutros aínda agardamos a resposta ao cuestionario e, ante a fin da campaña electoral, debemos publicar xa estes resultados; tanto polo interese dos nosos lectores, como polo respecto e gratitude a aqueles que deron resposta rápida a esta chamada.
Que partido defende mellor os intereses do sector cinematográfico? Aquí as súas respostas. Mesmas preguntas, diferentes aproximacións. Cero interpretacións pola nosa parte, esta vez tócavos valorar a vós.
Ibán García del Blanco
IBÁN GARCÍA DEL BLANCO, SECRETARIO DE CULTURA DO PSOE
Pretenden realizar cambios na Lei do Cinema para mellorala, ou cren que a actual lexislación xa dá resposta a todas as nosas necesidades?
O marco xeral recollido na Lei do Cinema parécenos axeitado pero necesita nalgún caso modificacións parciais e, noutros, un desenvolvemento diferente. Precisamente por isto, porque non todas as necesidades están ben resoltas ou abordadas na lei. En todo caso, a nosa intención é, nos primeiros días de Goberno, convocar unha mesa permanente do sector e o Gobierno para definir estes cambios e facer un diagnóstico de medidas que permita poñer enriba da mesa solucións acordadas, especialmente no referente ao modelo de axudas para a creación, produción e exhibición.
Cal debe ser o IVE cultural e por que?
É imprescindible o inmediato establecemento do IVE cultural ao tipo reducido e será unha das nosas tres primeiras medidas de Goberno. Isto supón rebaixar o IVE cultural do 21 ao 10% de maneira inmediata volvendo á situación previa á subida de Mariano Rajoy.
A partir de aí, buscaremos que se recoñeza a necesidade dun IVE cultural no seo de toda a UE que permita a súa harmonización e o recoñecemento dunha fiscalidade especial para a cultura con tramos menores do 10% para os bens e servizos culturais. Ata que esta modificación se produza, solicitaremos unha autorización da Unión Europea a España para aplicar o tipo súper reducido ao 4% para a cultura. Así mesmo, promoveremos o mantemento do IVE do libro no 4%, e impulsaremos no seo da UE a súa equiparación para o libro electrónico.
Que tipo de películas estaría o seu hipotético Ministerio máis disposto a apoiar economicamente a través das axudas? Decántanse máis por apoiar cinema popular como Ocho apellidos vascos ou cren nas políticas de excepción cultural para o cinema de autor?
Cremos que o sistema de axudas e apoio ao cinema debe colaborar e impulsar todo tipo de creación e asegurar a produción de calidade, e que esta teña difusión e promoción. Nós entendemos que o fondo para a cinematografía debe contribuír a este tipo de produción, con especial atención a novos talentos e buscar o apoio tamén das televisións públicas. Isto non é incompatible con manter e esixir o pleno cumprimento por parte das televisións privadas da porcentaxe dedicado á produción que, en todo caso, é necesario algún mecanismo compensador para que as produtoras independentes poden tamén participar en igualdade de condicións coas das propias televisións.
Ademais da produción, apréciase a necesidade de mellorar as políticas de promoción do noso cinema. Como o farían?
Garantindo o cumprimento da Lei do Cinema por parte das televisións no apoio á produción cinematográfica española e promovendo a atracción de rodaxes, produción e posprodución en España mediante un sistema de incentivos fiscais.
Apoiar o cinema español actualizando o sistema de axudas públicas, facendo cumprir a Lei do Cinema e abordando as modificacións lexislativas necesarias para establecer incentivos fiscais máis eficaces para o desenvolvemento da industria cinematográfica, en liña coas medidas existentes noutros países da Unión Europea. Farémolo a través dunha mesa de traballo conxunta para o sector. Tamén, propomos establecer algún sorteo de Lotería Nacional destinado especificamente ao financiamento do cinema e outras industrias culturais como sucede noutros países europeos.
Posibilitar a TVE, e ás televisións públicas en xeral, realizar promoción da súa propia produción considerándoa patrocinio cultural, asegurar cotas de produción e programación tanto española como europea e promover que sigan financiando a produción de calidade. Promover que TVE apoie o talento e leve a cabo producións de calidade, na que participen empresas e profesionais de todas as Comunidades Autónomas, que axuden a mellorar a imaxe do noso país, dentro e fóra das nosas fronteiras. Promover a educación audiovisual nos centros educativos, fomentando o interese pola cultura, o desenvolvemento do talento, a capacidade crítica e contra a piratería.
Que papel pode ter o Goberno nos festivais para, precisamente, promocionar o noso cinema? Como debe definirse a colaboración cos certames?
Os certames deben ser tanto obxecto de desgravacións a través da nova lei de mecenado como de axudas directas, posto que a promoción é un elemento crucial de apoio ao cinema. Ademais, cremos que debemos incorporar a mozos e estudantes dende idades temperás a estes festivais con pequenas axudas de viaxe e como actividade formativa coa idea de formar nas linguaxes audiovisuais e conformar, así, novos públicos a través do fomento polo gusto de acudir ao cinema.
A exhibición pasa por un momento de cambio tecnolóxico, ao que as pequenas salas – moitas pecharon por esta causa – non poden facer fronte. Apoiarán mediante axudas concretas a instalación de proxectores dixitais nos cines, como xa se fai noutros países como Francia?
Si, por suposto. Propomos impulsar un Programa de Apoio á Rede Básica de Acceso á Creación Cultural, mediante a cooperación con Comunidades Autónomas e administracións locais, destinado ao apoio e mantemento de establecementos culturais, sexan estes públicos ou privados, con especial atención ás pequenas e medianas librerías, bibliotecas, centros de música en vivo, museos e teatros e, especialmente, cinemas. Este programa incluirá axudas de apoio para a adaptación dixital. Ademais, é imprescindible acordar coas entidades locais un marco de cooperación para evitar o peche de salas como está sucedendo en Madrid, que recentemente perdeu a sala Roxy B co noso voto en contra no pleno municipal.
A este respecto, valoran a creación dunha rede pública de salas, na que mostrar cinema español e europeo, que non teña cabida nas salas comerciais?
Sinceramente, debemos apostar pola colaboración coas salas privadas e crear uns mecanismos de contrato-programa e cotas de exhibición para a produción de calidade. Neste sentido, tamén é importante engadir un sistema de incremento de consumo no cinema.
Unha das nosas propostas é aprobar unha Lei da Participación Social e de Mecenado recollendo as distintas ferramentas de micro-mecenado (crowdfunding), de apoio á produción e ao consumo cultural mediante desgravacións á cidadanía no IRPF como por exemplo, a asistencia ao cinema español e europeo.
Implantarase o cinema nas escolas de educación primaria e secundaria como materia?
Propomos a incorporación ao sistema educativo das competencias e asignaturas que orienten á capacitación da linguaxe audiovisual e o coñecemento do cinema. Parécenos unha linguaxe artística indispensable para o século XXI ao igual que a música, a plástica ou o debuxo, e sobre o que os nosos fillos teñen que ter unha sólida formación.
Queremos, ademais, apoiar todas as iniciativas que acheguen, de maneira exitosa, o cinema aos centros educativos, especialmente na ESO e o Bacharelato. Cremos que o cinema é unha experiencia estética e social fantástica e que debemos apoiar todo o que xere o gusto e o pracer da asistencia e o goce en compañía do cinema.
Asier Aranzubia e José Ángel Esteban nun plenario do Círculo de cultura de Podemos.
ASIER ARANZUBÍA, RESPONSABLE DO PROGRAMA AUSIOVISUAL DE PODEMOS
JOSÉ ÁNGEL ESTEBAN, ASESOR EXTERNO DO PROGRAMA AUDIOVISUAL DE PODEMOS
Pretenden realizar cambios na Lei do Cinema para mellorala, ou cren que a actual lexislación xa dá resposta a todas as nosas necesidades?
Si, pretendemos cambiar a Lei do Cinema e a Lei Xeral de Comunicación Audiovisual. Máxime cando nas últimas semanas se introduciron (non sen certa nocturnidade e aleivosía) varias modificacións importantes no sistema de axudas á produción cinematográfica e no artigo que regula a obriga que teñen as televisións de dedicar un 5% dos seus ingresos (6% as públicas) ao financiamento do cinema. Ambas as dúas modificacións atentan contra a diversidade cultural, principio reitor de ambas as dúas leis. Pero o fundamental é cambiar o modelo, non só as leis. Definir, por fin, un modelo integral, transparente, sostible e diverso, que se preocupe de todo o ciclo vital da obra audiovisual ao completo: dende a produción ata o patrimonio; dende a formación de públicos ata a exhibición; dende as películas para a televisión e a animación ata os novos escenarios dixitais ou a creación transmedia. As lexislacións dos últimos anos, repletas de parches e remendos para favorecer lobbys clientelares e falsos consensos políticos, levaron o cine e o audiovisual a unha situación caótica, de extrema dependencia institucional e de arbitrariedade consentida.
Cal debe ser o IVE cultural e por que?
Hai que baixar o IVE, dende logo. Nós apostamos por diminuír ao tipo reducido (é dicir, ao 10%) o IVE dos servizos e produtos culturais actualmente suxeitos ao tipo normal. Máxime, cando a fiscalidade foi unha arma ideolóxica contra todo un sector. Pero baixando o IVE non se solucionan todos os problemas do sector. E, ademais, corremos o perigo de empezar unha demagóxica carreira de restrición impositiva. De feito, tanto o PSOE como Ciudadanos xa rectificaron (á baixa) as súas respectivas propostas de redución do IVE durante a pre-campaña. A nova fiscalidade dede encaixarse en todo un marco que desenvolva as novas vías de financiamento tendentes a consolidar a autonomía do sector. Iso significa que, mantendo e ata incrementando os incentivos públicos, hai que poñer en marcha mecanismos novos, dende unha lei de mecenado a desgravacións fiscais capaces de atraer fondos e inversores, pasando pola creación dunha sección para o cinema dentro do Fondo Social da Cultura que sirva para que o financiamento do cinema (e do resto da cultura) non dependa exclusivamente dos Orzamentos Xerais do Estado. É dicir, facer que o cinema e a cultura se financien a si propios, a través da actividade xerada polo propio sector.
Que tipo de películas estaría o seu hipotético Ministerio máis disposto a apoiar economicamente a través das axudas? Decántanse máis a apoiar cinema popular como Ocho apellidos vascos ou cren nas políticas de excepción cultural para o cinema de autor?
Un dos principios que inspira o noso programa é a defensa e promoción da diversidade cultural. Polo tanto, entre as nosas prioridades estará o apoio a aquelas propostas que, de moi distintas maneiras (é dicir, poden ser películas pequenas, medianas ou grandes en termos de orzamento), enriquecen, complexizan, amplían as formas que temos de representarnos (e representar os outros) a través do audiovisual. De todas maneiras, queremos volver a insistir en que para nós é fundamental introducir un cambio de paradigma nas políticas públicas. De nada serve apostar por un determinado tipo de película se despois non se crean as condicións para que as películas cheguen ao público e para que este as demande. E para que as reclamen fai falta incidir de maneira decisiva na formación de novos e mellores espectadores. Trátase, sempre, de buscar públicos, de amplialos, de consolidalos, para impedir así que a innovación viva condenada ao guetto.
Ademais da produción, apréciase a necesidade de mellorar as políticas de promoción do noso cine. Como o farían?
O ICAA debe redeseñar as súas políticas de promoción do cinema español fóra do noso país coordinando para elo as súas iniciativas con festivais dentro e fóra do país e coas iniciativas na mesma liña das CCAA, o ICEX e o Instituto Cervantes.
Que papel pode ter o goberno nos festivais para, precisamente, promocionar o noso cinema? Como debe definirse a colaboración cos certames?
Para promocionar o noso cinema a través dos festivais imos reforzar o papel dalgún dos festivais españois como mercado e escaparate para os compradores internacionais e, por outro, imos apoiar os produtores audiovisuais para que asistan aos festivais de cinema que se celebran noutros países cunha estratexia común.
A exhibición pasa por un momento de cambio tecnolóxico, ao que as pequenas salas – moitas xa pecharon por esta causa – non poden facer fronte. Apoiarán mediante axudas concretas a instalación de proxectores dixitais nos cinemas, como xa se fai noutros países como Francia?
No programa de Podemos para as eleccións autonómicas levabamos unha medida relativa á urxente necesidade de apoiar os cinemas pequenos (os que teñen unha, dúas ou tres pantallas) para acometer a mencionada reconversión ao dixital. Por desgracia, a día de hoxe unha medida como esa no ten sentido porque as salas que non puideron acometer a reconversión xa pecharon (entre 2007 e 2015 pecharon máis de 300 cines) e o resto xa están dixitalizadas. De todos modos, dentro dese cambio de paradigma que queremos impulsar, o papel da distribución/exhibición é clave. E éo tanto na parte tradicional ou física do sector como a través de Internet. En Podemos somos moi conscientes de que o presente e o futuro do cinema e do audiovisual pasan por Internet e é por iso que fomentaremos a distribución de contidos audiovisuais pola rede a través dunha Plataforma de Cultura Aberta (PLACA) e a través do apoio a aquelas plataformas de distribución on-line de contidos audiovisuais cuxos catálogos fomentan a diversidade cultural. Na crenza de que alén de políticas represivas, é clave facer o acceso ao legal máis doado e directo que o a-legal.
A este respecto, valoran a creación dunha rede pública de salas, na que mostrar cinema español e europeo, que non teña cabida nas salas comerciais?
De acordo co sector, que se centra noutras programacións, pero co compromiso real de facer posible a diversidade cultural que agora mesmo non está garantida, impulsaremos unha rede de distribución e exhibición público-privada que devolva o espectáculo cinematográfico a aqueles lugares (zonas rurais pero tamén moitas cidades) nos que a día de hoxe xa non é posible ver unha película nunha sala de cinema. Trátase de crear toda unha rede na que se
poda ver o que desapareceu das pantallas maioritarias e das zonas onde os intereses maioritarios non aparecen representados. E así, levar o cinema a zonas onde se pecharon pantallas e levar contidos diferentes a novos espazos para completar unha oferta que se hexemonizou dende o estritamente comercial.
Implantarase o cinema nas escolas de educación primaria e secundaria como materia?
Aprender a ver é tan importante como aprender a ler. Esa aprendizaxe deber estar
presente de maneira permanente e transversal na formación escolar. É por iso que a educación do audiovisual, en particular, e a alfabetización mediática, en xeral, incorporaranse aos plans de estudio de Primaria, Secundaria e Bacharelato coa idea de crear unha cidadanía crítica e proactiva na súa relación co audiovisual e os medios de comunicación. O cinema e o audiovisual non deben ser entendidos como materias marxinais senón como un coñecemento fundamental para entender e pensar o mundo contemporáneo. Pero hai que ir alén: a formación e a consolidación de públicos debe ser un traballo permanente e coordinado, presente nas instancias escolares, pero tamén nos centros culturais e na propia rede audiovisual. Para iso imos crear unha Escola de Espectadores (EDE) que funcionará como sistema específico de mediación cultural e formación de públicos en calquera clase de manifestación artística e cultural. A EDE encargarase de levar o cinema a centros cívicos e culturais con elementos didácticos e de participación. A EDE incluirá tamén un programa que leve os estudantes ao cinema en horarios que non choquen coa programación comercial. Porque formando e consolidando públicos conséguese que máis, moitos máis, vexan e aprendan a ver e queiran ver, o que máis, moitos máis, diversos e heteroxéneos, podan crear.
Ana Pontón
ANA PONTÓN, PORTAVOZ DE CULTURA E LINGUA DO BNG (CONCORREN COMO NÓS-CANDIDATURA GALEGA)
Pretenden realizar cambios na Lei do Cinema para mellorala, ou cren que a actual lexislación xa dá resposta a todas as nosas necesidades?
Desde Nós-Candidatura Galega defendemos que todas as competencias en materia de cultura deberían estar transferidas a Galiza e poder desenvolver leis e políticas publicas que realmente apoien o pleno desenvolvemento do sector audiovisual e por suposto do cinema. Nese contexto defendemos unha nova lei do audiovisual na Galiza, que adapte a lexislación vixente á realidade de actual e que por exemplo, estableza unha couta de pantalla do cinema galego. Coidamos esta couta de protección ten lóxica e que garante un retorno á sociedade polo apoio público ao cinema.
Cal debe ser o IVE cultural e por que?
Nós-Candidatura galega considera que a suba do IVE en xeral, e do IVE á cultura en particular, foi un tremendo error e un castigo do PP á cultura é o dereito das persoas ao acceso á mesma. Desde Nós- Candidatura Galega defendemos a progresividade nos impostos, pensamos que a cultura é un ben de primeira necesidade que non pode gravarse como se fóra un artigo de luxo. Por iso recollemos no noso programa que o IVE que se aplique á cultura en ningún caso, debe ser superior ao 4%.
Que tipo de películas estaría o seu hipotético Ministerio máis disposto a apoiar economicamente a través das axudas? Decántanse máis a apoiar cinema popular como Ocho apellidos vascos ou cren nas políticas de excepción cultural para o cinema de autor?
Nós-Candidatura Galega defende que as axudas públicas deben rexerse polos principios de igualdade e mérito e primar a creatividade. Mais queremos salientar que debe apoiarse a excepción cultural. Nós somos parte dun pobo, o galego, con lingua e cultura propias, minorizadas no contexto estatal e internacional, a pesar do noso potencial por ser parte da lusofonía.
Desde Nós, defendemos o dereito a desenvolver o noso cinema – contemporáneo e de vangarda, como de corte máis comercial ou popular – e apoialo para estar presente non só na Galiza senón en todo o mundo. Existe unha discriminación ao cinema feito en galego que non é democrática, nin casual. Queremos que o galego, e as nosas historias, estean presentes na grande pantalla. Temos unha enorme creatividade, o novo cinema galego está pisando forte e demostrando a todo o mundo que Galiza existe e ten vontade de dialogar en igualdade, aportando a súa singularidade ao concerto internacional.
Ademais da produción, apréciase a necesidade de mellorar as políticas de promoción do noso cinema. Como o farían?
As fórmulas serían variadas e precisarían dunha estratexia a medio prazo. Con todo é clave que os medios de comunicación, a empezar polos públicos, consideraran estratéxica a promoción do cinema e introducir na escola programas que difundan o seu valor cultural. Alén disto, consideramos que a internacionalización do noso cinema contribuiría ao seu prestixio. Por desgraza, neste ámbito tanto ás embaixadas como o Instituto Cervantes exclúen a promoción da cultura galega, e carecen dunha estratexia solvente para a promoción do cinema.
Que papel pode ter o goberno nos festivais para, precisamente, promocionar o noso cinema? Como debe definirse a colaboración cos certames?
Consideramos que os poderes públicos deben ser mecenas culturais e polo tanto, tamén apoiar os festivais de cine. As axudas que reciban os festivais deben estar reguladas, ser transparentes e garantir a igualdade do acceso en función duns criterios obxectivos. Con todo sería interesante abrir un debate sobre a utilidade de dimensionar un festival na Galiza con recoñecemento internacional, co obxectivo de entrar nos festivais de categoría A, e que acompañara e promovera o prestixio e a visibilizacion do cinema galego.
A exhibición pasa por un momento de cambio tecnolóxico, ao que as pequenas salas – moitas pecharon por esta causa – non poden facer fronte. Apoiarán mediante axudas concretas a instalación de proxectores dixitais nos cinemas, como xa se fai noutros países como Francia?
Existe un grande problema coa distribución na Galiza. Neste momento son moi poucas as salas de cine que non dependen das grandes distribuidoras. Para este tipo de salas independentes si consideramos que as axudas públicas serían posíbeis e positivas.
A este respecto, valoran a creación dunha rede pública de salas, na que mostrar cinema español e europeo, que non teña cabida nas salas comerciais?
Nós-Candidatura Galega defende a necesidade dunha rede pública de salas que xere un espazo democrático para garantir a distribución de cinema galego e europeo. É triste que importantes vilas galegas deixaron de ter cinema e polo tanto, unha parte relevante da poboación ten que desprazarse moito quilómetros para poder ir ao cine. Ademais dunha rede pública consideramos moi interesante apoiar proxectos cooperativos -como a experiencia de Numax en Santiago de Compostela- ou de iniciativa social que rompan coa hexemonía das grandes empresas que se moven neste sector.
Implantarase o cinema nas escolas de educación primaria e secundaria como materia?
Vivimos nun momento no que a cultura audiovisual e dixital ten un peso moi importante e a escola non se adaptou o suficiente a esta mudanza. Por iso é básico difundir na escola os valores culturais do cinema, e ademais establecer programas e medidas específicas que formen espectadores e espectadoras críticas, con criterio propio, ao tempo que desenvolvan e fomentan a creatividade.
Marta Rivera
MARTA RIVERA, RESPONSABLE DE CULTURA DE CIUDADANOS
Pretenden realizar cambios na Lei do Cinema para mellorala, ou cren que a actual lexislación xa dá resposta a todas as nosas necesidades?
A lei do cinema hai que mellorala, dende o momento no que ninguén na industria está satisfeito con ela.
Cal debe ser o IVE cultural e por que?
O nosos programa leva o IVE cultural ao 7%, o que nos equipara con países da nosa contorna. É lóxico que os produtos culturais teñan un tratamento fiscal especial. A cultura é algo máis que un sector económico: é un sector que crea un tecido esencial para construír un país.
Que tipo de películas estaría o seu hipotético Ministerio máis disposto a apoiar economicamente a través das axudas? Decántanse máis a apoiar cinema popular como Ocho apellidos vascos ou cren nas políticas de excepción cultural para o cinema de autor?
Os nosos obxectivos non son excluíntes. Cremos que hai que fomentar o cinema comercial, pero ao tempo hai que facer unha aposta polos produtos máis minoritarios e, en especial, polos novos realizadores. Ninguén empeza a súa carreira cunha superprodución ou un taquillazo. Os mozos directores teñen que atopar apoio na administración.
Ademais da produción, apréciase a necesidade de mellorar as políticas de promoción do noso cinema. Como o farían? (contesta conxuntamente a esta pregunta e á seguinte, sobre festivais)
Ten que haber axudas á distribución e á promoción, á presencia en festivais… Agora mesmo, a presencia internacional está un pouco desdebuxada. E perdemos a ocasión de converter España na porta de entrada do cinema hispano. É unha mágoa que a idea de “Ventana sur” se lles ocorrera aos franceses…
A exhibición pasa por un momento de cambio tecnolóxico, ao que as pequenas salas – moitas pecharon por esta causa – non poden facer fronte. Apoiarán mediante axudas concretas a instalación de proxectores dixitais nos cinemas, como xa se fai noutros países como Francia?
Debo recoñecer que non se contemplou especificamente no programa, pero é algo que temos que estudar.
A este respecto, valoran a creación dunha rede pública de salas, na que mostrar cinema español e europeo, que non teña cabida nas salas comerciais?
Non o pensamos. E tampouco estou segura de que sexa factible. Pero si temos que estudar a forma de facilitar a entrada dese cinema minoritario. Empezan a funcionar algunhas experiencias de salas con exhibición baixo demanda. Poderiamos ir por aí…
Implantarase o cinema nas escolas de educación primaria e secundaria como materia?
No que se refire ás escolas, queremos engadir programas de asistencia a salas dentro do horario escolar. E, por suposto, estamos abertos ás iniciativas dos centros en canto a utilizar o cinema nos programas educativos.
