FICXIXÓN 2017: NOVA ETAPA (II/II)

lucky harry dean stanton

(Vén de aquí)

Pero volvendo ás seccións competitivas, houbo máis filmes a destacar. Os premios ás interpretacións foron representativos da oficial e destacaron dúas das propostas máis estimulantes. Lucky (John Carroll Lynch, 2017) e En la playa sola de noche (밤의 해변에서 혼자, Hong Sang-soo, 2017) deben boa parte do seu éxito aos seus actores protagonistas. A primeira é o filme póstumo dun actor tan icónico da filmografía estadounidense como Harry Dean Stanton. Nela interpreta a un nonaxenario que vive nunha pequena vila desértica el só e que se enfronta a un grande reto: envellecer con dignidade. Coa morte tan próxima, comeza a reflexionar sobre como posicionarse ante ela dende unha perspectiva atea.

Esta pudorosa ópera prima achégase ao tema con delicadeza e dialogando coa memoria do actor no cine. Nas súas imaxes síntese a presenza de Paris, Texas (Wim Wenders, 1984) máis que ningunha outra e o andar de Stanton recorda ao do seu personaxe recente de Twin Peaks (Mark Frost, David Lynch, 2017), co propio Lynch como filosófico compañeiro de barra no bar local. Pero ante todo o director ofrece un retrato sinxelo e directo, depurado, do envellecemento, ao tempo que cartografa unha forma de vida moribunda, a dun rural do Medio Oeste dos Estados Unidos cada vez máis despoboado.

Pola súa banda, Hong Sang-soo volve ao festival coma un habitual. En la playa sola de noche é a terceira colaboración coa actriz Kim Min-hee estreada este ano logo de coñecerse en Antes sí, ahora no (지금은맞고그때는틀리다, 2015). Non nos gusta entrar no terreo persoal mais, mesmo se o realizador negou no pasado basearse na súa propia vida para escribir as súas historias, aquí non agocha en absoluto que estes tres filmes de 2017 son un exercicio de terapia artística nos que resulta imposible non abordar o persoal. O resumo é que o realizador tivo unha aventura con Kim Min-hee, que en Corea do Sur resulta unha actriz moi popular. Seguramente os mesmos programas de televisión que non lle dedicaran máis que un breve antes por ter gañado un premio nalgún festival europeo, comezaron a acosar a parella, coa exmuller de Hong avivando o asunto nalgún reality. A experiencia foi obviamente traumática para o realizador e a actriz. Esta historia é a base das súas tres últimas películas, que en En la playa sola de noche abordan da maneira máis frontal.

Poucas relacións artístico-persoais entre director e actriz deran antes uns resultados tan excelsos na historia do cine. O merecido premio en Xixón a Kim ofréceselle por un traballo que sustenta ela soa. Contrariamente ás fragmentacións temporais e variacións capitulares da súa filmografía recente, Hong orquestra aquí dous movementos, un nun breve exilio en Hamburgo – con Mark Peranson, director de programación do festival de Locarno como mestre de cerimonias – e outro xa de volta en Corea, nunha pequena vila costeira. A acción fica sempre sobre Kim nesta narración inusualmente lineal para o autor, que se presenta como expiación ficticio-persoal dunha situación vivida en tempo real e que a actriz traslada á pantalla con todas as súas sutilezas e complexidades.

En Kim Dae-hwan atopa Hong un bo discípulo. Destacable ópera prima, The First Lap (초행, 2017) combina o gusto dun guión estruturado por bloques e con algunha repetición/variación, como é habitual no surcoreano, cuns diálogos naturais e realistas e un tempo pausado e de plano fixo e longo que podería encaixar, noutras latitudes, no novo cine romanés. Con estes elementos conta con sinxeleza e profundidade a historia dunha parella que vai coñecer os pais dela e como se desenvolve ese encontro, destilando todas as inquietudes desa idade e situación na que nos debatemos sobre se sentar a cabeza.

No lado dos filmes sensorias, que cada vez contan máis no cine contemporáneo, atopámonos con Kölöku (Good Luck, Ben Russell, 2017) e Cocote (Nelson Carlos de los Santos Arias, 2017). Russell intérnase en minas de Serbia e Surinam para retratar as vidas deses traballadores filmando en super16mm. Este paseo polo mundo do traballo en todo o globo, que xa practicaran Michael Glawogger en Workingman’s Death (2005) ou, noutra liña, Victor Kossakovsky en ¡Vivan las Antípodas! (2011), fica aquí en simple exercicio de estilo, nun proxecto no que falta investigación e que se ve apresurado. Pola contra, Cocote é un intenso e atractivo retrato dunha pequena comunidade rural en República Dominicana, coa historia dun home que volve á casa para enterrar o seu pai e, dende a súa fe evanxélica, se resiste a aplicar a política do “cocote por cocote” para vingar o seu proxenitor. Con reminiscencias ao Cavalo Dinheiro (2014) de Pedro Costa en moitos encadres e na iluminación das escenas, e tamén algo do último Camilo Restrepo, esta película tamén intenta retratar unha comunidade da que emana o cheiro do real, de seguro resultado dunha longa convivencia do autor na mesma. Aínda que está rodada con actores profesionais, o feito de facelo in situ en escenarios preexistentes, respectando os aspectos e acentos da xente da zona, achega ao filme unha autenticidade inusual.

cop-dog-post

A aposta pola animación

Con tanto a elixir, é difícil recalar pola interesante sección Animaficx, mais de cando en vez entramos nalgunha sesión e atopámonos coa perfección. Na única que puidemos ver este ano figuraban Cop Dog (Bill Plympton, 2017), World of Tomorrow (Don Hertzfeldt, 2015) e Ivan Tsarévitch et la Princesse Changeante (Michel Ocelot, 2017). As tres presentan estilos que nada teñen que ver coa animación, ben en 2D ou 3D, á que nos ten habituadas Hollywood. A personalísima caligrafía feísta de Plympton debuxa neste curto e intenso traballo un can de aduanas nun aeroporto que persegue por toda a terminal un tipo cunha bolsa de cocaína. Esta racha e vai soltando os pos polo aire, causando felicidade no ambiente. Frenética, esaxerada, hilarante, Plympton logra facer en poucos minutos verdadeiro cine de acción ao Speed (Jan de Bont, 1994). Unha persecución frenética cun can.

O de Hertzfeldt xa é outro nivel. Un dos grandes da animación contemporánea, aquí idea unha fábula por partes dunha sorte de porquiña que se reproducirá mediante a clonación no futuro. Tamén frenética, aínda que cun punto filosófico sobre a existencia, entrar nesta película de Hertzfeldt é como ter un encerado magnético en movemento co que xogar a debuxar bosquexos de preescolar cun alucinado Mondrian cósmico de fondo. O último de Ocelot chega en realidade multiplicado por catro. O seu título fai só referencia a unha das catro historias que compoñen a peza, todas inspiradas en contos clásicos que o director mestura como quere. Esa é a gracia da proposta, nunha serie que leva xa facendo un tempo e na que depurou o seu estilo de siluetas que bebe de Lotte Reiniger.

En esencia, e xa facendo unha valoración alén do puramente cinematográfico, o FICXixón pareceu ensaiar este ano unha reconfiguración que quizais chegue para quedar. En primeiro lugar, sen aplicar apenas cambios na estrutura das súas seccións, si pareceu definir mellor as apostas que encaixan en cada unha delas, distinguindo tres graos de experimentación entre a oficial, Rellumes e Llendes. Isto, sempre dentro dunha escolma de títulos de cine independente que centran o seu interesa na proposta cinematográfica e non tanto nos contidos. E, claro, a liña editorial está máis clara, se cadra nunha tradición máis en consonancia co que este festival adoitaba ser hai uns anos.

Doutra banda, as circunstancias obrigaron a deslocalizar o festival. Sacar proxeccións do centro era un reto que estaba cheo de incógnitas en torno á resposta do público. Un traballo previo de comunicación e a conexión con liñas de bus directas dende o centro logrou levar tanto público ás salas que o festival bateu récords históricos, superando con creces a barreira dos 50.000 espectadores, sen contar as actividades paralelas. Nestas, ademais dunha maior oferta formativa e novos encontros industrias, apostouse tamén por salas de concerto máis pequenas e intimas para as festas, o que facilitaba o intercambio profesional nun ambiente informal. Da adversidade, virtude. O FICX vai vento en popa a toda vela.

Comments are closed.