ALBERT SERRA: “SON O MELLOR MONTADOR DO MUNDO. UN DIRECTOR DOS CINCO MELLORES. UN PRODUTOR NORMAL. E UN GUIONISTA BO”

Despois de colleitar éxitos e louvanzas por todo o mundo, Albert Serra (Banyoles, 1975) pasou polo CGAI para presentar La mort de Louis XIV (2016). Serra dispara conceptos que sosteñen a súa metodoloxía de traballo así como frases provocadoras contra actores, sector, etc., unha actitude que lle ten gañado o adxectivo de enfant terrible do cinema español.

Acabo de decatarme de que no cartel de La mort de Louis XIV non sae ningunha produtora española.

Bueno, así é a vida, non? (ri) É unha película difícil, tamén fíxose dunha forma moi rápida. Propuxenlla evidentemente a TVE e dixeron que non, cousa que é sorprendente porque pedíalles moi poucos cartos, pouquísimos, e para o rendemento que podía ter este tipo de película se fosen un pouco máis receptivos ou intelixentes… É que é un mundo xa moi complicado. E o do ICAA xa tampouco o presentamos porque é que… non sei.

Un mundo burocratizado, quizais.

Se fose burocratizado para ben non habería ningún problema, pero é burocratizado para facer o mal, que xa é outro tema. O importante para min é sempre o resutlado. Á xente xúlgaselle sempre polo resultado. A un escritor ti non lle preguntas canto tempo estivo escribindo. Non, vamos a xulgar polo resultado, xa está. Xa se sabe que hai xente que ten máis tempo, máis cartos, máis intelixencia… Dá igual, o que conta é como administras o que tes.

De feito, a película é tamén un pouco improvisada. Fíxose así pero iba a ser unha performance no Pompidou hai 5 anos. Retomámola despois pero fíxose así un pouco coa idea de facela si ou si e rápido. Decidimos facela no verán de 2015, en outubro xa estabamos rodando e en maio estaba en Cannes. A película é moi modesta no seu plantexamento e non ten moito segredo. Unha agonía, 15 días, unidade de espazo e tempo. A nivel de implicar unha gran preprodución ou produción non tiña que ser así, despois as cousas complicáronse porque nos equivocamos un pouco. O decorado construíuse desde cero nun castelo, pero nunha ala que era todo cemento porque se reconstruiu despois dun incendio.

Vamos, que ademais de querer facelo rápido fixechedelo desde cero. Como rizando o rizo.

Fomos un pouco inconscientes da complexidade da cousa. Sobre todo de facelo ben e que quede ben, que non sexa como un telefilme e que aquelo teña garra. Pero complicouse e a película non foi tan doada como pensabamos. Pero si que había algo de performance. Rodouse moi rápido: 15 días en Francia e despois 3 ou 4 en Portugal, pero rodado moi rápido. Respetando un pouco o espírito da performance, case case os quince días de rodaxe son os 15 días que retratan o filme. Algo desa idea de vivir en tempo presente o pasado que está aí.

Nesta película é moi claro porque optas por un ritmo lento e repetitivo. Pero, por que nas outras películas optas por filmar así?

É unha cousa propia do meu estilo. Sempre me aburría moito filmando cousa que xa… É dicir, os elementos máis narrativos dunha película, por exemplo, “este home vai entrar por aquí, e como o outro o viu, saúdao, e vemos un plano de como pasa dunha habitación á outra…”. Todo isto é para dar un significado do que ti tes que rodar, porque tes que transmitir unha información que che axudará a comprender cousas da película; todo isto xa está preestablecido antes de rodar: tes que filmar a este tío e que se comprenda que saúda a ese e que marcha á outra habitación. O significado disto é xa preconcebido e a min sempre me aburría profundamente. E o contrario, este desafío de que cada plano do filme, cada escena, teña este punto de incertidume de ir creando o seu sentido en tempo presente é o que a min me gustaba filmar. Entón é lóxico que intente evitar todos estes recursos máis utilitarios de explicar cousas concretas que se entendan. Porque aburren, porque non aportan nada e porque non me gustan. Eu para facer isto xa traballo de avogado que segudo que gañaba máis cartos. É esta idea de que hai algo sempre dunha incertidume, dun misterio, digamos de forma máis poética, permanente en todos os planos e recrearme nestes detalles que xera esta incertidume e como estes detalles son percibidos na comprensión do espectador. É como estes detalles van conformando un universo sen unha, digamos, dirección moi clara ou unha consistencia moi forte é o que me gusta. É algo que o fai máis divertido, á hora de rodar sobre todo. A montaxe eu creo que ten outro tipo de desafíos; e en películas narrativos si que creo que son máis difíciles de facer.

Escapaches destes formalismos que falas e tamén de traballar con actores profesionais.

Non é que escapara, non sei, tampouco é a palabra escapar. Para escapar como que ten que ser que chos impuxeran o que para ti fose unha cousa normal e para min nunca o foi. Para min desde que comecei a facer cinema o normal era facelo con actores non profesionais. Non escapaba de ningún estándar; evidentemente o é da industria, pero non para min. Para min, polas miñas razóns, son estes actores os que eu cría que facían mellores as miñas películas, pero tampouco é ningún principio divino. Tomei esta decisión porque pensei que para o meu estilo e as miñas películas era mellor. Nesta película concreta, incluso dentro do meu estilo, etc., cando o meu estilo evolucionou dunha certa forma para case case poder controlar todo tipo de elementos, incluso actores profesionais, entón non teño ningún medo e fágoo con actores profesionais sempre que me caían ben e considere que poden aportar algo orixinal que non poidan aportar outros. Pero, sempre é no momento en que toda esa metodoloxía, este sistema, vese apto para isto. Non hai ningunha cousa ideolóxica.

Unha pequena cousa ideolóxica é que non me caen ben os actores porque son gilipollas, en xeral. O 90%, 95%, ou o 100% en España. Pero, aparte disto, que xa nin é ideolóxico, é unha constatación científica; pero ademais de este a priori, intento facer a película mellor e intento facer que os elementos aúnen ou conflúan da forma máis coherente para facer a mellor película posible.

the_death_of_louis_xiv-672041369-large

La mort de Louis XIV (Albert Serra, 2016)

E como é o salto de traballar con actores non profesionais a traballar con alguén coma Jean Pierre Leaud, unha icona da Nouvelle Vague.

A min non me importaba e non notei ningunha diferencia. Nin me impresionaba, nin me afectaba, nin me importaba, nin nada.

No teu cinema semella que existe unha visión única, autoral, pero nunha entrevista falabas de que tiñas moita fe no traballo dos actores.

A miña visión moldease coa dos demais, pero si que dentro dunha metodoloxía. Eu nunca ensaio cos actores, nunca traballo con eles nin falo da personaxe antes de comezar, dou poucas instrucións. O concepto dos actores é definitivo e non ten volta atrás. Nunca fago repeticións de escenas cos actores, faise unha e xa está. A miña visión é única no sentido porque é unha metodoloxía única que permite a confluencia e a confrontación de diferentes visións. E de aí dedúcese que os actores teñen tanto poder porque non hai volta atrás e porque non se manipula o seu traballo na rodaxe. E, de feito, a pesar do meu odio polos actores, que parece un clixé, no fondo é todo o contrario porque toda a miña metodoloxía baséase en que a película ponse ao servizo dos actores. Calquera cousa que o actor fai mellor, ou cambia, ou predispón de determinada forma que xera unha forza dramática, plástica, maior do que eu pensaba, todo, absolutamente toda a maquinaria da rodaxe, vólvese elástica para gravar iso, para dar forza, para acompañar ese momento de xenio do actor. Eu son como unha especie de cazador. As cámaras sempre a punto e, cando a presa se move, disparo. Toda a espera é miña, nunca os fago esperar a eles.

A relixión aparece como constante nas túas obras, por que?

En Honor de cavalleria (2006) si, en El cant dels ocells (2008), é moi importante, é o tema, de feito, aínda que se fala duns pioneiros, dos primeiros crentes. Non sei, tampouco tan importante. Probablemetne máis importante que en algúns directores contemporáneos.

Tamén outra das constantes é que escoller como protagonistas personaxes grandiosas, moi coñecidas: Casanova, Quixote, Louis XIV…

Atráeme o máis simple do mundo: que as personaxes grandiosas son máis interesantes que as inanes.

Pero optas por facer representacións deles pouco habituais.

Bueno, porque é escapar ao clixé, a significados coñecidos. A idea da encarnación, que non é o mesmo unha cousa que sexa en papel, en dúas dimensións, que encarnada co tempo correndo diante de ti con esta persoa creándose a si mesma en tempo real. Hai como sempre uns xogos onde se move a ficción, o certificado documental do que está a pasar en tanto a que a un actor está interpretando a unha personaxe pero a personaxe estase a comer ao actor. Todo son idas e vidas dun proceso de encarnación que o fan totalmente diferente dunha idea que está na literatura, na pintura. No momento en que hai unha persoa que encarna a outra que non é el, aí xa hai algo. De feito, aínda que te interpretases a ti mesmo serías outro, porque a autoconsciencia de sentirse afirmado convértete xa en actor en tanto a que xa non es unha persoa inocente.

Pero non sei, nunca penso tanto nos meus proxectos. Elixo un e intento dar o mellor, dar un punto de vista orixinal.

Albert Serra co Leopardo de Ouro de Locarno 2013

Albert Serra co Leopardo de Ouro de Locarno 2013

Á hora de traballar coa luz, como escolles cal vai ser, que cor vai a ter a túa película?

Son cousas diferentes. Unha cousa é a luz, que eu confío moito no director de fotografía, aínda que ás veces me equivoque. Non me gusta moito decidir a luz porque prefiro estar concentrado cos actores, quero que a luz se prepare rápido para que todo esté a punto. Pero si que hai unhas ideas estéticas preestablecidas sobre que tipo de imaxes imos a ter.

A min gústame moito preparar todo o que é antes da rodaxe. Encántame o decorado, encántame pensar a luz, decidir as cámaras. Pero o que é durante a rodaxe non me gusta facer nin pensar nada disto. Gústame estar concentrado na atmósfera e cos actores. Todo o que se poida solucionar antes apaixóame e estou a fondo niso; pero durante a rodaxe, non sei por que, non me interesa nada disto. É que non me gusta, é que é aburrido, é unha concepción do cine que non me gusta.

Fas traballo previo, durante e posterior, porque es guionista, director, montador e produtor.

Son o mellor montador do mundo, indiscutiblemente. Un director de actores dos cinco mellores do mundo. Un produtor normal. E un guionista bo. Se sumas todo isto que che digo saehe un dun nivel que en España non hai ningún outro, porque a media sae moi alta, e no mundo saen vinte máis.

E tes algún defecto?

Quizais a falta de interés.

Falta de interés polo cinema?

Si.

Polo cinema español, mundial…?

Polo meu propio cine, referíame. De feito teño máis interés polo cine dos outros. Teño unha relación máis forte co seu cine, no caso do cinema español, por exemplo, de desprecio total, que é máis íntima que co meu que non me interesa nin para eloxio nin para desprezo.

Non es deses directores que, a posteriori, laméntanse de non facer aquilo ou o outro.

Non. De feito, se tivese cartos non faría cine.

Pero seguirías no campo da arte.

Home! O artista está sempre dentro, isto nácese. Sabes, “o artista nácese ou se fai”? Nace, non se fai. Os que non o nacíchedes non tedes acceso.

Dismo a min ou aos lectores?

Os que non naceron, non tedes acceso, non teñen acceso. Nácese, por iso aínda que deixase de facer cine, que me gustaría, o artista sempre tería que volver, coma un vello boxeador ao ring, dunha ou doutra forma.

Gustariache deixar o cinema pero, senón me equivoco, xa tes outra película en camiño.

Si, bueno, de algo hai que vivir. Se non es rico…

Pero, por que non optar por outra forma de vivir?

Home, porque é a máis divertida que atopei. Desde un punto de vista de poder gañarse a vida era relativamente a máis factible, e desde un punto de vista de diversión era indiscutiblemente a máis divertida que se podía escoller. Entón, a media destas dúas cousas daba como resultado que me tiña que adicar a isto.

Casanova dicía que escribiu Historie de ma vie en francés e non na súa lingua materna porque era a lingua máis falada do momento. Ti, ao contrario que outros directores, optaches por facer os teus filmes en catalán. Por que?

Porque traballaba cos actores non profesionais e era a súa lingua máis natural e coa que máis facilidade podían falar. Non teño ningún prexuízo favorable nin en contra de ningunha lingua, non sei. Collía, un pouco coma o Quijote de Cervantes, o que tiña máis a man para autoinvestirme director de cinema. A lingua ía incorporada ao proxecto nisto de coller o que tivera a man, neste caso os actores. Por casualidade, tamén creo que é interesante en favor da diversidade en xeral das linguas, dos países e do mundo en xeral, que a xente esté a favor das linguas. Non a defensa, pero si a utilización de todos os usos da lingua. Cantas máis linguas máis riqueza. Igual que canta máis diversidade de xente, mellor.

Comments are closed.