No Time To Die, de Cary Joji Fukunaga

A FIN DUNHA ERA (DE BLOCKBUSTERS)

Hai películas que, sen acabar de gustarnos, espertan en nós o desexo irrefreable de escribir sobre elas. Isto mesmo me pasou con No Time To Die (Cary Joji Fukunaga, 2021), despedida de Daniel Craig a James Bond. Poderiamos dicir que se move entre o épico e o íntimo, ou que fai gala dun melodramatismo acusado, ou que está composta por un sen fin de set pieces ben executadas (aínda que quizais esgotadoras por acumulación), que son características habituais do blockbuster recente. Sen dúbida, habitualmente interesaríame analizar a forma, mais nesta ocasión decidirei centrarme nun contido que parece querer abarcar tanto no que respecta á interpretación contemporánea do personaxe, que acaba por se afogar neste océano psicanalítico. Os diálogos subliñan todo o que parece interesar aos seus escritores e, na súa literalidade, encontramos xugo para a análise dunha obra tan pouco sutil como inequivocamente ambigua. A quen obsesionen os spoilers, aconsello que volvan por aquí cando xa viran o filme, porque, sen gustarme facelo a miúdo, desmiuzarei unha parte importante da trama.

A xeopolítica particular de 007

Todo empeza nunha desolada paraxe nevada. Unha casa afastada. Unha figura ameazante, enmascarada, achégase a ela. A pesar do branco que nos rodea, estamos no terreo do western; cando máis tarde o enmascarado persegue a unha nena, soan ecos dun slasher introducido nun filme de espías. Pinta prometedor, mais este xogo cos xéneros axiña remata. Descubrimos que nos atopamos no flashback do personaxe interpretado por Léa Seydoux, recuperado da anterior entrega. Está con Bond nunha das súas varias retiradas do MI-6, nalgún lugar paradisíaco de Italia, ben tranquilos ata que os axentes de Spectre entran en acción e interrompen as ganas do dúo de deixar atrás o pasado. Esta primeira e enérxica secuencia presenta de forma moi clara algúns dos temas que van marcar a película. Atopamos, para empezar, o que vai ser o principal conflito de Bond no filme: de quen me fío? Cando a intuición che di que de ninguén, o home seguro de si propio responde sen dubidalo: de min mesmo.

Bond está farto de ser a marioneta do MI-6, cando o seu amigo da CIA lle propón traballar para eles, ao principio mostra rexeitamento e ao final só acepta a misión por convicción persoal. Pero nunha trama de traidores de traidores, na que grandes mentes criminais ou gobernamentais xogan en varios bandos e parecen impregnar todas as esferas do seu traballo, a quen serve finalmente Bond? Como lle intenta explicar cara ao final da fita de forma moi cínica o vilán listo desta entrega, interpretado por Rami Malek, a maioría da xente di querer o libre albedrío, mais no fondo gústalle ser dirixida, mellor se é sen se decatar. Conveniente, se es quen manexa os fíos.

O espectador atopa a súa proxección na besta indomesticable que é Bond, pois a quen lle gusta ser manipulado? Porén, como Bond, somos conscientes de vivir inmersos nun entramado transnacional e corporativista no que servimos, consciente ou inconscientemente, a señores que non coñecemos. A primeira das ideas poderosas en No Time To Die é esta marcada desconfianza contra o institucionalizado, que parece imperar nos nosos días, aínda que trasladada con fina ironía. Bond non se fía do MI-6, en realidade de ninguén, nin da súa amada; o seu amigo Felix non se fía da CIA; algúns excolegas de 007 na axencia non se fían do seu xefe; M, ao tempo, non se fía doutras axencias, nin tampouco do bo xuízo dos seus gobernantes; o malvado Malek non se fía da súa propia organización, que quere moldear segundo os seus intereses… A psicoloxía deste personaxe merece un punto e aparte, pois exemplifica perfectamente ese prototipo de terrorista con axenda propia e imprevisible, que actúa por capricho, que tivo o seu summum no personaxe do Joker en The Dark Knight (Christopher Nolan, 2008). O que aterra ao xefe do MI-6 non é a tecnoloxía aberrante que ten ao seu alcance (fabricada polos británicos, claro), senón o descoñecemento de que podería facer con ela. A falta de control.

En esencia, ninguén se fía de ninguén, mais todo o mundo di actuar con nobreza, seguindo os seus propios instintos e ideoloxía. O resultado é dunha unilateralidade abafante, que subscribirían Donald Trump ou o Boris Johnson post-Brexit. No mecanismo de identificación con Bond que executa a película, debemos preguntarnos: en serio ten (temos) a capacidade de ser tan independentes? Quizais confiar en alguén, a risco de resultar feridos, non veña mal de cando en vez. Estas actitudes poden lerse como libertarias – insisto, o filme gustará a moitos brexiters, arrasará en Reino Unido – mais encerran no fondo un ultranacionalismo aberrante, do que a película parece advertir, non exenta de certa sorna.

Bond, positivo en amor e en corona

O segundo elemento presente dende a secuencia de apertura é esa dimensión romántica que ten No Time To Die de forma moi acusada (quizais aquí para mal por exceso melodramático) con respecto doutras entregas do Bond de Daniel Craig. Chegar a poder vivir xunto con Madeleine, deixando o pasado atrás, sen que este (literalmente) os persiga, é outro conflito que deben resolver. Ao cabo, esta defensa do propio vai alén da nación, pois no filme Bond eríxese no grande escudo da familia. Cara o final descubrimos que ten unha filla. Madeleine nega que sexa súa cando o descubre, mais está clarísimo que minte. Cando máis tarde se desvela a verdade, esta revelación só pode ser interpretada como unha autoparodia do síndrome de filla perdida impregnado na alma de todo ligón empedernido como Bond. Por un lado, humaniza o personaxe dotándoo de puntos fracos e empatía cara os demais, polo outro critícase ese prototipo de macho alfa que vai plantando a súa semente. Unha vez máis, de que lado están os guionistas?

A pesar de ter coñecido esta filla por un momento brevísimo, o sangue tira e o seu obxectivo non é só salvar a humanidade (pouca cousa), senón, sobre todo, o seu legado (sanguíneo). O sangue está moi presente na fita. É este o que permite filtrar diversas liñas de ADN para atacar obxectivos coa superarma biolóxica contra a que combaten. Ao ser inxectado coa mesma cara o final da película, Bond é unha bomba andante. Cada bico que dará será o da morte para os seus máis queridos. Tendo en conta que a filmación tivo lugar antes de todo este inferno do COVID-19, resulta sorprendente como a fita, dende unha clave lúdica, tamén logra falar destes temores: levar a morte aos demais. Ao final, para non ser un perigo para os que máis quere, Bond inmólase nun último acto de aparente benevolencia.

A realidade é que o espía é a día de hoxe un personaxe anacrónico e obsoleto, propio doutro tempo, cando menos a concepción cinematográfica tradicional que parte de Sean Connery. Conscientes disto, Neal Purvis e os demais guionistas levan xogando coa idea de matalo durante varias fitas, aínda que sempre en forma de retiro ou dado por morto, pero acababa volvendo. Aquí mátano de verdade, mais a pesar do que mostre esta representación, ata esta destrución está chea de ironía e ambigüidade. O legado de Bond podía ser non unha filla á que ve cinco minutos, senón esa Lashana Lynch, muller e negra, que toma o código 007 tras o seu retiro momentáneo. O pique entre os dous axentes é constante en todo momento, ata que ao final a nova 007 pide que se lle reasigne o díxito a Bond para a súa última misión. Ao cabo, é só un número. Número si, pero numerario. Préstanllo de novo, pero só para darlle morte pouco despois.

No Time To Die xoga de forma irónica con estas tensións entre pasado e futuro, ou o que entende Hollywood que debe ser o futuro do blockbuster, realizando unha proxección con moita flema británica do que se espera dun filme coma este en pleno 2021. Quizais as pretensións (non de todo logradas, mais loables), fosen despedir un heroe de acción cuxo prototipo se antolla en descomposición, aínda cando está sendo substituído demasiado a miúdo por manierismos inanes e superficiais por quen non comprenderon a batalla dialéctica cultural na que estamos inmersos e se apuntan ao carro por simple moda. No Time To Die tamén parece querer atacar esta cuestión.

Hai uns días, o crítico David Ehrlich opinaba en Indiewire que esta película é á saga Bond o que The Last Jedi (Rian Johnson, 2017) significou para Star Wars. Cómprolle a idea. A metraxe non podía estar máis chea de mulleres diversas con roles activos. Véxase a citada Lynch ou unha Ana de Armas (latina) que enche de vivacidade e goce unha das escenas máis disparatadas e gozosas da fita. O personaxe de Q é aquí abertamente gai e, o máis importante, sacrifícase o mito para dar paso á seguinte xeración. Aínda que, de novo con decisións moi conscientes, o seu peso acabe por ser demasiado relevante na cultura popular como para desprenderse del por completo. Nunha escena final en coche que emula á do inicio do filme, o personaxe de Léa Seydoux dille á súa filla: “vouche contar a historia dun home. O seu nome era James Bond”. Así empezan os contos que forxan os mitos. O rei morreu, longa vida ao rei.

Comments are closed.