O DEBATE DOS CINECLUBES (III): ACTIVIDADES, FINANCIAMENTO E MEDIOS TÉCNICOS

Cineclube Lumière

Terceira e última parte do debate dixital sobre a situación actual dos cineclubes en Galiza e no Norte de Portugal entre Iván Cuevas (Cineclube de Compostela), Paulo Cunha (Cineclube de Guimarães), Mely López (Cineclube Lumière de Vigo), Marcos Nine (Cineclube da Illa de Arousa), Ricardo Paz (Cineclube do Carballiño) e Manuel Precedo (Cineclube Padre Feijoo de Ourense). Podedes ler a primeira parte aquí e a segunda parte aquí.

5. As Actividades

ACP: Facedes outras actividades alén de organizar a proxección de filmes?

Paulo Cunha: Si, o Cineclube de Guimarães ten unha Sección de Fotografía que organiza un curso anual analóxico de fotografía en branco e negro, exposicións e charlas sobre imaxe. Tamén ten unha Sección de Imaxe en Movemento que é responsábel dalgunhas producións audiovisuais. Alén diso, ten actividade editorial, publicando diversos libros relacionados coa práctica cultural, asociativa ou coa historia local, entre outros. Tamén organiza diversos eventos onde se mestura a música co cinema, como o Cinema en Concerto (unha banda filharmónica duns sesenta músicos que interpreta ao vivo pezas que o cinema fixo célebres), o Sons da Liberdade (concerto conmemorativo do 25 de Abril de 1974, onde se interpretan músicas relacionadas coa resistencia política por esa mesma banda filharmónica e un coro de máis de cen persoas) e os Concertos no Terraço (música pop-rock interpretada en directo na sede do cineclube).

Mely López: Nós tivemos uns anos de gloria: ciclos con asociacións veciñais, universidade, concellos, colexio de arquitectos, ciclos ao aire libre, aulas socioculturais de Caixanova e Caixa Galicia… Todo o que se proxectaba en Vigo fóra das pantallas comerciais faciámolo nós…

Neste momento, ademais da nosa programación regular, temos unha colaboración mensual coa Alianza Francesa e os obradoiros trimestrais de guión e fotografía, dos que teñen saído algunhas curtas e algunha exposición respectivamente.

Ricardo Paz: No Carballiño, o cineclube colabora con asociacións diferentes en moitas outras actividades. Organizamos xornadas temáticas (crise do capitalismo, muller, igualdade, memoria histórica, economía social, o modelo de xestión de residuos…); concertos (polo menos unha vez ao ano); cinema ao aire libre no verán, con musica en directo; recitais de poesía, cun ciclo ademais en colaboración cos centros educativos da comarca; colaboramos coa difusión de alternativas de economía social e banca ética (somos un punto de información de varias destas iniciativas); organizamos varios anos en colaboración co concello as XOCIVIGA; xestionamos Cinemas de Galicia no noso concello; colaboramos tódolos anos na organización do BIOTERRA; facemos algún ciclo dedicado ao publico infantil; colaboramos coa edición dalgún libro; traemos algunha obra de teatro; traemos títeres para o publico infantil; e somos entidade coorganizadora do ‘Orcellon Fala e Canta’, que xa vai pola XI edición. Non sei, facemos moitas cousas, porque esta é unha vila pequena, onde todos nos coñecemos e acabamos participando en moitas cousas, cousa que ten as súas vantaxes, pero tamén os seus inconvintes.

Iván Cuevas: Ademais das proxeccións, o Cineclube de Compostela editou unha revista de cinema, Ariel, entre 2002 e 2004, e tivo un programa na Radio Kalimera, O fondo do aire é vermello, entre 2010 e 2012. Temos publicados tamén dous libros: Non conciliados. Argumentos para a resistencia cultural e Cartaces do Cineclube de Compostela (2001-2011) (desde o seu nacemento, o Cineclube deulle moita importancia aos cartaces, e considerámolos unha parte importante da nosa esencia). Na nosa páxina de Vimeo poden verse algúns filmes que, aínda que non estean asinados polo cineclube como tal, gardan relación con nós ou co noso traballo, e recoñecémolos dalgún xeito como propios. E tódolos anos organizamos unha festa de aniversario con concertos e, en ocasións, teatro.

Tamén temos realizado ou programado xornadas ou sesións especiais en colaboración con moitos colectivos (Casa Encantada, SCD Condado, Oureol, A Casa das Atochas, CUT, Proxecto Derriba, Rede Feminista, Museo do Pobo Galego…), tanto ao longo da xeografía galega como en París, Marinaleda ou Liberec. Na actualidade, estamos a colaborar co Centro Galego de Arte Contemporáneo e vamos comisariar o seu ciclo de verán. E mención á parte merecen os textos e os subtítulos en galego que, se ben son produto das sesións, gañan nova vida ao estaren dispoñíbeis na web para aquelas que os queiran utilizar. Puntualmente, por último, temos organizado mesas redondas ou charlas sobre temas que transcenden o cinema como tal, como complemento a algunhas das sesións ou ciclos.

Manuel Precedo: Nós non temos tantas actividades, en parte porque actualmente chegamos a ter proxeccións case tódolos días da semana (dúas como mínimo, o luns e mércores, e o resto abertos a colaboración con outras entidades e propostas). Entre as nosas actividades salientan, iso si, obradoiros específicos; como o que impartiu hai uns días Simone Saibene sobre Federico Fellini hai uns días en La Plantación. O noso historial inclúe outros tan diversos como obradoiros de guión ou mesmo de efectos especiais.

Exposición de cartaces (Cineclube de Compostela)

6. O Financiamento

ACP: Cales son as vosas principais fontes de ingresos?

Manuel Precedo: No noso caso, fundamentalmente, as cotas que os/as socio/as pagan (proporcionalmente en cada sesión que acoden); despois os servizos que o cineclube presta a outras entidades ou institucións; e por último as axudas, que non son sempre regulares e na mesma cantidade.

Por porcentaxes, se tomamos o caso do último ano (2015) como exemplo, un 60,8% veñen das cotas, un 20,6% de servizos, e un 18,6% en axudas. A política do cineclube é amosar en que se gastaron os cartos das axudas públicas, cousa que facemos na páxina Sala de Máquinas, onde tamén hai información sobre asistencia de público, relación de custes, follas de sala, estatutos, etc.

Iván Cuevas: O noso financiamento vén principalmente das socias e espectadoras, así como das socias protectoras (estabelecementos e asociacións que pagan unha cota anual e aparecen nos cartaces). Cómpre salientar que non cobramos entrada, polo que toda achega é voluntaria (sexa en forma de bono axuda nas sesións ou de cota de socia). Temos a sorte de contar con socias moi comprometidas co proxecto que, mesmo sen poderen asistir ás proxeccións, levan anos pagando as súas cotas sen interrupción, e non poderíamos estarlles máis agradecidas.

Alén disto, sacamos tamén ingresos da festa de aniversario e dalgúns produtos que pomos á venda (libros, camisetas, bolsas, cadernos…). Trátase de achegas puntuais, que aínda que axudan ao mantemento económico teñen unha incidencia menor nas contas.

Paulo Cunha: A maior parte do financiamento do Cineclube de Guimarães procede das cotas dos socios. En termos de programación, beneficiámonos dun concurso do ICA de apoio á exhibición non-comercial, normalmente para exhibición de cinema non anglo-saxón. Algunhas das nosas iniciativas teñen apoio puntual do concello, nomeadamente o ciclo ‘Cinema en Noites de Verán’. Outros ingresos proveñen das vendas de libros e do despacho de billetes dos espectadores non asociados.

Ricardo Paz: Nós financiámonos en boa medida coas entradas de 5€ e 3€ (desconto para pensionistas, parados e estudantes); cos traballos que facemos para outros, como o concello (organización dalgunha das Xociviga, xestión de Cinemas de Galicia, algún ciclo..); os socios colaboradores, que son uns cincuenta (repartimos cada semana polos bares do pobo a ficha técnica da película, e por detrás van os seus logos); e tamén temos una pequena axuda do concello. 

Marcos Nine: Nós partimos precisamente dunha axuda municipal para iniciar a actividade, e logo imos cubrindo os gastos coas cotas de socios. O ano próximo teremos o noso primeiro orzamento oficial, mais de momento imos programando co que ingresamos do filme anterior.

ACP: E canto vos custa de media exhibir un filme? É suficiente o apoio público que recibides (por exemplo, da AGADIC)?

Paulo Cunha: O custo dunha sesión pode variar entre os 200€ e 500€. Alén do custo do filme, hai tamén outros gastos relacionados coa sala e coa divulgación. Porén, o filme é o custo máis substancial, que varía en función da distribuidora. O apoio público do ICA -5.000€ anuais- non é de todo suficiente, pois apenas permite pagar unhas dez ou quince sesións das case cen que facemos anualmente.

Ricardo Paz: O custo medio dunha proxección anda sobre os 260-270€, sen ter en conta que ademais hai outros custos, como os cartaces que facemos e os portes das películas. Neste momento non estamos a proxectar en 35 mm, polo que aforramos o custo da persoa que proxectaba, xa que nos manexamos nós co canón e co Blu-Ray. Non temos custo pola sala, xa que é municipal, e polo tanto de tódolos veciños, entre os que nos atopamos.

 Manuel Precedo: Sen contar co aluguer da sala, que é pública, nós temos como límite aproximadamente uns 300€ por copia, xa que facemos varias sesións por película. Algunhas son deficitarias, mais imos compensado con outras. Actualmente, abondaría cos ingresos que obtemos da venda de entradas para facer unha programación estable entre xaneiro-xuño e setembro-decembro. Caso contrario era cando proxectamos nun cinema comercial, alugando ademais a sala, polo que os custes se nos disparaban aos 800€ por día de proxección.

A axuda da AGADIC é directamente para a Federación de Cineclubes, que logo reparte a subvención entre os seus membros, facendo descontos na facturación. Esa axuda, por certo, é moi escasa porque apenas dá para dúas películas por cineclube.

Iván Cuevas: Nós temos unha posición clara contra a propiedade intelectual, e a meirande parte dos filmes que programamos non están en distribución, polo que autoxestionamos as copias. Deste xeito, os gastos por sesión redúcense aos custos das copias dos textos (e o pagamento de desprazamentos e dietas se hai algunha convidada). Iso sen contar, está claro, outros gastos fixos como o alugueiro do local, os cartaces ou os equipos. En consecuencia desta decisión, loxicamente, non recibimos ningún tipo de axuda pública.

Os negocios de Hamlet (Cineclube de Compostela)

7. Medios Técnicos

ACP: De que equipamentos dispondes? Estades satisfeitos con eles?

Ricardo Paz: Nós, no Carballiño, temos una sala de 429 butacas, con cabina de proxección con proxector de 35 mm, un canón HD conectado a un Blu-Ray e un DVD, e un equipamento de son suficiente para a sala. Estamos satisfeitos coas instalación e co equipamento.

Marcos Nine: Na Illa, o auditorio conta con 256 butacas. Temos tamén canón HD conectado a un minimac. Proxectamos en Blu-Ray ou calquera arquivo dixital. Como pantalla usamos un ciclorama de 12 metros que nos permite retroproxección se fose necesaria. Moi contentos.

Paulo Cunha: En Guimarães, facemos sesións en tres espazos: o Gran Auditorio do Centro Cultural Vila Flor (CCVF), con capacidade para 720 persoas e equipado con proxector de película 35mm e proxector dixital con entrada BR e DCP, con condicións para realizar sesións en 3D; o Pequeno Auditorio do CCVF, con capacidade para 200 persoas e equipado cun proxector de vídeo con entrada BR e HD; e a nosa sede, con capacidade para 30 persoas e equipado cun proxector de vídeo con entrada BR e HD, e proxectores de película 35mm, 16mm e 8mm.

Estamos satisfeitos coas actuais condicións técnicas e de conforto, porque nos permite programar en calquera tipo de soporte. Por outro lado, como se trata dun Centro Cultural cunha programación diversificada (teatro, música, danza, etc…), hai alturas do ano (por exemplo, GuimarãesJazz, Festivais Gil Vicente, GuiDance, etc…) en que temos menor dispoñibilidade, e temos que facer menos sesións das que pretendíamos.

Mely López: Nós temos o Auditorio Municipal con capacidade para 287 persoas. Está equipado con canón para entrada BR e DVD. En xeral estamos satisfeitos, pero conforme os formatos van evolucionado vemos que se fai necesario contar cun DCP, xa que hai moitos títulos que só se distribúen así, e ao no contar con el a nosa capacidade de programar fica limitada…

Manuel Precedo: No noso caso, non nos podemos queixar de equipamento. Empregamos habitualmente o formato dixital, preferiblemente en Blu-Ray (ou DVD, MOV, MP4, etc) para o que contamos con dous proxectores de 7500 lux. e 5000 lux., con tres reprodutores de Blu-Ray / DVD (que escalan a imaxe a 4k) e un ordenador. Tamén somos propietarios de tres proxectores OSSA de 35 mm. e un proxector de 16 mm. (que apenas utilizamos). Ademais, temos instalado o Dolby Dixital na sala, e unha pantalla de cine de 6 x 2,7 aproximadamente. A satisfacción, en principio, abonda, dado o tamaño da sala (112 butacas), a pesar do inconvinte de non posuír un DCP, que limita o acceso a copias de estrea ou a disposición de títulos.

Talvez sería bo, como imaxino que compartirán os compañeiros, que houbese unha política audiovisual para dixitalizar salas públicas (as habituais dos cineclubes), e que a propia industria, (que ignora en xeral aos cineclubes, agás pequenas distribuidoras que van xurdindo), tiveran en conta a situación actual, de extrema debilidade de difusión de obras cinematográficas (lonxe do parámetro comercial). Creo que nestas circunstancias non é viable, cos custes actuais e recursos propios, acceder a un servidor DCP. Isto, ademais, vén engadido e agravado porque nas sucesivas modificacións da Lei do Cinema, foron derogando artigos polos que se regulaban as filmotecas e os cineclubes, existindo por parte dalgunha distribuidora restricións inexplicables á hora de poder proxectar copias chamadas non theatrical, como son cualificadas pola industria. Así que, concluíndo, o meu lamento vén pola limitación de acceso aos filmes, mais que pola cuestión tecnolóxica de proxección.

Iván Cuevas: Nós proxectamos cun canon de video conectado a un ordenador por HDMI. É un equipamento modesto, pero ao que lle podemos sacar bastante rendemento. En realidade, a calidade da proxección depende en boa parte da calidade das copias que atopamos. Se a copia é boa, o resultado co noso equipo tamén. O local onde proxectamos é unha sala multiusos, polo que non ten butacas fixas e colocamos cadeiras segundo o público asistente. Por algunhas proxeccións que encheron, calculamos que entran unhas 120 persoas como máximo. Se cadra o tema que nos gustaría mellorar é a comodidade das cadeiras, buscando algún sistema que, ao tempo que sexa fácil de retirar, sexa máis confortábel.

ACP: Ao fío deste último comentario de Manuel Precedo, como pensades os demais que se podería conseguir que as administracións locais investisen na compra de DCPs para as súas salas? Tería sentido que vós mesmos, como cineclubes, comprásedes un DCP?

Mely López: Ogallá puidésemos mercalo! Nós puxemos en coñecemento do técnico de cultura do Concello de Vigo a convocatoria dunha subvención que daba a Unión Europea para dixitalizar as salas. Díxome que non dispuñan da reserva de crédito necesaria para cubrir a porcentaxe correspondente dos cartos que tiñan que poñer… e aí quedou a cousa! Ás veces, o rigor burocrático complica a toma de decisións. Non sei como imos facer, pero teño a sensación de que vai ser este formato o que rematará impoñéndose…

Marcos Nine: Eu, directamente, non son partidario de mercalo. Creo que ter que adaptar os cineclubes a cada cambio tecnolóxico implica seguir un xogo no que nos veremos obrigados a estar nunha continua renovación. Penso que o traballo a facer é xusto á inversa: non programar filmes que usen un formato que che obrigue a realizar un investimento a maiores. Estou seguro de que si se atopasen con problemas para proxectar DCPs, as distribuidoras rematarían por mover copias noutros formatos.

Ricardo Paz: No Carballino concordamos con Marcos. Non podemos meternos nunha espiral de investimentos que nós non podemos asumir, e que parece que as administracións non están dispostas a facelo.

Iván Cuevas: Como nós decidimos situarnos fóra do mercado da distribución, para a nosa actividade en concreto non tería moito sentido adquirir un DCP que nos obrigaría a depender outra vez das distribuidoras. Como política para cineclubes que funcionan doutro xeito, non vexo mal que a administración poida dar axudas para a dixitalización, pero concordo con Marcos na súa reflexión: a solución non é tanto esa como favorecer programacións que fuxan dunha espiral de renovación tecnolóxica que acabou con boa parte das salas de cinema.