Un ano máis, dende A Cuarta Parede optamos por eludir as tradicionais listaxes e organizacións categóricas co máis destacado da tempada, que inevitablemente reducen a experiencia cultural a unha simple clasificación (cando non competición) de obras e autores. Por divertido e útil que poida resultar este exercicio, na revista decidimos consolidar o noso particular resumo anual, no que convidamos ás nosas colaboradoras a compartir todo aquilo que fixo destes doce meses algo máis levadío e memorable. Un repaso libre que non se limita necesariamente ao cinema estreado este ano, senón que acolle todo tipo de manifestacións culturais e experiencias persoais que conformaron para cada unha de nós “O mellor de 2022″.

Colaboran neste repaso: Sergio de Benito, Severiano Casalderrey, Eire Cid, Miguel Gómez Abad, Alberto Hernando, Mariana Hristova, Óscar Iglesias, Víctor Navarro Remesal, Nacho Ozores, Aldara Pagán, Víctor Paz, Jorge Pérez Iglesias, Marta Pérez Pereiro, Daniel Ribas, Brais Romero, Jesús Silva Vilas, Cibrán Tenreiro e Iván Villarmea.

Sergio de Benito

Aínda que volvemos ter a saudable opción de elaborar a lista con calquera cousa que marcase o noso período anual, de novo é o cinema o que con máis precisión plasmou o meu vínculo co mundo durante o ano que remata, entre outras moitas razóns polo enorme volume de visionados de actualidade.

Na presente listaxe decidín incluír películas de estrea relevantes a nivel persoal e vistas durante 2022, independentemente da súa data de produción ou chegada aos cinemas. Tamén hai algunha significativa obra do pasado que foi redescuberta ao mundo durante estes doce meses, ou que directamente veu representar, fronte a unha gran maioría de visionados solitarios, unha reconfortante idea de comuñón en torno ao cinema que por momentos cheguei a sentir en perigo de extinción. En calquera caso, estes títulos só sintetizan unha relación que sempre podería alongarse moito máis.

Por orde alfabética:

El contador de cartas (The Card Counter), de Paul Schrader (2021)

How Do You Measure a Year?, de Jay Rosenblatt (2021)

Je ne suis pas morte, de Jean-Charles Fitoussi (2008)

La consagración de la primavera, de Fernando Franco (2022)

La novelista y su película (The Novelist’s Film), de Hong Sang-soo (2022)

Licorice Pizza, de Paul Thomas Anderson (2021)

Los pasajeros de la noche (Les passagers de la nuit), de Mikhaël Hers (2022)

Nazarbazi, de Maryam Tafakory (2022)

Peaux de vaches, de Patricia Mazuy (1989)

Poet, de Darezhan Omirbayev (2021)

Souvenirs de Madrid, de Jacques Duron (2009)

The Cathedral, de Ricky D’Ambrose (2021)

Una bonita mañana (Un beau matin), de Mia Hansen-Løve (2022)

Una de percebes en el Hurtado, de Pablo Llorca (2022)

Severiano Casalderrey

Ano tras ano, A Cuarta Parede afronta o seu obrigado repaso sobre a última anada fílmica. Ter a dita de participar neste chamamento por primeira vez é todo un agasallo, polo que tentarei facer algunhas achegas á altura das circunstancias. Coma sempre, quedaron moitas cousas sen ver. Con todo, isto non limita o potencial das propostas que serán sinaladas a continuación. Tampouco é unha tarefa doada facer este acto reflexivo, xa que é inevitable non ser inxusto con algúns filmes. Pola miña banda, centrareime case en exclusiva nas producións estreadas no 2022 nos principais festivais do mundo. Partindo destes principios, desenvolverei a miña proposta tocando diferentes paus do feito cinematográfico para que non quede ningún recuncho sen tratar.

1. O podio do ano (por orde alfabética): Alcarrás (Carla Simón, 2022), Blonde (Andrew Dominik, 2022) e Triangle of Sadness (Ruben Östlund, 2022). Son tres propostas cuxa pegada seguirá vixente por anos, podendo afirmar que o cinema non perdeu a súa capacidade para sorprendernos. No caso de Alcarrás, a sinxeleza domina o estilo de Carla Simón de principio a fin, dotando de beleza cada un dos planos do filme. Polo súa banda, Blonde estivo marcada pola polémica debido ao seu estilo onírico, o que a converte nun biopic totalmente atípico. Finalmente, Triangle of Sadness confirma a Östlund como o gran mestre da sátira posmoderna, capaz de artellar unha obra complexa na que a súa mirada incisiva ataca directamente o actual culto ao diñeiro e o poder.     
2. O documental: El caso Padilla (Pavel Giroud, 2022). Este impresionante retrato sobre a inmolación dun artista hipnotiza e da medo a partes iguais. O uso de material de arquivo permite revivir como de perigosas poden chegar a converterse as imposicións ideolóxicas motivadas por unha causa. 
3. Unha de animación: Unicorn Wars (Alberto Vázquez, 2022). Pareza mentira ou non, o filme de animación máis destacado do ano é galego. Isto é posible grazas ao enorme talento de Alberto Vázquez, un artista perfectamente identificable polo seu universo único no que a fantasía e a crítica xorden cunha naturalidade inquietante.
4. Unha experimental: Super Natural (Jorge Jácome, 2022). O cineasta portugués firma unha das obras máis audaces do ano. Nela confírmase a actual tendencia do que podería considerarse como “cinema escrito”, apoiado nun diálogo entre a cinta e o espectador que converte a proposta en toda unha experiencia.
5. Unha revelación: Tytöt tytöt tytöt (Girl Picture; Alli Haapasalo, 2022). Este humilde filme finlandés sobre o autocoñecemento da sexualidade por parte de tres mozas adolescentes ben merece esta presenza. Carente de paternalismos, toda a proposta móvese pola emotividade das vivencias das rapazas protagonistas.
6. Unha decepción: Tar (Todd Field, 2022). Tratándose dunha das fitas do ano, como tal merece este cualificativo. Cate Blanchett goberna esta produción de principio a fin, mais este é o seu desenvolvemento no plano narrativo: insuperable no primeiro acto, solvente no segundo, chegando a defraudar no derradeiro acto. No entanto, o seu visionado faise obrigado para todo afeccionado polos seus múltiples acertos.
7. Unha “bizarrada”: Hideous (Yann Gonzalez, 2022). Falar de Yann Gonzalez é sinónimo de exquisitez visual. Se a isto lle engadimos a Oliver Sim, atopamos unha das pezas máis estrañas e perfectas da tempada, convertida nunha sorte de videoclip modelado polo surrealismo, o sexo e a morte a través da típica mirada kitsch do seu autor. 
8. Un díptico: Rimini – Sparta (Ulrich Seidl, 2022). O cineasta austríaco continúa o seu estudo minucioso de personaxes con estas dúas pezas interconectadas de xeito sui generis. Cada unha delas segue a unha parella de irmáns con distintas miserias, resultando así propostas tan dispares como a vida retratada en cada caso.
9. A serie (da década?): Irma Vep (Olivier Assayas, 2022). Dende o papel, todo apuntaba que a proposta de Assayas chegaría cargada de orixinalidade e referencias de interese. Na práctica, o cineasta logrou levar un paso máis alá a súa narrativa metaficcional, cargada de reflexión sobre a imaxe sen evitar un ton perverso en moitos momentos. 
10. Un bloque de curtas imprescindible: o formato máis curto non podía faltar nesta lista. Sen entrar en moitos detalles, as grandes propostas do ano son o documental familiar Dang wo wang xiang ni de shi hou (Will You Look at Me; Shuli Huang, 2022), o documental de trazos ecolóxicos Haulout (Maxim Arbugaev – Evgenia Arbugaeva, 2022), o drama definido polos seus incómodos silencios Luz nocturna (Kim Torres, 2022), a profunda meditación sobre o paso do tempo de Nest (Hlynur Palmason, 2022) e a exquisita animación de The Flying Sailor (Wendy Tilby – Amanda Forbis, 2022).

Remata así un gran ano. Foi ademais a tempada na que o regreso aos festivais se converteu na nota dominante, logo das limitacións decretadas pola pandemia. O contacto con amigos e novos coñecidos do sector logrou rememorar por que gozamos tanto das festas do cinema. Como conclusión, rematarei este repaso marcando todos os festivais nos que puiden gozar do cinema en primeira persoa: IbizaCineFest (marzo 2022), FICIE Elche (xullo 2022), CURTAS Vila do Conde (xullo 2022), MDOC – Melgaço (agosto 2022), FICBUEU (setembro 2022), OUFF (setembro 2022), GFFF (setembro 2022), Curtocircuito (outubro 2022), Intersección (outubro 2022), Cinanima (novembro 2022), Cineuropa (novembro 2022), Porto/Post/Doc (novembro 2022), Cinema Miúdo (novembro 2022), Novos Cinemas (decembro 2022) e Animacción (decembro 2022). Para o vindeiro ano, moito máis.

Eire Cid

Cinco Lobitos (2022), de Alauda Ruiz de Azúa. 

Directa ao cora. Tremendo guión. Tremenda dirección de actrices. Tremendas Laia Costa e Susi Sánchez.

Cerdita (2022), de Carlota Pereda. 

É difícil dar con películas que entreteñan e dialoguen ao tempo co seu contexto. Laura Galán pétao.

Unicorn Wars (2022), de Alberto Vázquez, producida por Chelo Loureiro.

Fúrache a cabeza! Violenta e cuqui a partes iguais. Honor, Dolor y Mimos (L). 

Pringadas (2022), de Belén Puime. 

Para min, o descubrimento total do ano. Non coñecía esta serie web até que coñecín a Lara Álvarez, unha das súas actrices protas. Non a perdades: eu estou in love. 

Girl Picture (2022), de Alli Haapasalo. 

Película de (auto)descubrimento para ver coas túas amiguis. 

Videoclip de “El Apagón” (2022), de Bad Bunny, con Bianca Graulau.

Inclúe un docu de denuncia sobre a privatización da enerxía ou a xentrificación en Puerto Rico. Non o digo eu, mellor que o digan elxs: “Yo no me quiero ir de aquí / no me quiero ir de aquí / que se vayan ellos”. 

We Own This City (2022), creada por David Simon e George Pelecanos.

Non me resisto a poñela aquí: tremendo ACAB que se marcan. 

Severance (2022), creada por Dan Erickson. 

Obrigatoria. Un guión espectacular. Desas que pensas… “oxalá isto se me ocorrera a min”.

Miguel Gómez Abad

The White Lotus (Temporadas 1 e 2)

A primeira e a segunda tempada da serie de Mike White, ácidas e corrosivas como elas soas, son un dos meus grandes descubrimentos do ano. O elenco funciona xenial e todo rema nunha mesma dirección, dende esa estraña e primitiva música composta por Kim Neundorf, ata un guión que debuxa moi ben a todas as súas personaxes e fai caer o mito do luxo, o éxito e a falsa felicidade. Fai sangue da ferida e a súa mensaxe incluso é máis contundente nestas épocas de Nadal.

A Casa do Dragón

Ninguén tiña as expectativas moi altas sobre esta nova serie que funciona como una precuela da súa todopoderosa irmá maior. E é algo normal, xa que vindo dese tramo final de Xogo de Tronos, é sinxelo entender o mal sabor de boca que deixou na maioría dos fans, e quizais isto (expectativas baixas) xogou a favor desta nova serie baseada no universo de George R. R. Martin, da que eu tampouco esperaba nada e sorprendeume.

Hai episodios moito mellores que outros, en concreto o 5 e o 8 (cun impagable Paddy Considine como rei Viserys) son unha pasada, así como o último que deixa todo ben atado de cara ás seguintes tempadas nas que se agarda moita máis acción e menos intriga. Eu espero que todo se equilibre e non caia na reiteración e pirotecnia baleira dos efectos especiais e na abundancia de escenas de loita rutinarias e sen gracia narrativa. HBO luciu músculo, fixo un gran traballo de produción, non escatimou en gastos e iso nótase en cada plano. Gañoulle a partida a Os Aneis de Poder.

Alcarràs

Aquí podería meter tamén Cinco Lobitos, de Alauda Ruiz de Azúa, pero por pouco Alcarràs converteuse, para min, no filme español deste ano 2022. Unha fermosa e valente película, natural e sinxela como a vida mesma. Deixáronme falar sobre ela aquí e pouco máis podo engadir. Se tedes a oportunidade, por favor, mirádea.

O Corpo Aberto

Como bo amante, practicante e consumidor voraz de cine de xénero, xa que é un dos meus favoritos e no que atopo unha maior liberdade, é de aplaudir e agradecer que en Galicia sacaran adiante esta idea chea de matices que abraza o xénero, mergullase nel e sae airosa da súa aventura. O filme de Ángeles Huerta non inventa nada, pero aproveita moi ben todos os recursos dispoñibles, axudándose tamén dunhas localizacións impresionantes, para crear unha das atmosferas máis interesantes do cine galego recente.

A Plague Tale: Requiem

A Plague Tale: Requiem, a segunda aventura de Amicia e Hugo, eleva técnica e narrativamente a primeira entrega do estudo francés Asobo, que se convertera nunha das sorpresas do 2019. Por suposto, aquí nótase que Asobo dispoñía de máis recursos para facer crecer a opresiva e escura historia destes irmáns durante a praga de peste que asolou Europa no século XIV. Agora, como xa ocorreu con A Plague Tale: Innocence, cun rexistro histórico moi ben documentado, mesturado cunha parte máis fantástica, Asobo elabora unha das mellores propostas para un xogador deste ano. Moito máis espectacular que a primeira entrega, tal é a súa proposta técnica que os creadores non fixeron versións para a xeración pasada de consolas, porque o hardware quedaba pequeno para despregar todo o que tiñan en mente, ademais de milleiros e milleiros de ratas.

Somerville

Eu son un fan incondicional de Playdead. Marabilláronme Limbo e Inside e, ao ser xogos curtos (3-4 horas de duración), volvo a eles cada certo tempo, igual unha vez ao ano. E, a pesar de que Somerville é un xogo menos inspirado que os do estudo sueco, ten o mesmo director executivo e posúe unha elegancia visual e unha forza nas súas imaxes que non teñen nada que envexar ás obras de Playdead.

A historia de Somerville é algo críptica de máis, admite moitas lecturas e prefire quedar nunha zona ambigua que a min non me molesta, pero entendería algunha queixa se viñera por aquí. Polo demais, é un xogo cheo de quebracabezas espaciais que non deixan o pouso e a reflexión dos de Inside (quizais o seu único problema serio é esta inevitable comparación), pero que para nada están mal deseñados. Somerville é unha obra case de cámara que pode pasar algo desapercibida e non o merece, por iso deixo constancia dela aquí.

Alberto Hernando

Este 2022 das listas, de agradables sorpresas chamadas Jeanne Dielman nas listas, de ausencias chamadas pon-aquí-quen-máis-che-doia, de perdas e canonizacións por listar: Godard, Straub, Badalamenti, Bogdanovich… Os límites desde os que se constrúe unha lista demostraron ser máis importantes que a lista en si mesma. Neste caso, como a invitación da Cuarta Parede é tan libre e xenerosa — 10 cousas calquera descubertas este ano —, os límites son soamente cronolóxicos (este ano) e persoais. O tempo cada vez é máis escaso — que llo digan a Jeanne Dielman! — pero estes son 7 escintileos cinéfilos que brillan sobre todos os límites deste 2022.

Memoria (Apichatpong Weerasethakul, 2022) — Porque ninguén como el sabe como mobilizar o tempo a través do son, da luz ou dun xesto.

Te querré siempre – Viaggio a Italia (Roberto Rossellini, 1954) — Porque sempre hai que volver a Rosselini e porque Nápoles é unha cidade en crise e tamén onde suceden os milagres.

Corrupción en Miami (Michael Mann, 2006) — Porque é a película máis inverosímil e romántica que vin este ano, e foi un revisionado esencial.

Dúas lecturas de dúas cinéfilas: Nuestra parte de noche, de Mariana Enríquez, porque descobre que hai fantástico máis aló da metáfora e máis acó da arqueoloxía, e Poeta chileno, de Alejandro Zambra, un mestre de mudanzas e poeta do cotián. 

Ler o Decamerón onde, fuxindo da barbarie da peste, cartografouse por primeira vez ese espazo humanista, comunitario, do bo pracer e a circulación de historias, de onde tamén xorden as películas nas que creo. E logo ver como Paolo Pasolini o reactiva na súa Triloxía da vida coa mesma sinxeleza e naturalidade de Boccaccio e a mesma desdramatizada aceptación da morte, a fortuna, o sexo, o engano e a vida.

O cinema independente español: Cinco lobitos de Alauda Ruiz de Azúa, Alcarràs de Carla Simón, Un año, una noche de Isaki Lacuesta, Girasoles silvestres de Jaime Rosales, Tenéis que venir a verla de Jonás Trueba, El agua de Elena López Riera, Cerdita de Carlota Pereda, Dúo de Meritxell Colell e Pacifiction de Albert Serra.

E máis cinema:

Crimes do futuro, de David Cronenberg

O contador de cartas, de Paul Schrader 

O acontecemento, de Audrey Diwan 

Top Gun: Maverick, de Joseph Kosinski 

Belle, de Mamoru Hosoda

Mariana Hristova

A maioría das listas fílmicas a final de ano elixen unha vía máis esperada e limitan a selección ás estreas dos últimos 12 meses. Xa que as regras de A Cuarta Parede son máis flexibles, aproveito para destacar na miña lista os descubrimentos fílmicos que me ocorreron durante o 2022, pero que non se estrearon necesariamente no mesmo ano. En primeiro lugar, poño a retrospectiva de dez películas da mestra do cinema xeorxiano Lana Gogoberidze, organizada polo festival de cinema de Europa do Leste goEast en Wiesbaden, que me abriu os ollos á súa  magnífica obra e á contribución da súa familia na historia do cinema — a súa nai Nutsa Gogoberidze é a primeira directora xeorxiana, mentres que a súa filla Salome Alexi é cineasta e produtora, moi activa no cinema xeorxiano actual —. Impactoume tamén a exposición dedicada a Marguerite Duras no Centro da Imatge La Virreina en Barcelona, que se enfocaba sobre todo no seu traballo no ámbito cinematográfico. Nación, de Margarita Ledo, que tiven o pracer de ver durante o festival MICE en Santiago de Compostela, sorprendeume pola súa honestidade e franqueza á hora de revelar as inxustizas no ámbito laboral e axudoume a entender mellor a loita feminista das mulleres en España. É unha película referencial sobre a que sigo pensando. Grazas ao festival Golden Apricot de Yerevan, en Armenia, descubrín o cinema poético do cineasta experimental iraniano Mohammadreza Farzad, cuxa última película, Subtotals, gañou a competición de curtas Apricot Stone. Por último, Milagro, do director romanés Bogdan George Apetri, que vin no festival de Transilvania, atrapou a miña atención coa súa profundidade filosófica expresada dentro das normas do xénero.

• O cinema de Lana Gogoberidze 
• Marguerite Duras, a exposición no Centro de la Imatge La Virreina, Barcelona
• Nación (Margarita Ledo, 2022)
• Subtotals (2022) e o cinema de Mohammadreza Farzad
• Milagro Bogdan George Apetri, 2021)
• El triángulo de la tristeza (Ruben Östlund, 2022)

Óscar Iglesias

O multiverso como motor creativo

Un non esperaría a priori que unha alambicada comedia de artes marciais con complexo substrato fantacientífico de saltos interdimensionais como Everything Everywhere All at Once (Dan Kwan & Daniel Scheinert, 2022) acabase resultando o mellor filme que vería no ano. E porén, botando a vista atrás, pouco rivaliza coa mestría formal desta proposta única, orixinal e ambiciosa. Podería semellar superficialmente unha absurda boutade, unha turmix de xéneros esgotadora, pero cando se lle dá por poñerse emotiva como no clímax do terceiro acto, non se libra de chorar nin o apuntador. O vehículo actoral definitivo para Michelle Yeoh, considerada pola revista Time a personalidade do ano por mor do seu traballo no filme. Curioso, por certo, que a teoría do multiverso de dimensións paralelas fose tamén a base argumental da entrada de Sam Raimi ao cinema de Marvel: Doctor Strange in the Multiverse of Madness (2022) consegue un raro equilibrio entre a fidelidade á obra previa do autor e a servidume á fórmula industrial deste tipo de produtos en cadea. Unha notable recuperación dun cineasta que dabamos por perdido. 

Unicorn Wars

Coa súa segunda longametraxe animada, o todoterreo coruñés Alberto Vázquez soubo destilar a esencia das súas aplaudidas curtas de culto nunha fita redonda, coherente co seu universo plástico e temático. Unha incómoda alegoría antibélica protagonizada por osiños de peluche na que subverten os clixés dos cartoons tradicionais. Se a Haneke lle dese por facer animación para adultos, seguramente lle sairía algo bastante semellante a Unicorn Wars.

Unha serie de inverno e outra de verán

As xélidas paisaxes nevadas que serven de pano de fondo na primeira tempada de Severance (Dan Erickson, 2022) non transmiten tanta frialdade coma os labirínticos corredores da ominosa empresa farmacéutica Lumon, cuxos analistas de datos houberon de someterse a un procedemento cirúrxico para separar as súas lembranzas da oficina das familiares. Este cisma de personalidades dos sufridos empregados corporativos é a base dun thriller hipnotizante que non disimula os seus reproches contra a alienación laboral destes tempos tardocapitalistas. Para contrarrestar, nada mellor que as vacacións estivais mediterráneas que propón a segunda quenda de The White Lotus (Mike White, 2022), a serie do momento polo menos en canto a impacto na memesfera. Se na entrega previa o ollo satírico de White censuraba os vicios crematísticos dun grupo de acaudalados hóspedes nun hotel de luxo de Hawai, nesta ocasión a viaxe a un resort siciliano serve para criticar os pecados da carne dos ricos e poderosos, en particular as masculinidades tóxicas dunhas elites ociosas. Jennifer Coolidge, nunca te esqueceremos.

Gais no mainstream 

Os produtos audiovisuais de temática homosexual hai tempo que deixaron de ser excepcións anecdóticas para volverse opcións máis frecuentes nas salas de cinema e plataformas on demand. O que si pode chamar a atención é a aposta recente do mainstream por lanzarse á conquista deste nicho de mercado, particularmente no formato das comedias románticas. Desde a parcialmente errada Bros (Nicholas Stoller, 2022), que leva o humor da factoría Apatow á comunidade LGBT (unha mestura que soa mellor na teoría que na práctica), á parcialmente exitosa Smiley (Guillem Clua, 2022), que logra trascender a súa orixe de diálogo teatral para converterse nunha miniserie con media ducia de subtramas queer, pasando pola edulcorada fantasía adolescente de Hearstopper (Alice Oseman, 2022) ou a divertida reapropiación da imaxinaría pirata de Our Flag Means Death (David Jenkins, 2022), custa lembrar unha época con tanta oferta de amoríos maricas de clara vocación populista en canles tan accesibles. Moda pasaxeira ou nova normalidade?

Os traballos de David Rubín

O ourensán David Rubín é un heroe das viñetas, un talentoso stakhanovista que destaca pola cantidade e a calidade das súas páxinas. Este ano chegaron ás librarías dúas bandas deseñadas súas nas antípodas unha doutra, pero compartindo sutís vasos comunicantes: Cosmic Detective, proxecto de crowdfunding de pandemia coescrito con Matt Kindt e Jeff Lemire como homenaxe noir a Jack Kirby, e O lume, obra persoal sobre a crise de mediana idade dun trasunto do autor. O máis estimable de Rubín é a coherencia do seu dito e o seu feito: que renuncie por principios a publicar coas máis lucrativas editoras norteamericanas o segundo tebeo para apostar por crear industria local e que loite por lanzar unha versión en galego ao mesmo tempo que en castelán son fazañas polas que deberá ser lembrado como patrón do cómic galaico.

Tanxugueiras e Grande Amore

O festival de Benidorm de 2022 supón a enésima aldraxe dos rumorosos, féridos e escuros da Gestalt estatal contra a lingua de Castelao e Rosalía; non por afeitos a que mexen por nós deixan de magoar estes embates españolistas. O pucheirazo non permitiu que se escoitase no festival da canción europea o himno das Tanxugueiras (irónico como viñeron poñerlle cancelas a unha toada sobre a ausencia de fronteiras), pero polo menos deste lado do pano de grelos puidemos gozalas con xúbilo nunha extensa xira de concertos que as levou por todos os recunchos deste gran carallo de sal. Olaia, Sabela e Aída posúen un directo poderoso e apaixonante, e só precisan a forza das súas voces e as súas pandeiretas para lograr a comuñón total con públicos entregados. Un pouco o que pasa noutra liga con Grande Amore, heroe do indie galego que non para de triunfar show tras show ante unha parroquia cada vez máis numerosa. Nuno non será tan rotundo, pero desborda carisma DIY a raudais na súa posta en escena, cunhas letras que poden convertelo en todo un ídolo xeracional.

Víctor Navarro Remesal

O mellor do ano é que te conviden a listas como estas, máis resumo amable que canon definitivo, e darte conta de que, oe, 2022 foi un bo ano para o audiovisual, grazas a cousas como:

• Andor. A sorpresa do ano. O que parecía outra peza máis nunha máquina que non deixa oco sen explotar resultou ser unha serie tensa e complexa, con ecos de gran cinema de espías, da ciencia ficción política dos 70 (a que se facía, precisamente, antes de Star Wars) e ata de Los Miserables. Andor é anti-moderna e a mellor rebelión contra a mediocridade, o contido e o algoritmo.
• The Rehearsal. Entre Borat e Charlie Kauffman, o novo de Nathan Fielder volveunos tolos tentando definila. Empeza como unha deconstrución dos reality / coaching shows e acaba sendo un ensaio absurdista sobre a imposibilidade de controlar as nosas vidas.
• Fraggle Rock: Back to the Rock. Houbo cousa máis agradable á vista e con mellor artesanía este ano?
• As estreas en cinema. Top Gun: Maverick e The Batman dignificaron as salas con músculo e respecto polo espectador, mentres producións de orzamento medio como The Northman, 3000 Years of Longing ou The Menu lembráronnos que se pode conxugar imaxinación e boa factura. Merece a pena saír de casa para velas.
• O cinema desde Corea. O país está de moda e non todo o que sae de alí é bo, pero é difícil non compartir a euforia con Broker, de Hirokazu Kore-eda, e Decision to Leave, de Park Chan-wook, dominando o ano. Son as miñas dúas películas favoritas de 2022; ricas en texturas, manexo dos xéneros, humor e compaixón. Xunto a Delante de ti, de Hong Sang-soo, forman un tríptico que case, case fai perdoar o K-pop.
• Deadstream. Un Blair Witch Project para a era da idiocracia, un Evil Dead contra Twitch, esta cinta modesta e inesperada é o máis desfrutable de 2022 (con permiso de Fumer Fait Tousser). Nin un chiste ou un susto que non entre.
• O excelente ano que tivo a animación: Tatami Time Machine Summer Blues, Oni: Thunder God’s Tale, Rilakkuma’s Theme Park Adventure, My Father’s Dragon, Beavis & Butt-Head Do the Universe, Wendell & Wild, Pinocchio… O meu medio favorito volveu demostrar que o máis interesante faise nel.
• Shuna’s Journey. Grazas á tradución ao inglés de Alex Dudok de Wit  (editada por First Second) moitos puidemos ler, ao fin, esta novela ilustrada que Hayao Miyazaki publicou en 1983. Que as súas acuarelas están entre o mellor do autor xa o sabía; o que non esperaba é un relato tan evocador e que dialoga tan ben con Nausicaa e Mononoke Hime. A ver se en 2023 podemos vela por aquí.
• Os videoxogos alegres. De maneiras moi diferentes, Kirby and the Forgotten Land (o meu xogo favorito de 2022) e Trombone Champ conseguiron algo no que o seu medio brilla, aínda que a crítica e os xogadores o menosprecemos a miúdo: unha sensación exuberante de alegría.
• Aínda que ando gozando cos relatos e a forma de Norco e Immortality, o mellor que xoguei este ano é de 2019: púxenme finalmente con Disco Elysium. Melancólico, maduro, poético, político, con humor negro e absurdo a moreas e as mellores mecánicas de monólogo interior que vin, este detective RPG lembroume o que dicía ao principio da lista: que o teito do pop está hoxe innecesariamente baixo, e que podemos aspirar a máis sen saírnos das súas marxes. Marvel pode desculparse chanceando con que os seus contidos fainos unha intelixencia artificial, pero eu prefiro lembrar que os bos creadores e receptores somos singularmente humanos.

Nacho Ozores

As niñas recomendacións deste 2022 comezan polo filme R.M.N., do marabilloso director romanés Cristian Mungiu, que volve sorprender coa súa poderosa posta en escena nesta historia sobre racismo, emigración e inmigración nunha pequena vila de Romanía. O seguinte filme é Argentina 1985, de Santiago Mitre, inspirado na historia real do fiscal Julio Strassera, Luis Moreno Ocampo e o seu equipo xurídico que se atreveron a acusar os altos mandos da ditadura militar arxentina no chamado Xuízo ás Xuntas. Destaca a frescura da narración, a solidez do guión e o elenco de actores con Ricardo Darín á cabeza. Quero citar tamén unha película que, aínda que non sexa deste ano, descubrín hai pouco e marabilloume: Loving, de Jeff Nichols, que conta a historia real de Mildred e Richard Loving, exiliados de Virxinia en 1958 por casar sendo unha parella interracial. Resalto sobre todo a interpretación de Joel Edgerton, que traspasa a pantalla e consegue emocionar coa súa sinxeleza. Recomendo tamén unha serie documental que fala da importancia do coidado dun mesmo, creada por Darren Aronofsky para National Geographic, Sin Límites, con Chris Hemsworth. A serie leva a este actor a enfrontarse a distintos retos, terapias e tratamentos pouco convencionais, para sentir e coñecer de primeira man os principios da lonxevidade e tratar así, coa súa aprendizaxe, de vivir unha vida mellor durante máis tempo (sorprenderá para ben). Este ano tamén puiden ler uns cantos libros e quero resaltar un que me axudou moito emocional e espiritualmente, a pesar de ser escéptico nestes temas: Muchas vidas, muchos maestros, de Brian Weiss, un libro case documental que fala sobre a terapia regresiva a vidas pasadas, onde conta que aquilo que nos aflixe nesta vida, pode ter conexión con algo que lle ocorreu á nosa alma noutras épocas. Esta visión axudoume a entender a morte dende unha perspectiva máis sa e menos traumática. Por último, para non estenderme moito máis, quero citar a novela gráfica IN, de Will McPhail, un revelador e fermoso retrato sobre as dificultades que temos para conectar de verdade cos demais.

Aldara Pagán

Cardo de Ana Rujas e Claudia Costafreda (serie)

Unha serie ateigada de verdade, que nos demostra o crúa que é a vida aínda que tentemos adornala para sentirnos mellor ou para encaixar nunha realidade que nos asoballa. Ana Rujas e Claudia Costafreda pégannos un puñazo para despois abrazarnos con esta serie de ATRESplayer. 

Cool nenas (djs)

Azucre, especias e moitas cousas “bonitas”. E sobre todo moita Sustancia X. Esta debe ser a receita de María, Dani e Kimberlly. Estas djs “superpoderosas” que chegaron para arrasar. 

Cinco lobitos de Alauda Ruiz de Azúa (película)

Alauda Ruiz de Azúa rebenta a mente e o peito coa súa película. Porque fúrgache ben dentro dende o primeiro minuto. E vai de fronte, sen artificios. Unha película necesaria para entender realmente o que supón a maternidade a día de hoxe.

Carballo Interplay (festival)

O festival de contidos dixitais de Carballo demostrou un ano máis que se asenta como un dos máis fortes e interesantes de Galicia. Unha programación que vai medrando e madurando cada edición, totalmente ligada á actualidade e ás necesidades xeracionais do momento.

Human Flowers of Flesh de Helena Wittmann (película)

Helena Wittmann fai fermoso todo o que toca, todo o que filma. Esta súa nova película é un claro exemplo diso. Un agasallo para os sentidos cun cameo final incluído que lle dá sentido a todo. 

Magia Natural de Leonor Serrano Rivas (exposición)

Con esta exposición, que continúa dispoñible no Museo Reina Sofía, a artista malagueña crea un cosmos que parece trucar os sentidos, levando a quen observa a estados descoñecidos.

#AULA Novos Cinemas (festival)

Este espazo de creación, de encontro, de coñecemento que organiza o festival Novos Cinemas é un refuxio esperanzador ateigado de alegrías. Del están saíndo as novas cineastas de Galicia, como Tamara Goberna ou Fer Alvite.

30’ 60 70 120’  de Marta Valverde (película)

A obra de Marta Valverde convértese en esencial e importante por visibilizar a realidade de moitas mulleres artistas novas que, na maioría dos casos, permanece oculta ou silenciada.

LEIRA HAUS (espazo)

Espazo cultural situado en Lugo, xestionado por Laura Tabarés e Antonio Giráldez. Entre o dixital e o físico, convértese nun lugar de encontro dende onde explorar os cruces entre investigación, creación artística e produción cultural contemporánea.

Fácil de Anna R. Costa (serie)

Un elenco de actrices marabillosas que alcanzan unha perfección tan desgarradora nunha serie tan ben feita, que se volve imprescindible. Anna R. Costa, autora, demostra unha vez máis o seu talento creativo.

Víctor Paz

7 filmes de 2022 que me gustaron especialmente (por orde de visionado, sen preferencias)

• A novelista e o seu filme (소설가의 영화 | So-seol-ga-ui Yeong-hwa, Hong Sang-soo, Corea do Sur, 2022)

A Hong sóbralle unha pequena cámara de vídeo e a complicidade coa súa partenaire Kim Min-hee para seguir a depurar un estilo povera que capta con ironía e delicadeza como ningún outro cineasta contemporáneo as delicias e complexidades do mundano.

• Human Flowers of Flesh (Helena Wittmann, Alemaña, 2022)

Unha desas experiencias sensoriais hipnóticas. Máis sobre ela nos meus artigos sobre Locarno.

• Tengo sueños eléctricos (Valentina Maurel, Costa Rica, 2022)

Toda unha revelación, tanto a directora coma os actores. Un drama moi salientable que pode pasar desapercibido e que chegará ás salas españolas o 3 de febreiro de 2023. Moi recomendable. Máis sobre el neste texto.

• Pacifiction (Albert Serra, Francia, 2022)

Unha desas obras magnas que fan avanzar a linguaxe cinematográfica. É moi complicado definila nun par de liñas pola variedade de recursos que utiliza, entre o performático e o contemplativo, pero tamén cunha estrutura narrativa que é a máis sólida na xa lonxeva, variada e rica traxectoria de Serra.

• Disturbios (Unrueh, Cyril Schäublin, Suíza, 2022)

A roda de disturbios é a que produce a protagonista Josephine no interior dos reloxos que monta nunha fábrica do val do Jura a finais do século XIX. Rodado de xeito milimétrico, con precisión suíza. Pódese ler a miña crítica en Otros Cines Europa.

• The United States of America (James Benning, EUA, 2022)

Saio de Disturbios e métome nesta nunha mesma fría tarde vienesa. Sen dúbida, o cumio da miña experiencia cinéfila este ano. O mellor de Benning dende Stemple Pass (2012), para o meu gusto. Non parei de tomar notas e a piques estiven de rachalas ao final do pase. Os créditos revelan algo moi enxeñoso que che fai repensar toda a lectura do filme. E con Bennning para explicalo, aínda mellor. Pódese ler sobre ela na mesma crónica da Viennale.

• Saint-Omer (Alice Diop, Francia, 2022)

A ópera prima máis destacable dende O fillo de Saúl (Saul fia, Lazsló Nemes, 2015). Os motivos nesta mesma revista.

3 novas restauracións de 2022 re(descubertas) (por ano de produción)

• Face to Face (Πρόσωπο με πρόσωπο | Prosopo mé prosopo, Robert Manthoulis, Grecia, 1966)

Como está agora de moda dicir, destas pelis que che voan a cabeza. E o por que, nas impresións que trouxemos do festival de Sevilla.

• A mamá e a puta (La maman et la putain, Jean Eustache, Francia, 1973)

Se existe algo próximo a un filme perfecto, é este. A fita que mellor define o sentimento de malaise pos-maio do 68. A mellor actuación na carreira sen mácula de Jean-Pierre Léaud. Se non a viches, tela en Filmin e xa estás tardando. De agradecer que a distribuísen en salas.

• Coma na casa (Olyan mint otthon, Márta Mészáros, Hungría, 1978)

Atípico filme nunha directora que ten retratado moi ben personaxes femininos, mais os masculinos adoitan ser secundarios; contraditorios, intensos e moi interesantes, pero menos explorados. Aquí o polonés Jan Nowicki, parella artística e sentimental de Mészáros, dá un verdadeiro recital nunha das súas mellores interpretacións. A fotografía a cor saturada achega o filme case que á fábula política.

Jorge Pérez Iglesias

CINEMA: 

Licorice Pizza (2021, Paul Thomas Anderson)

Nope (2022, Jordan Peele)

Alcarràs (2022, Carla Simón)

Pearl (2022, Ti West)

As Bestas (2022, Rodrigo Sorogoyen)

Red Rocket (2021, Sean Baker)

Everything Everywhere All at Once (2022, Daniels)

Apollo 10 ½ : A Space Age Childhood (2022, Richard Linklater)

TV:

The Rehearsal (HBO, Nathan Fielder)

Peacemaker (HBO Max, James Gunn)

Irma Vep (HBO Max, Olivier Assayas)

Un ano histórico para o cinema de xénero, basicamente porque é o único que conseguiu levar a xente ao cinema (Marvel aparte) na “vida pospandemia”. Ademais, é o que propón, desde o subtexto, falar sobre si mesmo e os seus propios mecanismos narrativos. Neste sentido, destacar as descomunais Nope, Pearl e Everything Everywhere All at Once: puro cinema de xénero de primeiro nivel sobre a imaxe. As series Irma Vep e The Rehearsal revélanse como artefactos hipercomplexos e hipertextuais que hai que gozar varias veces para apreciar o seu significado global e conseguir darlle un sentido ás súas imaxes. Despréndese de todo isto que nos atopamos nunha fase reflexiva na narratoloxía pop e que (case) sempre adoita brotar desde o xenérico. E nunca se pode deixar de encomiar a un autor con maiúsculas como James Gunn, que desde o pulp e a desvergoña volve crear na divertidísima Peacemaker un retrato de redención do loser a golpe de heavy metal dos 80 e unha banda de outsiders que protagonizan, quizais, a mellor cabeceira de serie da historia da televisión.

Coda: David Cronenberg volveu oito anos despois cunha obra mestra como Crimes of the Future (2022). Non entra na lista porque o mestre depurou tanto a súa linguaxe, a súa escritura, a súa posta en escena e o seu discurso ao longo dos anos que xoga nunha liga superior á de calquera.

Marta Pérez Pereiro

Este ano, no que vin máis pelis no cinema que nos tres anteriores xuntos, foime bastante difícil chegar a esta listaxe na que hai unha orde máis ou menos gradual, non precisa, de cousas que me gustaron moito.

Meto no mesmo chanzo Pacifiction, de Albert Serra, Alcarràs, de Carla Simón, e Drive My Car, de Ryûsuke Hamaguchi. De Simón xa esperaba unha marabilla, de Serra, tamén, pero non así (un Serra político?!) e o do coche será porque estou sacando o carné e quero conducir como Misaki.

Weerasethakul con Memoria deixoume en shock (dicir o motivo é facer spoiler) e fíxome pensar moito no son, como ás veces nos queda aboiando na cabeza, como o mundo perdido de Regreso a Reims, de Jean-Gabriel Périot, un retrato da clase obreira francesa que me remite, malia as diferencias, a El año del descubrimiento, de Luis López Carrasco, unha materia que tiña pendente.

La peor persona del mundo, de Joachim Trier, conseguiu algo que poucas veces me pasa: quedar nun estado de ingravidez parecido ao da escena na que Julie corre e todo está conxelado ao seu redor. His house, de Remi Weekes, e As bestas, de Rodrigo Sorogoyen, déronme moito medo falando sobre a pertenza a un lugar e a violencia que che impide poder ser parte del. Divertíronme moito Minions: el origen de Gru, de Kyle Balda, Brad Ableson e Jonathan del Val, nun cine cheo de crianzas nunha tarde abafante deste verán apocalíptico, e a terceira (se é derradeira choro moito) de Derry Girls, de Lisa McGee.

Daniel Ribas

Un ano marcado por algunhas imaxes fortes, sobre todo dun mundo experimentando profundas alteracións — tecnolóxicas, ecolóxicas, políticas — no que o cinema foi reinventando o noso presente e pasado, colocándonos, moitas veces, contra as nosas propias paredes ideolóxicas. Estes son os dez máis destacados de 2022, por orde alfabética:

A Little Love Package, Gastón Solnicki (2022)

Crimes of the Future, David Cronenberg (2022)

É Noite na América, Ana Vaz (2022)

Hit the Road, Panah Panahi (2021)

Mato Seco em Chamas, Adirley Queirós, Joana Pimenta (2022)

Memoria, Apichatpong Weerasethakul (2021)

Nação Valente, Carlos Conceição (2022)

Onde Fica Esta Rua? ou Sem Antes Nem Depois, João Pedro Rodrigues, João Rui Guerra da Mata (2022)

O Teu Peso Em Ouro, Sandro Aguilar (2022)

Unrueh, Cyril Schäublin (2022)

Brais Romero

Doume conta de que cada vez que recibo o correo de A Cuarta Parede para facer o repaso do ano inúndame unha preguiza incrible. Hai uns anos, decembro era o momento para facer maratóns daqueles filmes que aínda non puidera ver durante o ano para destacalos nestas listas como sacando peito de todo que vira nese ano. Agora, dáme preguiza facer repaso do que foi o ano porque teño realmente a vista posta no que está por vir. Supoño que aquilo de “cando es novo pensas que o sabes todo e a medida que te fas vello decátaste do moito que che queda por saber” non só é unha verdade absoluta senón que tamén é unha magnífica nova: sempre hai algo novo por descubrir.

Este foi, con diferencia, o ano no que en máis festivais estiven; pola contra, tamén foi un dos anos nos que menos filmes vin. Porén, seguinme cruzando con cousas que mereceron a pena e que me gustaría traer aquí. Por exemplo, falei moito de honestidade á hora de facer cinema. Defendín encarecidamente por que a imperfección é moitísimo máis interesante cando existe un pouso de verdade/realidade detrás fronte a traballos pulcros, exquisitos e redondos.

Porén, o primeiro posto da miña lista do ano é para todas as amigas que fixen e aquelas coas que renovei a amizade neste ano. Tamén para aquelas coas que pelexei moi fortemente. Porque non esquezamos que só sabemos o que é bo por contraposición ao que é malo, así que precisamos tamén de pasar eses malos tragos.

Sen orde de preferencia, un par de destaques do meu 2022: Las zonas erógenas (Carmen Pedrero), Nanni Moretti, Atlanta (Donald Glover), Catembe (Manuel Faria de Almeida), o recital de Lúa Mosquetera en Sada en novembro, o concerto de Kae Tempest na praza da Quintana en maio.

Jesús Silva Vilas

Sen chegar a recuperar o ritmo de épocas pasadas (quizais é tempo de asumir que este nunca volverá), o 2022 logrou suavizar a tendencia que parecía impoñerse nos últimos anos: unha sorte de apatía xeneralizada que, sumada ás restricións externas, limitou considerablemente as miñas experiencias culturais. Aínda que as obrigas laborais seguiron impregnándoo todo, a miraxe da nova normalidade, xunto cunha vontade renovada, axudaron a que este ano puidese descubrir e gozar de máis filmes que calquera dos anteriores (e, sobre todo, a facelo case sempre acompañado, participando da experiencia colectiva sen a cal o cinema devén… noutra cousa). Tamén tiven a oportunidade de asistir a máis festivais e de acceder a novos espazos de traballo, compartindo experiencias con compañeiros e amigos dos que aprendo constantemente.

Como non podía ser doutro xeito, chego a estas datas cunha lista inabarcable de obras pendentes e ausencias “inescusables”, pero convencido de que houbo moito que celebrar nestes doce meses:

• Unha vez máis, volvo certificar que as obras que verdadeiramente me conmoven son aquelas que apostan polo humanismo (nun sentido amplo) e a honestidade. Precisamos máis filmes que fuxan do cinismo e a misantropía imperantes, historias que reivindiquen a esencia mesma do cinema, aquilo que o fai superior a calquera outra disciplina: a súa capacidade inesgotable para xerar empatía. Por iso, algúns dos títulos que máis desfrutei este ano foron Alcarràs, (Carla Simón, 2022), Cinco lobitos (Alauda Ruiz de Azúa, 2022), Close (Lukas Dhont, 2022), Drive My Car (Ryûsuke Hamaguchi, 2022), Gunda (Viktor Kossakovsky, 2020), Eo (Jerzy Skolimowski, 2022), Lobo e Cão (Cláudia Varejão, 2022), Aftersun (Charlotte Wells, 2022) ou Broker (Hirokazu Koreeda, 2022). Porén, como todos temos que convivir coas nosas contradicións, tamén me atravesou a forza desesperanzadora de R.M.N (Cristian Mungiu, 2022).
• No 2022 tamén tiven a oportunidade de saldar contas con clásicos pendentes como Paper Moon (Peter Bogdanovich, 1973), tralo pasamento do crítico e director estadounidense a comezos de xaneiro; Cleo de 5 a 7 (Agnès Varda, 1962), grazas ao foco organizado por NUMAX en colaboración coa distribuidora Avalon, así como algúns títulos de Godard e Rohmer.
• Foi un (divertido) privilexio afondar na obra do cineasta e artista multidisciplinar Andrew Norman Wilson, e sobre todo conversar con el nas presentacións e coloquios organizados durante a súa visita ao festival Curtocircuíto, que lle dedicou unha retrospectiva na súa última edición.
• En xeral, os festivais volveron ser un dos vértices laborais e vitais deste ano, como espazos de encontro e descubrimento. Segue sendo un auténtico pracer (tan gratificante como extenuante) formar parte do equipo de varios encontros galegos, e poder asistir a moitos outros en calidade de traballador ou convidado.
• Comezar a colaborar no Diario Cultural Zeta da Radio Galega foi outra das grandes novidades e fortunas deste ano. Un traballo que me permite (e obriga) a rastrexar novas voces no panorama cinematográfico galego.
• Máis aló do cinema, houbo dous álbums que acumularon gran parte das miñas reproducións en certa plataforma de música en streaming: a viaxe sensorial indescritible que é Clamor (Maria Arnal i Marcel Bagés, 2021) e o ímpeto incendiario de Todxs igual (Tremenda Jauría, 2022), os dous moods do ano.
• Os podcasts mantivéronse con forza na miña vida, ocupando gran parte dese pano de fondo das tarefas cotiás, e sumáronse a eles as ficcións sonoras (producións de xénero como Blum, Santuario ou La firma de Dios).
• Para rematar, non podo evitar mencionar a pinchada sorpresa de Björk (como “teloneira” de Carlos Areces) na última edición dos Premios do Cine Europeo en Reykjavik, como outro dos puntos fortes deste 2022.

Cibrán Tenreiro

Silvia Prieto (Martin Rejtman, 1999)

Camila saldrá esta noche (Inés Barrionuevo, 2021)

Argentina, 1985 (Santiago Mitre, 2022)

Running on Empty (Sidney Lumet, 1988)

Nope (Jordan Peele, 2022)

Top Gun: Maverick (Joseph Kosinski, 2022)

The Train (John Frankenheimer, 1964)

Unicorn Wars (Alberto Vázquez, 2022)

We Are Who We Are (Luca Guadagnino, 2020)

Herkules (Roswitha Haas, 1997)

Empezo por onde non é: os meus libros favoritos entre os que lin este ano son o Diario del dinero de Rosario Bléfari e El otro lado de Mariana Enríquez. Os dous teñen moito que ver co cine e moito que ver con Arxentina, que dalgunha maneira marcou a miña relación coa cultura este ano, e especialmente co cine. A Rosario Bléfari vina completamente icónica en Silvia Prieto, que despois apareceu novena nunha lista que quedará eclipsada pola de Sight and Sound pero que está chea de cousas que me fun apuntando. No cine, outras tres pelis arxentinas recentes me gustaron moito: Camila saldrá esta noche, La edad media e Argentina, 1985. Esta última levoume tamén a lembrar que a política arxentina me resulta moi confusa e a ler debates ben interesantes sobre a relación que ten (ou debe, ou pode ter) o cinema coa realidade coa que traballa. E a escoitar a Charly García, que aparece tamén nunha entrevista estrañísima e memorable no libro de Mariana Enríquez.

El otro lado é, sobre todo, un libro sobre a fascinación e as paixóns (normalmente as súas, ás veces as doutra xente). Unha das primeiras que aparece é a que ten por River Phoenix, e derivado diso acabei vendo Running on Empty, de Sidney Lumet, nunha noite que estaba só e algo triste, e na que me entusiasmou esta especie de melodrama político sobre unha familia de activistas fuxitivos. Mariana di que é “una rareza que marca la diferencia entre el Hollywood de hoy y el de ayer nomás” na medida en que foxe do maniqueísmo; para min a emoción vén de que fala sobre o quererse e non necesariamente querer o mesmo que, se cadra, define as familias (e a política). Aínda así, cousas boas hai en todas partes: do Hollywood de hoxe (ou de preto del) gustáronme moito Nope de Jordan Peele e Top Gun: Maverick de Joseph Kosinski. Con esta última non o esperaba, pero vin as secuencias de acción no aire coa fascinación que penso que tiña cando era pequeno, e que a trama e personaxes sexan case unha parodia ata parece boa idea. Tamén vin este ano The Train, de John Frankenheimer, que quizais se converteu nunha das miñas películas de acción favoritas, e encantoume Unicorn Wars, vista na súa versión galega. Ademais de todo isto, fixéronme feliz compañía series como The Good Fight, Downton Abbey, Luis Miguel, Borgen ou We Are Who We Are e podcasts como You Must Remember This, Las dos muertes de Javier Ardines ou Ladridos de cine. E cando dicía que cousas boas hai en todas partes tamén pensaba en que algunhas das experiencias que máis vou lembrar deste ano vendo audiovisual tiveron que ver con contidos dos que a miúdo non temos grandes expectativas, como a sesión de parodias de internet e a do mockbuster Hércules no Cineclube de Compostela e algunhas pezas de estudantes da Facultade de Ciencias da Comunicación.

Iván Villarmea

Pasáronme tantas cousas — desta vez, boas — en 2022 que un ano máis non conseguín ver tódolos filmes que querería. Sorprendeume, iso si, o bo nivel da produción española pos-pandemia, con Un año, una noche (2022) á cabeza, pola habilidade coa que Isaki Lacuesta navega nese tsunami de sensacións avasaladoras e temporalidades sobrepostas a través da confusión dos seus narradores non confiábeis; e adorei tamén Mantícora (2022) e La consagración de la primavera (2022) pola elegancia e naturalidade coa que Carlos Vermut e Fernando Franco poñen en escena o inferno interior dos seus respectivos protagonistas. A coincidencia destes tres filmes no mesmo outono fíxome pensar que a xeración do Outro Cinema Español atinxiu definitivamente o dominio da súa arte: un cinema de contrastes onde conviven as imaxes delicadas coas emocións fortes, as superficies lisas cos abismos insondábeis. Noutras latitudes, entrementres, algúns cineastas acadaron un equilibrio entre formas e discursos que até agora lles resultara esquivo, como Gaspar Noé en Vortex (2021) ou James Gray en Armaggedon Time (2022); apareceron tamén directores novos dispostos a mudar as regras da narración e da representación, como Charlotte Wells con Aftersun (2022) ou os Irmáns Zürcher con Das Mädchen und die Spinne (2021); e mesmo reviviu un veterano cunha obra testamentaria capaz de darlle unha última volta á súa filmografía como David Cronenberg con Crimes of the Future (2022). Ademais, de tódolos filmes aos que cheguei con meses de atraso, houbo dous que tiven a sorte de ver — e sobre todo ouvir — nunha sala de pantalla xigante e son vibrante (o Teatro Académico Gil Vicente da Universidade de Coimbra): Memoria (Apichatpong Weerasethakul, 2021) e Il buco (Michelangelo Frammartino, 2021), dúas intensas expedicións sensoriais ao máis fondo do tempo e do espazo.