Estiu 1993, de Carla Simón

Tense escrito tanto sobre as familias como ten mudado o concepto co paso do tempo. Cada familia, e sabémolo pola experiencia propia de cada un de nós, é un mundo e, ao fin e ao cabo, “en todas as casas cócense fabas”. Estiu 1993 (Carla Simón, 2017) é un fermoso traballo arredor da reconstrución da familia despois da morte dalguén. Reconstrución que ten o centro en Frida, unha nena orfa que terá que aprender a chamar aos seus tíos, pais. O filme de Carla Simón consegue debuxar un panorama familiar moi próximo ao que todos podemos coñecer aínda que as circunstancias sexan diferentes; isto é grazas a que a directora non se regodea na traxedia, senón que crea ao seu arredor un filme sobre a infancia no que a morte, aínda que transversal, non é unha losa que arrastramos durante toda a metraxe.

1490198499_638541_1490198806_noticia_normal

Falar de Estiu 1993 é falar de Laia Artigas, a actriz que interpreta á Frida de seis anos e que amosa unha profesionalidade diante da cámara e unhas dotes interpretativas que semellan o froito de anos e anos de traballo. Se algo é preciso poñer en valor do filme é que aquela norma de “nunca traballes con nenos” de Hitchcock ten a súa excepción nesta pequena grande actriz de pelo rizado.

Frida, o alter ego de Carla Simón no filme, ve como a súa vida cambia dun día para o outro. A cidade que antes albergaba o seu fogar, aquela xungla de formigón na que xogaba cos seus amigos mentres escoitaba estourar as bombas os días de festa é agora unha paisaxe verde, onde os únicos ruídos que se escoitan son grilos e paxaros e onde os seus amigos son agora a súa prima pequena. A súa vida queda a quilómetros de distancia que se van aumentando mentres a mirada olla a estrada que o coche deixa atrás. En Léon: The Professional (Luc Besson, 1994) Mathilda pregúntalle a León: “É sempre a vida así de difícil ou só cando es un neno?”; Frida poderíase preguntar o mesmo, pero as presas, a rapidez na que todo ocorreu aínda nin lle deixaron escapar unha soa bágoa. O verán, ese parón que sempre se fai moi curto cando es un neno, é aquí un tempo de adaptación, de redescubrimento, de aprendizaxe onde Frida deberá volver a aprender a ser unha nena e onde os seus novos pais tamén deberán aprender a volver a ser pais.

Carla Simón logra convertir a nostalxia que hoxe en día tanto vende, especialmente en formatos do estilo “Eu tamén fun a EGB”, etc., nun recurso que estiliza pero non aburre. Como cativo que viviu o seu particular ‘estiu’ do 93, recoñézome ao longo do filme en moitas cousas: nos Mosqueperros na televisión, no ‘Come mucha fruta’ das Bom Bom Chip, e incluso na forma de xogar entre Anna e Frida; porén, en ningún momento este autorecoñecemento no filme causa un distanciamento en min coma espectador. Isto é porque a directora é moi sutil no uso destes recursos, optando por espazos comúns coa xeración dos 90 pero evitando os espazos xa machacados e trillados por outros. Unha sutileza que a directora volve a empregar ao longo do filme en varias ocasións para falar da morte da nai de Frida sen precisar que, en ningún momento, a causa de esta sexa verbalizada por ningunha das personaxes da serie.

Contra o final do filme, Frida e Anna xogan saltando na cama. As advertencias paternas de “non saltedes en cama” son ignoradas e respostadas con máis saltos. De súpeto, Frida deixa de saltar e rompe a chorar. Sen razón aparente, as bágoas chegan aos seus ollos. Só nese momento, pasados xa meses da morte de súa nai, Frida atopa esas bágoas que ao inicio do filme non ten. Nun momento de felicidade plena, ese choro rompe e inunda as súas meixelas que só atopan acougo nos brazos da súa familia. Igualmente, días despois de ver o filme, volven secuencias á miña cabeza detalles dos que non me decatei durante a proxección. Coma Frida, só no tempo atopo o acougo para poñer as ideas en orde, para ser consciente do que ocorreu nese verán, para saber que non todas as feridas se poden curar con Betadine e tiritas.

Comments are closed.