Crónica 21 de novembro

Rápido. Rápido. Máis rápido. Son as palabras que se len na parede dunha piscina municipal, colocadas sobre as rúas, nunha das escenas centrais de Iceberg, do español Gabriel Velázquez, coa que vou espertando nesta miña segunda mañá no FIC Xixón. Son verbas que poderían aplicarse á secuencia inicial: a sombra dun coche que acelera por unha estrada ata saír de plano e estamparse contra algo para caer nun río. Despois, unha elipse, e vemos un rapaz solitario, xogando cun vehículo teledirixido, no medio dun cemiterio. Máis tarde, enfróntase a un can para recuperar un anel que tragou no lugar do accidente. Suxerinte comezo que amosa o xusto, o filme vai atopando o seu ton conforme avanza a metraxe.

Paralelamente, unha parella de rapaces fedellos rouba nunha piscifactoría, mentres unha rapariga asiste a un internado, só para mulleres, e decide darse á fuga. Curioso que non a busquen, ou que os adolescentes que delinquen non conten no seu contexto cunha figura paterna. O personaxe principal, o débil, acabará por se enfrontar a eles na loita pola supervivencia, por recuperar o que é seu. Cara o final da cinta, os mozos tiran o anel ao río logo de que o neno protagonista non tivera o estómago para dispararlles cunha escopeta. Querendo recuperar o seu prezado tesouro (aínda que o pareza pola descrición, non se trata dun ‘remake’ de The Lord of the Rings, estaría máis preto de The Lord of the Flies), lánzase á auga sen saber nadar.

Rodada de modo contemplativo, se cadra demasiado solemne, e cunha necesidade un tanto ridícula de ligar as tres historias, sería porén inxusto negar que Iceberg ten moito cinema dentro. Con referencias estéticas no primeiro Víctor Erice e en Michael Haneke, Velázquez logra compoñer unha interesante metáfora sobre a brutalidade do capitalismo neoliberal máis salvaxe. Non hai pais no filme, non hai proteccionismo nin benestar, só “o home é un lobo para o home”. É unha simple coincidencia, pero resulta curioso que Sion Sono tamén escollera un negocio de aluguer de barcas para contar o mesmo desarraigo, con moita máis potencia, na súa marabillosa Himizu. Imos a pique?

Tamén moi medida é Eighty Letters, do debutante Vaclav Kadrnka. Nela, cóntanos o intento dunha nai e o seu fillo de saír da Checoslovaquia comunista, para se reunir co marido en Inglaterra. O seu maior logro reside en atopar unha maneira de criticar os mecanismos do réxime na deshumanizada posta en escena, centrada nos obxectos que conforman os trámites administrativos.

Isto á mañá, e á tarde… ‘la révolte’. Nicolas Klotz e Elisabeth Perceval chegaban avalados por tres filmes moi interesantes, profundamente políticos, xirando todos en torno á cuestión do rexeitamento ao ‘Outro’ e o fascismo latente na Europa dos nosos días. Se en Paria levaban as posibilidades estéticas do DV a límites insospeitados, traballando con varios sen teito de París; en La blessure falaban dos cruentos mecanismos de deportación de inmigrantes en Francia; e en La question humaine convertían a Mathieu Amalric nun sinistro xefe de selección de persoal nunha empresa cun soterrado pasado nazi; en Low Life volven a todos estes temas cunha madurez inapelable.

Centrada nunha comunidade de okupas en Lyon, o filme desenvolve os problemas dunha parella -ela francesa, el afgán-, cando se teñen que enfrontar á deportación do último. A poderosa e vibrante secuencia que abre la cinta, unha manifestación pacífica contra o desmantelamento dun inmoble ocupado por parte da policía, acaba con altercados violentos a causa de varios alborotadores, que mancan un axente cun cóctel molotov. A partires de aí, a película exhala e inhala, vai construíndo unha tensión que nunca decae, ata o espectacular final, homenaxe a Jacques Tourneur, coma moitas outras escenas dun filme que transita o xusto no fantástico para crear un ambiente inquietante e opresivo.

O guión de Perceval, que neste caso se dedica tamén á dirección de actores, retomando as súas raíces teatrais, é o máis depurado e profundo de toda a súa carreira. Se ben a carga política das anteriores cintas podía malograr certas secuencias e, por momentos, mostrarse excesivamente críptica; neste caso a narración e os diálogos flúen e avanzan cara a sinxeleza, que non a simpleza (a de veces que terei que ver Low Life para percibir todos os seus matices).

A película funciona formalmente a moitos niveis, dialogando con outras formas artísticas, coma o teatro, a ‘performance’, o vídeo-arte ou a fotografía; contando non obstante cunha posta en escena profundamente cinematográfica, que confía habitualmente en sutís planos-secuencia que se redefinen con cada xesto dos actores. O plano dentro do plano.

E que dicir dos actores! Un marabilloso grupo de xente nova, entregado, que pon todo o seu talento nas paixóns que deben encarnar, desvivíndose por sacar o mellor de cada un dos diversos e relevantes personaxes. Pódese falar, sen dúbida, dun notable traballo coral, que reclama clara e enerxicamente á xuventude europea que exerza o seu deber para con eles e as xeracións futuras: a necesidade de indignarse, de facer a revolución.

En definitiva, Low Life é un peliculón que debe ponderarse con calma. Podería seguir un bo rato falando das súas múltiples virtudes, pero penso que sería inxusto facelo nunha crónica tan apurada.

Mellor deixo de teclear e pásome polo concerto desta noite, relaxarme un cachiño. Non sei nin quen toca, pero dificilmente poderá empeorar a mala sensación de boca deixada por un filme que non achega nada do que promete inicialmente. Suposta reflexión sobre a aceptación persoal ben entrados xa os 30, The Future, de Miranda July, último pase da xornada, conta con algún motivo visual e conceptual interesante. Porén, non sabe desenvolver unha historia que cae en momentos tan ridículos e sen sentido coma os do irritante gato parlante, que vai xa camiño de se converter nunha mascota festivaleira da que poderiamos fabricar peluches, porque a xente non para de falar del (e non ben precisamente).

O dito, xa chego tarde á festa, e de aí a orixe etimolóxica de festival, non? Estaría faltando ao meu deber de cronista se non baixo tomar unha cervexa, así que mañá máis.

Comments are closed.