FIRST LOVE, de Takashi Miike

NIHILISTA E AGUDAMENTE LIXEIRO MIIKE

“O ser humano é unha comedia, (…) dáo todo por encaixar, ata o punto que parece ridículo”. Son palabras de Takashi Miike en reflexión sobre a súa obra na campaña de promoción do seu último filme de estrea en España, First Love (初恋, 2019), e, debemos dicir que, por unha vez, último filme en xeral. Non sabemos se é a idade ou a COVID-19, mais o nipón non sacou película en 2020, e tampouco ningunha máis o ano pasado. Un estaría tentado a dicir que se vai temperando, mais observando a súa recente fita, está claro que non. Autor de ao redor dun cento de historias, esta declaración súa ben podería definir a súa traxectoria completa e, sen dúbida, supón un resumo perfecto do que é First Love.

Con guión escrito por Masa Nakamura, colaborador habitual co que ten traballado en 11 ocasións, algunhas tan relevantes na súa carreira como Big Bang Love, Juvenile A (46億年の恋, 2006) ou Sukijaki Western Django (2007); a narración segue a un conxunto heteroxéneo de personaxes, envoltos nunha trama entre dúas bandas de iakuzas enfrontadas. Tratándose dun traballo moi coral, poderiamos considerar a tres os seus protagonistas: un mozo boxeador diagnosticado dunha enfermidade incurable, ao que supostamente lle queda pouco de vida; unha moza drogadicta obrigada a exercer de prostituta para pagar unhas débedas; e máis un mafioso xusto saído da cadea cuxo único obxectivo na vida semella a vinganza. Cando a rapaza escapa dos seus captores e coincide accidentalmente co boxeador, quen a salva de ser atrapada por un policía corrupto, o frechazo é directo e el decide que o seu sentido vital é protexer esa criatura indefensa e perdida antes de pasar a mellor vida. Mesmo se a acción que se desencadea a partir de aí e un vertixinoso frenesí de individuos pelexándose por un alixo de drogas que pasa de man en man máis rápido que a chama olímpica, unha continua e cinética fuxida cara adiante; a viaxe dos mozos é interior, van na procura de si propios e, posiblemente, dunha compañía que os axude a soportar as súas respectivas penurias. Xunto co airado mafioso, son os únicos en toda esta recua de personaxes aos que lles resta algo de honor, un elemento fundamental no xénero do filme, que aquí semella desaparecido. As novas xeracións tratan con respecto o vello líder, mais por detrás todos conspiran con outros grupos, teñen tratos coa pasma ou están prestos a vender a súa alma ao primeiro diaño que apareza na esquina con tal de gañar algo de parné. Apenas se albisca humanidade na película, unicamente representada por estes seres anacrónicos, ben por quedar ancorados en antigas costumes ou por ser aínda demasiado novos como para teren caído na perversión.

En efecto, este trío desexa encaixar a toda costa e atopar o seu camiño, ata o punto que as súas esquemáticas decisións son de pantomima. Tamén son persoas que se definen con respecto a outras – non é isto certo para todas? –. A vida do boxeador cobra sentido ao salvar a rapaza, mentres que esta atopa o seu único consolo na súa compañía. O vello iakuza ten unha última cousa na vida que facer, matar o seu rival, a súa némese. A súa definición como personaxe está marcada única e exclusivamente por este feito. Aquí entrelázanse outros dous temas caros na filmografía de Miike: a inocencia e explosión expresiva da mocidade e a crítica voraz ao desexo de morte tan arraigado na súa cultura dende os códigos samurais. Isto é levar unha das esencias da filosofía zen, a inmanencia, ata as súas últimas consecuencias, dándonos un final acelerado ao que non tememos. En efecto, o guerreiro que non ten medo á morte é quen de moitas cousas. O iakuza e o boxeador poden rachar todos os límites da súa fisicidade ata destruíla, pois son instrumentos de morte, a doutros e a súa propia.

Miike móstrase así profundamente nihilista, sorrindo ante a aparente perda de sentido da vida que ás veces experimentamos todas as persoas. Os seus personaxes están descritos con poucos trazos, pero non son grosos. O seu esquematismo non pode levarnos ao engano de crer que estamos ante un filme sen profundidade. Seguramente lixeiro e espídico, mais baixo tanto artificio agóchase unha traballada lectura da condición humana.

Como o fai a nivel estético? Pois achegándose dunha forma inusitada ao anime máis tolo – ata hai unha gozosa secuencia animada –, cunha acción próxima ao slapstick, onde collen todos os petardos visuais que un poida imaxinar, onde se dan circunstancias que só poden saír da mente dun xenio e sosterse por unha posta en escena imaxinativa, que roza o inverosímil sen caer no ridículo. Cun estilo máis pulcro que nas súas obras máis radicais, atopámonos en todo caso ante un Miike en plena forma, que entrega un filme divertido e frenético sen renunciar a unha profundidade filosófica que non se atopaba en traballos recentes cunha manifesta vontade de peso dramático. Absolutamente recomendable.