LA FAMILIA SAMUNI, de Stefano Savona

Se vivir na devastación é minimamente reproducible mediante o cinema, La familia Samuni achéganos á experiencia coa alquimia do real, a animación e as recreacións de gravacións con drone dos ataques militares. Insensibilizados polo anonimato das imaxes que se adoitamos ver nos medios de comunicación sobre o conflito palestino-israelí, desprendidos da realidade e regados de cascallos, durante o visionado do filme relacionámonos coas vítimas da familia Samuni. Convivimos como eles na liña (ou Franxa) na que se comparte espazo coa resiliencia da vida enfrontada á devastación e o esquecemento. A sensación que nos deixa o documental é a de estar sentados ao seu carón, camiñando con eles no que agora é a súa casa, o distrito de Zeitún. Escoitamos e achegámonos ás súas conversas, acompañándoos na pena inconmensurable que destila gota a gota.

Stefano Savona preséntanos eses fragmentos de vida con pausa, cun acompañamento silencioso. Deixa respirar os momentos de convivencia entre eles e limítase a rexistralos. Un a un, van aparecendo os seus nomes, polo que entendemos progresivamente quen foron asasinados, aínda que nunca chegamos a unha razón xustificada. Porque a xustificación non existe ante a masacre, porque non podería atoparse nin entre as toneladas de cascallos que daban forma ao día a día antes de que sucedese o ataque. É precisamente neses rexistros pausados, concentrados en lugares individuais, onde adquirimos o ritmo vital dos que alí viven, da psique da familia, da falta de comprensión ante o caos. Nesta zona rural da cidade de Gaza, movémonos mediante a cámara, coñecemos as árbores que xa non están cando os ollos dos protagonistas volven mirar espazos onde sucedía a vida e xa non queda nada.

“Non recordo ningunha historia. Ningunha”. Así comezamos o filme, coñecendo a Amal, unha cativa que asegura ter perdido a capacidade de narrar. A nena sae da tenda na que se atopa, e relátanos como desapareceu un sicómoro xigante, frondoso, que case enchía toda a rúa onde os nenos adoitaban recoller froita e xogar. Camiña en círculos lembrando ata onde alcanzaban as ramas. É capaz de contar historias, pero a devastación que a rodea, e a falta dos seus maiores, quen portaban esas historias, deixaron o mesmo oco que a árbore xa non acubilla. Esas mesmas historias, as que Amal non consegue narrar, atravesada polos traumas e pola metralla incrustada no seu cranio polo ataque da campaña militar lanzada polo exército israelí entre decembro de 2008 e xaneiro de 2009, son as que nos achega o director desde esoutra dimensión na que seguen existindo, onde a cámara non chega. A animación deseñada por Simone Massi, animador independente de recoñecemento internacional, debuxa unha dimensión claustrófoba e inmersiva das historias ás que se lles bloqueou o acceso, as que se cadra non poden narrarse porque é demasiado doloroso tocalas. Podería ser que a vida acontecese así, entre un limbo de imaxes do real e recordos de luz e sombra, case epilépticos, de todo aquilo que desapareceu. O trauma albíscase en diversas dimensións. Capas como formas de narrar no cinema, cápsulas que non teñen tempo, como células suspendidas do que aconteceu que non se atopa en ningún tempo real, pero que está presente no subconsciente dun territorio devastado.

Comezamos por coñecer a realidade a través dos nenos. Os nenos pasean polos campos, cantan cancións, falan das árbores, das que xa non están e das que plantaron, das que serán súas e coidarán no futuro. Pero o presente vívese de xeitos moi diversos no territorio. Os mozos e case adultos, madurados forzosamente por uns ollos que viron demasiado, falan do desexo de casarse, pero esta idea dilúese entre conversacións en tendas que non servirían de casa ás súas futuribles familias. Os adultos, os pais e as nais, continúan sustentando a vida que queda, fan o pan, reconstrúen a zona aos poucos, ocúpanse mediante o traballo, aseguran as paredes do que queda para un futuro polo que loitan, aínda que siga sendo incerto.

Amal, a nena pola que nos introducimos neste pequeno espazo de mundo desde o inicio, leva por nome árabe “esperanza”. A esperanza aparece ao final, na simple celebración dunha voda na familia, como auga que consegue regar as olivas que aínda conservan a memoria da vida, daqueles que non poden esquecer e que se manteñen aferrados á terra, como se aferra tamén a familia Samuni. Como esas árbores que se seguen plantando en terras cheas de dor enterrada, onde nacerán cousas novas para esta familia e os demais habitantes. Un desexo de continuar malia todo, que enraíza nun chan árido pero que se sostén na vida.

Comments are closed.