CARNAGE, de Roman Polanski

O EU E OS EL(ES)

A doncela

Lisca, ah, lisca!

Vaite, cruel esqueleto!

Son aínda novo, se amable e lisca!

e non me toques!

A morte

Dáme a túa man, doce e bela criatura!

son o teu amigo e non veño castigarte!

Confía en min! Non son cruel!

Déixate caer nos meus brazos e durmirás placidamente!

A morte e a doncela, Matthias Claudius


Roman Polanski
fai sempre, esencialmente, a mesma película. Os seus inquietos e inquietantes protagonistas reaccionan ante unha realidade que esconde tantas ameazas como as súas almas, provocando demenciais espirais narrativas cuxa ironía reside nas pequenas diferenzas entre apertura e peche do filme, planos habitualmente calcados. E é que, tendo en conta a biografía do director polaco, resulta comprensible a súa mirada tan cruel como desconfiada cara ao home e a súa contorna, e a angustiosa representación da existencia, case sempre ligada a espazos pechados, a unha intimidade intimidada. A morte impregna a súa filmografía co mesmo halo que o fai na peza de Schubert que dá nome a unha das súas películas: A morte e a doncela (Death and the Maiden, 1994). Porque se na devandita peza a nova e moribunda protagonista reaccionaba ante a presenza da morte, o cinema de Polanski móstrase reactivo ante esa presenza en off, ante fatalidades que nacen das gretas dos seus protagonistas, tan fuxitivos coma o propio Polanski.

E nesa ausencia de harmonía, nas disonancias, crea Polanski o seu incómodo cinema, pródigo en longos planos nos que o ambiente contén a respiración. O mundo é pequeno, os veciños uns cabróns, e os muros do noso fogar, mero artificio incapaz de protexernos da paranoia. Os seus personaxes basculan da vontade á continxencia, o equilibrio presuposto ao arranque das súas historias que, a base de rachalo, acaba mostrando a idea que do mundo ten o seu director e da indefensión inherente ao chamado estado do benestar. As convencións disfrazan o primario dos seus participantes, e nas brechas polas que se escapa a nosa irracionalidade é onde Polanski pousa a súa mirada, na ruptura da cordura coa sociedade.

En Un dios salvaje (Carnage, 2011), o director adapta a obra teatral de Yasmina Reza para presentar personaxes afastados dos extremos e encerralos entre catro paredes para, a través do diálogo, espilos de toda pose. Porque ambas parellas protagonistas representan o modelo familiar dunha sociedade acomodada, de incuestionables valores tan asimilados que nin a pelexa entre os seus fillos representa unha disputa. Así arrinca o filme, con ese conflito como catalizador e catro personaxes acordando amigable e milimetricamente o que a declaración conxunta ha de conter, emulando un equilibrio salomónico alá onde só un dos bandos perdeu os dentes. E aínda que Polanski se afixera a apoiarse en contornas para reflectir ou catalizar accións, para a ocasión brinda aos seus personaxes a oportunidade de ser eles mesmos como único motor da historia, a través da paulatina desaparición das voceiras que manteñen en off o que pensamos.

Vertixinosa e afiada comedia, o filme máis veloz e divertido filmado polo director polaco.

Así, Carnage eríxese como unha aceda comedia de personaxes que desfán o equilibrio que eles mesmos pactaron desde a seguridade do pacto xa asinado e as conviccións persoais, onde cada bando asume como universais as súas verdades e as fisuras acaban por asomar a catro bandas no encadre. E se a crispación se fai patente nos silencios, esta irá modulándose a través de diálogos que serven de anzol a réplicas cada vez máis airadas que, a modo de ‘strip-poker’ maiéutico, irá desposuíndo aos seus protagonistas de convencións sociais e morais, para debuxar sobre esa ruptura entre o individuo e o seu rol social unha vertixinosa e afiada comedia, o filme máis veloz e divertido filmado polo director polaco.

Polanski apenas concede momentos ao acto, relegando á palabra todo o peso do filme que, só a través de feitos puntuais, permítese pequenos respiros nunha violenta escalada de diálogos onde o conflito primixenio revélase anecdótico e, con iso, pondo en dúbida os absolutismos dunha sociedade demasiado segura dos seus propios pasos, demasiado escudada en valores e modelos que, á meirande parte de nós, antóllansenos como peaxe para satisfacer o noso instinto gregario, enfrontado ao individualismo que, a través de subterfuxios, promove o capitalismo. Así, cada un dos protagonistas representará un arquetipo, enfrontados non só como proxenitores, senón como individuos, como parella e mesmo como xéneros, percorrendo o abano que represente ese poliedro de facetas que cargamos de maneira cotiá.

Con iso abandona Polanski os excesos en perfilar os seus personaxes e a insinuación como proceso cara a hipérbole para retratar desde o tanxible, o verosímil. Os personaxes de Reza converten en caricatura a escuridade inherente ao cinema do director polaco, abordando a mesma temática desde a comedia desenfreada para representar a morte como un desenmascaramento social. Porque no cinema de Polanski os seus personaxes evolucionan a través da dor, do enfrontamento coa morte como proceso de maduración que opta pola plasticidade do subconsciente como vehículo sobre o que articular a posta en escena. E se non cabe dúbida que esa tendencia suavizouna o paso dos anos, cómpre preguntarnos que quere dicirnos con iso Polanski, porque se a súa invariable inquietude temática necesitou de personaxes cada vez menos extremos, somos nós os que, entón, nos achegamos a eles. A medida que crece a súa filmografía, decrece a súa impostura, mostrándonos que a doncela xa non delira, senón que se camufla entre nós.

Comments are closed.