GOD HELP THE GIRL, de Stuart Murdoch

Santiago de Compostela, 28 de xullo de 2014. Concerto de Belle & Sebastian na Praza da Quintana. O setlist, unha escolma de grandes éxitos moi ben dosificada (escolleron como dous singles de cada álbum, máis ou menos) amplificaba o carácter culminante e transcendental do evento para o moderneo local. Unha actuación tecnicamente irreprochable, con numerosos momentos climáticos que golpean as teclas sentimentais axeitadas. E porén, algo non acaba de casar cando, aínda que estás a gozar co espectáculo ao que asistes en presente, te decatas de que ese pracer non é equiparable ao que sentías ao escoitalos de adolescente no radiocasete. Resume bastante ben esta morriña agridoce de Javier Becerra na crónica que fixo do concerto para o seu blog: “Dependiendo de lo que haya significado la banda en el pasado de cada cual se podrá valorar el nivel de satisfacción”. Curiosamente, esta sentencia tamén se pode aplicar a God Help the Girl (2014), o debut cinematográfico de Stuart Murdoch, frontman do devandito grupo escocés, para evidenciar o seu principal defecto: canto máis aprecie o público o imaxinario “belle&sebastiánico”, máis lle cativará esta irregular ópera prima… e viceversa.

Pero empecemos por alegrarnos de que esta longametraxe chegase a materializarse. Inicialmente, God Help the Girl era un proxecto musical paralelo de Murdoch que deu lugar a un disco homónimo en 2009. Nel o compositor tentou plasmar a súa querenza polas girl bands británicas dos anos 60 elaborando un cancioneiro pensado para ser interpretado por diversas vocalistas convidadas, entre as que destacaría a irlandesa Catherine Ireton. A maioría das letras destas pezas compartían un fío unificador, funcionando como estampas na vida dun personaxe ficticio que procuraba resolver os seus variados contratempos a través da música. Durante a campaña promocional, Stuart describía acotío este álbum como a banda sonora dun filme imaxinario. Polo férreo compromiso do músico coa súa obra, o que podía ter quedado só como o marco conceptual aglutinante dun LP empezou a evolucionar como un bosquexo de guión, e ese libreto, por obra e milagre dunha campaña de crowdfunding en Kickstarter e grazas á achega dun feixe de doadores de 51 países, rematou por confirmarse nunha película real.

Perfection as a Hipster

God Help the Girl, o filme, adscribiríase a ese pseudoxénero que é o musical indie, unha encrucillada temática fronteiriza cuxas coordenadas quedarían máis ou menos fixadas por Once (John Carney, 2006), e que basicamente consisten no rexeitamento de toda a teatralidade e aparatosidade asociadas ás adaptacións da escola de Broadway. De feito, unha das teimas desta corrente sería evitar a suspensión da credibilidade que supón que a xente rompa a cantar e bailar no medio das secuencias; ter uns protagonistas relacionados co eido musical segue a ser unha das poucas solucións para integrar as actuacións de maneira fluída na trama. E sen embargo, Murdoch non se deixou aprisionar de todo por este corsé verista como si o farían os Coen (Inside Llewyn Davis, 2013) ou Corbjin (Control, 2007), e a súa achega queda a medio camiño entre estes biopics e as sitcoms televisivas de culto protagonizadas por parellas de músicos comediantes como as de Flight of the Conchords (2007-2009) ou Garkunkel and Oates (2014-), nas que os números musicais podían ser realistas, surreais ou oníricos sen que ninguén rachase as vestiduras.

A pesar de non contar con experiencia previa no audiovisual, Murdoch foi quen de transvasar con maña a sensibilidade de Belle & Sebastian á gran pantalla. Os temas habituais das súas cancións (alienación xuvenil, melancolía, costumismo flaxelatorio, referencialidade pop) seguen presentes nun argumento livián que xira en torno á loita da postadolescente Eve por superar os problemas que a confinaron nun hospital psiquiátrico a través dunha autoterapia musical que culminaría coa formación dunha banda cos seus dous mellores amigos. Tamén se conserva neste cambio de medio a personalidade gráfica do combo de Glasgow, que nas súas capas en branco e negro e videoclips sempre fixo chiscadelas a década dos 60. Stuart inspírase na posta en escena de varios directores da Nouvelle Vague para un filme que ten máis de contemplativo e atmosférico que de narrativo. A decisión de rodar en 16mm acabaría de redondear a estética de pastiche retro desta longa.

Musician Please Take Heed

Mais Murdock está aínda lonxe das fontes das que bebe. Nas distancias curtas e nas escenas soltas pode saír airoso, pero o conxunto adoece unha importante falta de cohesión que evidencia a súa impericia como escritor e realizador. Unha cousa é que a trama sexa mínima, unha mera escusa para enlazar cancións e suxerir sensacións, e outra que os personaxes apenas sexan arquetipos mal debuxados (a pobre Hannah Murray é incapaz de salvar o seu, non hai por onde agarralo). Mesmo parece contaminado polo reverso tenebroso de Wes Anderson, sendo quen de crear viñetas e situacións moi cuquis (travesías en canoa polo Clyde, montaxes de carreiriñas en estilismos vintage, mesmo lle atopa un punto chic á anorexia) pero carecendo por completo do poderío visual que o texano posúe máis aló da superficie. Ironicamente, as secuencias nas que máis saltan á vista estas eivas son as musicais, con varias coreografías algo forzadas que non encaixan co enfoque idílico-naturalista do resto da metraxe.

Aínda que ás veces God Help the Girl faga augas, se somos magnánimos co debutante veriamos un feixe de detalliños que poden redimila. Un gran activo é o carisma de Emily Browning, quen semella que naceu para interpretar este papel de musa xeracional no ronsel de Jean Seberg ou Jeanne Moreau, e a química que ten cun delicado Olly Alexander. Glasgow, convenientemente fotografada, sorprende como un inesperado enclave bucólico no que apetecería vivir unha aventura estival. Pero sobre todo destacaría a acertada decisión de resistirse a caer na tentación/trampa da comedia romántica, e aínda que por momentos se tontea coa posibilidade de dous triángulos amorosos (o xénero obriga), a fita é ante todo unha historia de superación e autoafirmación feminina a través da creación artística, un sensato coming of age que suma puntos polo seu anticlimático desenlace.

No fondo, como apuntaba Becerra, dependerá de se o espectador é fan do pop naif de Belle & Sebastian ou non para que vexa este filme como unha obra de culto ou un noble failure. En calquera caso, parabéns a Murdoch por seguir fiel ás súas constantes e abrindo horizontes para a súa parroquia, cunha película que logra captar e potenciar a súa idiosincrásica mitoloxía (para o bo e para o malo), e que se sumaría á lista de proxectos que desenvolven con éxito universos musicais particulares en celuloide como a filmografía dos Beatles ou The Wall (Alan Parker, 1979). E tamén parabéns á industria británica que non só permite senón que fomenta a existencia de perlas inclasificables como esta cos seus fondos da lotería. En España se cadra habería que remontarse a El otro lado de la cama (Emilio Martínez-Lázaro, 2002) e a súa secuela para ver algo remotamente parecido, e aínda así trataríase dun par de blockbusters sen alma nas antípodas desta íntima larpeirada.