FESTIVAL INTERNACIONAL DE CURTAS DE VERIN 2018

O III Vía XIV Festival Internacional de Curtametraxes de Verín reuniu durante 9 días máis de 60 curtas na súa sección oficial, repartidas en catro grupos: Horizontes, Outra Mirada, a Raia e Nova. Conviviron así a ficción e o documental, a imaxe real e a animación, formas innovadoras de facer cinema e ata algún videoclip nunha selección sen prexuízos cara calquera xénero ou formato.

A sección Horizontes está dedicada ás migracións e ás fronteiras no seu sentido literal e tamén no metafórico. A gañadora do premio do xurado á mellor curtametraxe nesta categoría foi Bacha Posh (Yalda Asfsah/Ginan Seidl), que conta a través dunha pantalla partida a historia dunha nena afgana que, dado que na súa familia non hai ningún fillo varón, ten que comportarse coma un neno, cumprindo coas tarefas que se asignan aos homes en Afganistán e adquirindo un aspecto masculino. A través destas dúas pantallas que conseguen complementarse á perfección, observamos o día a día na vida desta nena e a súa familia. Por un lado vemos a súa vida pública e por outro vemos a súa vida privada, ambas equilibradas dunha forma moi intelixente para dividir a atención dos espectadores e centrala nunha pantalla ou noutra segundo o momento. Nesta mesma sección está unha curtametraxe totalmente oposta no seu contido e na súa forma como é Joy in people (Oscar Hudson). Un rapaz con problemas para relacionarse, aconsellado pola súa psicóloga, decide tomar as rendas da súa vida e saír a coñecer xente. Isto coincide cunha Eurocopa de fútbol e o protagonista viaxa ata atopar o seu lugar entre os afeccionados dos equipos de outros países. Oscar Hudson propón unha reflexión sobre as multitudes, a identidade e o nacionalismo, e formula a pregunta de se un pode sentir que forma parte dun grupo no que non coñece a ninguén. Resúmese na frase de Benedict Anderson coa que comeza a cinta: “unha nación é unha identidade totalmente imaxinada”.

Outra Mirada é unha sección orixinalmente dedicada ao Entroido. Porén, é unha sección bastante aberta, na que teñen cabida as curtametraxes máis experimentais do festival. Dentro desta sección atópase un dos pratos fortes do festival: Blue (Apichatpong Weerasethakul). Esta peza presenta a unha muller con insomnio acompañada duns decorados de paisaxes que van cambiando mentres unha chama empeza a arder no seu peito. A curtametraxe deixa evidencia do profundo interese do director cara o lume e os seus posibles simbolismos. Porén, o máis interesante da película é o deseño do son. A ausencia de cortes aparentes une os dous espazos (a muller e os decorados) que non terían por que entenderse como contiguos.

Our song to war (Juanita Onzaga) foi a xusta gañadora do premio do xurado da sección Outra Mirada. Un filme que propón unha ollada ó pasado dunha rexión colombiana na que tempo atrás houbo unha guerra. Tres nenos visitan o cemiterio e cantan unha canción. Non viviron a guerra pero sofren as súas consecuencias. Adentrámonos con eles na noite e no que parece un ritual na memoria desa guerra. A voz dos nenos, a canción e a música constrúen un filme tremendamente poético que somerxe ao espectador nunha atmósfera de misticismo e espiritualidade. Esta peza demostra unha madurez sorprendente nunha realizadora de tan só 27 anos.

O festival contou coa presenza de Ian Harnarine, que levou a súa curtametraxe Caroni. Conta a historia dunha muller de Trinidade e Tobago que traballa coidando un bebé en Estados Unidos. Non pode acudir ao aniversario da súa filla, coa que fala por vídeo chamada. Unhas aves vermellas voan entre as árbores. A muller quere voar como elas, volver coa súa filla. O autor conta que paseando por Nova York é fácil cruzarse con mulleres negras paseando carriños de bebés brancos. Esta película é unha forma de dar visibilidade a un traballo tan duro que, ademais, sempre fan mulleres. Unha curiosidade sobre o filme é que está en 4:3. Ian Harnarine defende este formato dicindo que foi unha decisión tomada na edición da curta, que orixinalmente estaba rodada en 16:9. Cando era pequeno vía os documentais de animais na televisión e, mentres montaba a curta, esta pedíalle estar en 4:3 en alusión a eles. Tamén está nesta categoría Velsemony’s song (Sofia Bohdanowicz), que obtivo o premio CAMIRA da Crítica. Unha curtametraxe sobre unha viaxe narrada en primeira persoa, na que a protagonista busca unha copia orixinal dunha gravación. Unha narración brillante, cunha estética especialmente elegante e un humor sutil que fan desta unha das curtametraxes máis interesantes do festival.

Como Fernando Pessoa salvou Portugal (Eugène Green)

Por outra banda, A Raia é unha sección que acolle curtametraxes de cineastas de Galicia e Portugal. Nesta sección destaca a curtametraxe Como Fernando Pessoa salvou Portugal (Eugène Green), que ademais dunha lección de historia de Portugal, é unha das obras máis completas do festival. Toma como punto de partida o momento no que se lle encarga a Fernando Pessoa que faga un eslogan publicitario para unha nova bebida que están importando en Portugal, a Coca-Louca. Durante 26 minutos podemos acudir ao proceso creativo e á censura que sofre Pessoa, que atribúe o resultado ao seu heterónimo Álvaro de Campos. Deste filme é destacable a beleza e precisión coa que a dirección de arte nos sitúa na Lisboa dos anos 20. A través de planos estáticos e simétricos, Eugène Green demostra un dominio da comedia e da dirección de actores. Porén, non se pode reducir esta obra á etiqueta de comedia, pois tamén amosa un momento difícil para Portugal e convida a unha reflexión sobre a poesía e a publicidade.

Resulta sorprendente como nesta mesma sección conflúen dúas pezas cuxos directores empregaron o soporte cinematográfico. Por un lado, Cómo desaparecer (Carlos Martínez-Peñalver, Joel Fontán, Iago Seoane e Antía Suárez) é unha curtametraxe que forma parte dun proxecto de longametraxe máis amplo. A través duns subtítulos ao inicio da curta, os creadores póñennos en situación para poder comprender a historia: un rapaz desaparece, deixando unhas bobinas de 16mm que servirán ao seu amigo para ir tras del. Cómo desaparecer son esas misteriosas imaxes que serven de pista e que están reveladas por eles mesmos polo que a curta desborda desa textura e esa intermitencia que só se pode conseguir rodando en analóxico. É unha curtametraxe que no futuro atopará o seu lugar nun proxecto prometedor. Narahío (Ángel Rueda) combina nunha mesma pantalla imaxes dixitais con imaxes rodadas en soporte cinematográfico. Establece unha relación entre o presente e o pasado dos protagonistas, os habitantes de San Sadurniño, e tamén entre o presente e o pasado do propio cine. Ángel Rueda emprega o recurso de construír o relato da súa curta a través das lembranzas que evocan fotografías do pasado, ao igual que fai Pang-Chuan Huang en Last year when the train passed by. Nesta curtametraxe, o autor achégase a casas para preguntar aos donos que estaban facendo un ano atrás, cando el fotografou a súa casa dende o tren. O resultado deste traballo é admirable, xa que consegue extraer das conversacións con esas persoas pensamentos sobre o tempo, a esperanza, a vellez e a perda. Son historias que non terían relevancia nin conexión illadas unhas das outras, pero que o autor consegue unir nesta enxeñosa peza sobre a memoria.

All inclusive (Corina Schwingruber Ilić),

Last year when the train passed by pertence á cuarta sección do festival, Nova. Alí atopamos tamén a curtametraxe All inclusive (Corina Schwingruber Ilić), un documental de observación no que se mostran as actividades dos pasaxeiros dun cruceiro. Mediante planos fixos, All inclusive ofrece un ocorrente retrato do lado máis patético do ser humano e a sociedade occidental, pero que pode acabar resultando incluso conmovedor.

O Festival de Verín resulta unha revelación en canto á moitas veces marxinada animación. Curtametraxes de calidade como Raymonde ou l’evasion verticale (Sarah Van Den Boom), Selfies (Claudius Gentinetta) ou Maybe it’s me (Dimitris Simou) teñen cabida nun entorno sen prexuízos cara este tipo de cine. La chute (Boris Labbé) parece esbozar o que ocorrería se O Bosco tivera a oportunidade de facer animación e dar vida a O xardín das delicias. Acompañadas dunha estridente música, as imaxes comezan a sucederse en bucle. A gran cantidade de elementos que conviven no universo da curtametraxe impiden establecer calquera tipo de narración. Labbé xoga cunha evocación de emocións in crescendo ao ritmo dunha música que acaba incluso resultando molesta. Esta arriscada curtametraxe, que pode non gustar a moitos, convértese nunha experiencia ben parecida a un pesadelo.

Por último, é preciso falar dunha curta de animación que deixa o listón moi alto de cara á próxima edición. Soy una tumba (Khris Cembe), que acaba de saír candidata para os premios Goya como mellor curtametraxe de animación. Conta a historia dun neno que descobre un secreto do seu pai narcotraficante. Esta curta, dramática e inquedante, sitúa ao espectador dende o punto de vista do pequeno. É un traballo que consegue dende o primeiro momento somerxer ao espectador no mundo interno do protagonista e que logra transmitir as súas sensacións á perfección. Neste sentido é digna de mencionar a secuencia na que o neno arrastra a carretilla co cadáver, na que é imposible non entrar na súa mente e sentirse identificado con el, por moi lonxe que a historia estea da realidade de cada un. Todo isto, xunto cunha banda sonora realmente sobrecolledora, constrúe un filme dotado dunha especial sensibilidade á hora de tratar un tema tan recorrente como o narcotráfico, pero dende unha perspectiva moi pouco espremida: a da infancia.