O mellor de 2020

Sendo fieis o espírito de todos os decembros, A Cuarta Parede volve a preguntarlle ás súas colaboradoras sobre o balance do ano. Porén, neste ano tan estraño decidimos pasar das típicas listaxes do “mellor” para preguntarlles que tal foi o ano para elas en termos de cultura. Non importa se viron dez ou tan só un filme estreado en 2020, se pasaron os días refuxiadas nas series ou se estiveron vendo as rúas baleiras desde a súa xanela. Este ano impórtannos elas, as que todos os anos xuntan letras neste proxecto que fará 10 anos no 2021. A única instrución que demos era sinxela: “Podedes reseñar o que queirades, de cando queirades e como queirades… pero ten que ser nun texto breve”. Afortunadamente, non nos fixeron caso. Así que, aquí tedes, o mellor do 2020 nunha listaxe atípica que representa como nos sentimos neste ano atípico.

Participan neste repaso ao 2020: Aldara Pagán, Brais Romero, Cecilia D. Novoa, Cibrán Tenreiro, Daniel Ribas, Ester García, Iván Villarmea, Jesús Silva Vilas, Jorge Pérez Iglesias, Laura Montero Plata, María Villamarín, Marta Pérez Pereiro, Nacho Ozores, Óscar Iglesias, Sergio de Benito, Víctor Navarro Remesal e Víctor Paz Morandeira.

Nacion (Margarita Ledo, 2020)

Aldara Pagán

  1. MARGARITA LEDO (Castro de Rei, Lugo, 1951)

Este 2020, no eido cinematográfico, deume un gran agasallo con NACIÓN, último filme de Margarita Ledo. A través de imaxes de arquivo e recreacións e interpretacións actuais, Ledo conforma unha obra magnífica sobre a historia das mulleres da fábrica de cerámica de A Pontesa. Este documental ateigado de loita, de dignidade e de denuncia obtivo o Premio Especial á mellor dirección española no Festival de Sevilla para a directora. Admirada creadora, escritora, cineasta, profesora, Margarita Ledo é unha referente para min en todos os ámbitos da vida.

  1. RIGOBERTA BANDINI (Paula Ribó – Barcelona, 1990)

Rigoberta Bandini xa chegara á miña vida fai tempo, pero foi co seu single In Spain We Called It Soledad cando fixo que me explotaran a cabeza e o peito de golpe, e non consigo superalo. Cantante, música, escritora, dramaturga, directora. Esta muller ten a capacidade de converter a realidade máis crúa e a máis fermosa en verso, en canción, en arte. Bandini ten esa capacidade tan escasa de entregar a alma toda, aportar sinceridade. Quero, desexo, pido, concertos e discos axiña, porque non podo deixar de escoitala, de mirala, de amala.

  1. LAIDA LERTXUNDI (Bilbao, 1989)

É moi difícil, no mundo da arte, ter discurso, man, capacidade, intelixencia, sensibilidade, forza. Todo á vez. Laida Lertxundi teno, como leva demostrando anos, e iso fai que sexa unha das artistas do cinema experimental, das artes visuais, máis importantes da actualidade. Autoficción (2020), unha das súas últimas pezas, é un perfecto reflexo da propia Lertxundi. Nela xoga coa idea da realidade e da ficción e trata temas grandes, como a maternidade, o aborto, as rupturas e a ansiedade de forma pura e verdadeira. Un filme que cualificaría como xeracional, de clase e infinitamente necesario, polo que, como cineasta e feminista, quero darlle as gracias.

  1. MERCEDES BELLIDO (Zaragoza, 1991)

Cheguei ao mundo máxico da pintura de Mercedes Bellido case por casualidade. Agora teño un peto co seu nome na casa, agardando para encherse e poder mercarlle todos os cadros. Formada na Facultade de Belas Artes de Cuenca, esta artista do pincel ateigada de cor, flora e fauna, inunda as súas pezas dun misticismo arrebatador. En cada trazo e pincelada da súa obra obsérvase unha loita constante entre o ben e o mal, a tempestade e a calma. Un traballo que chama, que brilla, que obsesiona. Destaca a publicación que fixo fai tempo da novela ilustrada El libro oculto de los animales.

  1. ALBA GALOCHA (Santiago de Compostela, 1990)

Alba Galocha foi para min un dos exemplos máis fermosos de capacidade de renovación e creación que descubrín este ano. Procedente do mundo da moda a nivel formativo e profesional, coñecida principalmente pola modelaxe e a interpretación, reformulou o concepto do téxtil para, a través dos fíos, construír o seu universo persoal de emocións e vivencias. Galocha crea mapas marabillosamente indescifrables coas súas agullas que conseguen que te enredes neles e non queiras marchar. Do 5 de decembro ao 11 de xaneiro, a súa obra estará dispoñible na galería We Collect (Madrid) dentro da exposición Moito miras ti.

Stardew Valley (ConcernedApe, 2016)

Brais Romero Suárez

Non me gusta facer listas do mellor do ano porque sempre acabo esquecendo cousas e frústrome. Se fago memoria, quizais non lembre moitos dos filmes ou series que vin, así que prefiro facer un repaso rápido dos recordos que teño máis frescos. Vai aquí, de forma caótica e pouco fiable, o meu 2020 resumido en 10 puntos.

  1. Stallone, Verhoeven, De Palma, Schwarzenegger… todos os clásicos dos que este ano din conta.
  2. Stardew Valley (ConcernedApe) e Call of Duty: Warzone (Activision): cando o confinamento apertou forte, atopei aquí refuxio para poder pasear coa miña moza ou para poder falar cos meus amigos.
  3. Deadwood, outra das débedas grandes que tiña co mundo das series. Tardei anos en vela, pero o pracer, ás veces, tamén ten que ver co tempo que tardas en conseguir algo.
  4. The Great British Bake Off e a tempada de F1. Dous formatos televisivos totalmente diferentes pero que esperaba ansioso cada semana.
  5. DUMB & DRUMBER, o programa para Youtube que se inventaron os de IDLES durante o confinamento. Preguntas sobre música e, sobre todo, naturalidade, algo que falta moitas veces hoxe en día.
  6. O silencio. Baixar ao can ao mediodía e escoitar… nada.
  7. Os festivais de cinema, compañeiras de profesión e amigas, a vós todo o meu cariño e forza.
  8. As videochamadas, especialmente aquelas coa miña avoa.
  9. A miña negativa a producir, crear nada durante a pandemia.
  10. Deixar a dirección de A Cuarta Parede nas mans de Jesús Silva. Sei que lle dá rabia que meta estas mostras de afecto en público… pero como este texto estouno editando eu… pois ¯\_(ツ)_/¯

La mort de Guillem (Carlos Marqués-Marcet, 2020)

Cecilia D. Nóvoa

«Like a weed floating in water / I’m swaying in the ocean of life»

Desde setembro, as tardes de fin de semana en València téñense convertido, para min, en sinónimo de acudir ao edificio da Filmoteca. Secasí, de toda a programación do Rialto sobresae o ciclo sobre Kinuyo Tanaka, “la musa que agafa la cámara” (a musa que colle a cámara). Dos cinco filmes proxectados da segunda directora na historia cinematográfica do Xapón destaco Os peitos eternos (1955), unha narración na que se mestura a dureza da viaxe cara a morte por mor dunha enfermidade como o cancro de mama coa beleza da composición poética nipoa por excelencia, o haiku, tomando a forma dun efectivo melodrama cunha audaz mirada feminina sobre a sociedade xaponesa da época.

«Perque nosaltres tenim un fill mort que viurà per sempre. Però ells, desgraciadament i segurament sense saber-ho, engendraren fa 20 o 22 anys i donaren vida a la mort»

Seguindo a viaxe pola terra do levante, debo reivindicar La mort de Guillem (2020), un filme que recolle a cotiandade truncada da familia Agulló Salvador após o asasinato do mozo antirracista Guillem Agulló, por militantes da ultradereita valenciana hai 27 anos. A cinta, que responde á necesidade sempre vixente de espertar e reivindicar unha memoria antifascista colectiva, traballa o plano social da loita, mais tamén o intimismo da dor e do baleiro que produce a ausencia, mediante unha narración ficcionada entre a que se abre camiño a dureza do real.

«La lectura de la vida de otras personas nos puede invitar a tomar el control de nuestras vidas»

Nese fío do traballo coa materia da que tamén está construída a memoria, considero preciso sinalar a Carolina Astudillo e a súa filmografía, coa que entrei en contacto grazas a El gran vuelo (2014), no que a directora reconstrúe desde material de arquivo a vida da militante comunista Clara Pueyo Jornet —quen acabaría escapando desde a prisión franquista de Les Corts cara ao misterio da eternidade— chegando a compor un retrato das mulleres de toda unha época. Destaco tamén Ainhoa, yo no soy esa (2018), un novo sopro de vida na biografía dunha muller —a priori anónima— sendo o punto de unión de inquedanzas que transcenden xeracións.

«Vinimos por el agua — nos hicieron de barro.
El fuego de la vida — nos va secando.
Pasamos la pasión — que nos consume la savia — de la risa y el llanto.
Y al final quedamos — sin gesto — aprisionados»

Regresando momentaneamente ás orixes e ao país —aínda que só sexa en aparencia— quédome con Acariño Galaico (de Barro) (1995) do granadino Val Del Omar. Unha peza, incluída dentro do seu experimental Tríptico Elemental de España —composto polas tamén recomendábeis Aguaespejo granadino (1955) e Fuego en Castilla (Tactilvisión del páramo del espanto) (1961)— na que se conxuga un moi particular e abstracto uso do son —produto do traballo teórico do propio autor— coa montaxe de imaxes que camiñan pola fronteira do onírico e o estarrecedor, entre as que se inclúen figuras de barro ou negativos da Catedral de Santiago.

«La panthère a été choisie comme emblème. Parce que c’est un animal noir et magnifique, qui n’attaque pas mais se défend férocement»

Mais nun 2020 marcado pola internacionalización, entre outras cousas, do movemento do Black Lives Matter, e con motivo tamén do seu primeiro cabodano, sinalo a peza de Agnès Varda Black Panthers (1968), nada entre os protestos sociais pola detención de Huey Newton, un dos fundadores do partido do mesmo nome. No documental, a cámara da cineasta belga cédelle todo o seu espazo aos testemuños dos protagonistas dun movemento social e racial de capital importancia na historia recente dos Estados Unidos, ensinándonos con cincuenta anos de antelación que, como efectivamente dicía Galeano, culto é quen sabe escoitar ao outro.

«anger unvented becomes pain
unspoken becomes rage
released becomes violence»

Continuando coa problemática do racismo, subliño a exploración da súa —ás veces esquecida— intersección coa homofobia, que toma forma no Tongues Untied (1989) de Marlon Riggs. Un filme, a cabalo entre o discursivo e a performance, que conxuga maxistralmente forma e fondo nun todo poético e provocador a partes iguais, incapaz de deixar indiferente a ninguén na súa reivindicación de que o amor entre os homes negros é o verdadeiro acto revolucionario.

«Enough with the quoting / Put those words into action / And we mean action now»

Finalmente, e no ano do 60 aniversario da fundación do ICAIC (Instituto Cubano de Arte e Industria Cinematográfica), considero preciso reivindicar o traballo do seu director, Santiago Álvarez, como poden ser os noticiarios cinematográficos que levan a súa sinatura. Con todo, destaco Now! (1965), unha peza de cinco minutos nada da rabia fronte ao racismo padecido polo autor nos Estados Unidos de América e que, a nivel técnico, actúa case que de precedente do videoclip musical contemporáneo. Así, a voz de Lena Horne serve de fío condutor dunha sucesión de imaxes que rematan coa ferida das balas na mesma materia fílmica, e que non é senón unha chamada á acción no propio plano do real.

Bacurau (Kleber Mendonça Filho, 2019)

Cibrán Tenreiro

  • Ir ao cine
  • Bacurau
  • Non ir ao cine
  • First Cow
  • Os 80
  • Dolly Parton / Ana Kiro
  • Vivir o mesmo que outra xente
  • Atlanta
  • Mareas vivas
  • Radio Braña

Este ano fixen cousas novas, na vida en xeral e tamén no que se refire a ler, ver e escoitar cultura (prefiro non chamalo “consumir”), como imaxino que fixo todo o mundo. E de feito interésame moito esa idea de que no confinamento había millóns de persoas facendo masas e mirando boletíns informativos á vez: xusto no momento en que tiñamos que estar sós, era posible sentirse dalgún xeito acompañado por moita xente.

Falo disto porque o cine tamén ten que ver con sentirse acompañado, e desde que se puido volver ás salas foi para min especialmente bonito. Non vin nada que non me gustase, pero vouno poñer por orde de preferencia de menos a máis: Sorry to Bother You, Tenet, She Dies Tomorrow, Where’d You Go, Bernadette, a sesión de Planeta GZ 2 de Curtocircuíto, Mank, Nos défaites, Las niñas, Nación, Total Recall e Bacurau. Bacurau flipoume: recordoume a They Live de John Carpenter no sentido de ser moi impactante como peli máis ou menos de xénero e como peli política. Tamén me encantou ver uns episodios de The Young Ones no xardín do Liceo Mutante.

Iso non quere dicir que non o pasase ben vendo cine na casa. Aí o que máis me gustou do recente foi First Cow de Kelly Reichardt (vista na parte online do FIC Xixón), que é un western sobre a amizade moi emotivo, e que constrúe tan ben un ambiente calmo que logo crea unhas tensións brutais con pequenos xestos ou detalles mínimos do plano. Do que non é recente, gustoume descubrir os westerns de Anthony Mann, unha semana na que vin seguidas Seven Days of May e Advise and Consent… e sobre todo unha afición reconfortante a ver cine estadounidense moi dos 80: Working Girl, Mermaids, Moonstruck, Fast Times at Ridgemont High, Cocktail, When Harry Met Sally, Can’t Buy Me Love, Hoosiers, Mystic Pizza, Perfect, Dirty Dancing, Fame, 9 to 5Esta última reavivou a miña paixón por Dolly Parton, así que dediquei bastante tempo a ler entrevistas con ela e a súa páxina na Wikipedia, que debuxa curiosos paralelismos con Ana Kiro (outra paixón deste ano) dos que xa falarei outro día.

Tamén me sentín acompañado vendo series, porque nesta época é especialmente agradable que a relación que trazas con algún ou algunha personaxe continúe o día seguinte. Mentres a vía, Atlanta pareceume especialmente especial, pero tamén me encantaron Kidding e Mozart in the Jungle, e The West Wing (con esta estou en proceso). Con todo, aínda que xa cansei un pouco, ningunha me fixo sentir tan acompañado como Mareas vivas: nesta época na que non podemos quedar coas nosas amizades, pasar un anaco no Petróleo pareceume especialmente parecido. Aínda así, o máis parecido a pasar un rato no Petróleo, e a cousa cultural que máis feliz me fixo este ano, foi seguramente Radio Braña, o podcast emitido por Esturao, Choche, Xurxo e Andrea desde as Brañas de Sar para as súas amizades, que nos serviu para mandarnos dedicatorias, aprender temazos e estar xuntas. Vai desde aquí o meu recoñecemento para o seu traballo radiofónico desde esta revista cinematográfica.

Portrait de la jeune fille en feu (Céline Sciamma, 2019)

Daniel Ribas

Sem ordem especial, uma lista de filmes que me marcaram durante este ano.

  • Portrait de la jeune fille en feu, Céline Sciamma
  • Uncut Gems, Benny Safdie, Josh Safdie
  • O que arde, Oliver Laxe
  • A Metamorfose dos Pássaros, Catarina Vasconcelos
  • Never Rarely Sometimes Always, Eliza Hittman
  • About Endlessness, Roy Andersson
  • First Cow, Kelly Reichardt
  • Lovers Rock, Steve McQueen
  • Undine, Christian Petzold
  • DAU films, Ilya Khrzhanovskiy & Others

Lúa Vermella (Lois Patiño, 2020)

Ester García

Sen orden concreto

  • Dwelling in the Funchun Mountains (Gu Xiaogang, 2019)
  • Ons (Alfonso Zarauza, 2020)
  • Lúa Vermella (Lois Patiño, 2020)
  • Antidisturbios (Rodrigo Sorogoyen e Isabel Peña, 2020)
  • 30 Monedas (Álex de la Iglesia, 2020)
  • Euphoria (Sam Levinson, 2019)
  • Vitalina Varela (Pedro Costa, 2019)
  • Akelarre (Pablo Agüero, 2020)
  • Master Chef (as dúas edicións de 2020)
  • KiCk i (Arca, 2020)

Ao pensar no mellor deste ano é fácil renderse e pensar que o 2020 non nos deixa nada bo para recordar. Non obstante, o confinamento fixo que o noso consumo audiovisual se disparara e, aínda que non puidemos asistir ás salas, as plataformas dixitais e o revisionado de filmes foron os nosos mellores aliados. Dwelling in the Funchun Mountains (Gu Xiaogang, 2020) chegoume da man do Festival D’A, un dos primeiros en sufrir o traslado a Filmin. Para min, a mellor película do ano. Ons de Zarauza e Lúa Vermella de Patiño figuran como as mellores películas, xa non só de Galicia, senón de toda a península. A proposta policial de Rodrigo Sorogoyen e Isabel Peña brilla como unha das mellores series do ano (á que de seguro podemos engadir Patria, a falta de tela visto) e a bizarra obra de Álex de la Iglesia, 30 Monedas, vai camiño ao podio. Non quero esquecer o revisionado de Euphoria e a estrea dun capítulo especial fai unhas semanas. Unha serie que se ben ao principio non me parecía gran cousa, co segundo visionado gañou en profundidade e pericia técnica, algo digno de loar. Por outro lado, non podo deixar atrás Vitalina Varela (Pedro Costa, 2019), primeira película que vin no cine cando abriron as salas, na Filmoteca de Catalunya, coa presencia do director. Destaca tamén Akelarre, de Pablo Agüero, polo súa coidada estética e polo interese que unha servidora ten polo mundo bruxeril. Finalmente, gustaríame destacar o entretemento que supuxeron as dúas edicións de MasterChef, un programa que chegou á miña vida por mor da corentena e que conseguiu que sentara cos meus compañeiros de piso fronte ao televisor durante tres horas os martes á noite. Por último, engado o último disco de Arca e tódalas súas propostas visuais; por arriscarse e abrir camiños novos na exploración audiovisual e a exploración dos seus límites. Pode que o 2020 non sexa o ano que recordemos pola súa variedade e calidade audiovisual pero tampouco sería xusto ignorar os esforzos do mundo da cultura. Esperemos que o 2021 nos permita quentar máis butacas.

It Must Be Heaven (Elia Suleiman, 2019)

Iván Villarmea

2020 fóichevos un ano rabudo, abofé. O confinabicho levounos o lecer e o pracer, e moitos ficamos atrapados entre as obrigas domésticas e a prisión do teletraballo, sen tempo para ver filmes, nin na sala de cinema nin no salón da casa. Neste lance, eu apenas podo salientar algúns títulos serodios da colleita prepandémica, como Uncut Gems (Joshua & Benjamin Safdie, 2019), It Must Be Heaven (Elia Suleiman, 2019) ou mesmo El año del descubrimiento (Luis López Carrasco, 2020), que petisquei hai poucas semanas nun festival en liña. O resto é historia do cinema: por exemplo, non vin aínda First Cow (Kelly Reichardt, 2020), mais adorei, por fin, Wendy & Lucy (Kelly Reichardt, 2008).

First Cow (Kelly Reichardt, 2019)

Jesús Silva Vilas

Debo recoñecer, con certa vergoña, que a pesar dos longos meses de confinamento, neste 2020 vin menos películas que calquera dos últimos anos. O certo é que non son dos que devora filme tras filme na pantalla do meu ordenador, nin dos que esgota os catálogos das plataformas de streaming. O peche das salas e a cancelación de numerosos festivais este ano (así como as limitacións impostas a aqueles que conseguiron levarse a cabo), provocaron que o meu saldo audiovisual se vise minguado. Con todo, tentarei artellar unhas liñas que resuman o que foi para min este 2020 a nivel de cinema e series:

  • Comezando en febreiro, a Berlinale foi o último gran festival celebrado antes da pandemia, e alí puiden ver pequenas xoias como First Cow (Kelly Reichardt, 2019), The Woman Who Ran (Hong Sangsoo, 2020), Never Rarely Sometimes Always (Eliza Hittman, 2020), The Assistant (Kitty Green, 2019) ou a revulsiva DAU. Natasha (Ilya Khrzhanovskiy e Jekaterina Oertel, 2020). 
  • Xa en pleno confinamento, a primeira experiencia que tiven de festival en liña foi CPH:DOX, que me agasallou con algúns documentais necesarios e perturbadores como Caught in the Net (Vít Klusák & Barbora Chalupová, 2020) e Songs of Repression (E. Wagner e M. Hougen-Moraga, 2020).
  • A pesar de que o cinema de terror nunca me interesou especialmente, neste 2020 deixeime cativar pola obra de Robert Eggers (The Witch, The Lighthouse). Un cineasta cun talento especial para a construción de atmosferas e o emprego da linguaxe nos dramas de época. Agardo impaciente por The Northman, a súa terceira longametraxe (en produción).
  • Volver ao Festival de Venecia (o meu primeiro grande encontro despois do confinamento) foi un sopro de aire fresco, mais tamén provocou unha sensación estraña ao constatar os efectos da “nova normalidade” nos festivais de cinema. Con todo, no Lido namorei de Vanessa Kirby (Pieces of a Woman, The World to Come) e confirmei a miña devoción por Frances McDormand (Nomadland).
  • Outro dos aspectos máis destacables deste ano foi o inmenso pracer (e inconmensurable estrés) de contribuír a sacar adiante un festival en tempos de pandemia, pero sobre todo o orgullo de volver a traballar con algunhas das persoas que máis admiro neste sector.
  • Tampouco vin moitas series, pero alégrome de ter cumprido unha débeda pendente que tiña con The Office. Pouca xente me acompañou tan ben este ano como Michael Scott e compañía. Tamén gocei coma un cativo con The Mandalorian (alá van as miñas esperanzas de facerme amigo de Albert Serra…) e chorei da risa coas Derry Girls.

Por último, neste 2020 tiven a sorte de tomar os mandos dun proxecto tan querido e importante para min como é A Cuarta Parede. Un reto que me enche de orgullo e vertixe a partes iguais, e do que agardo estar á altura.

Mythic Quest: Raven’s Banquet (2020)

Jorge Pérez Iglesias

A miña secuencia de 2020:

MYTHIC’ S QUEST: RAVEN’ S BANQUET, CAPÍTULO 10: “ QUARANTINE” (APPLE TV+)

Unha das formas de terror máis tanxibles que trouxo a pandemia é a soidade. A miña imaxe de 2020 tráea a ignota, e pouco promocionada, tola workplace comedy sobre videoxogos de Apple. Estaba creada por Community e It’s Always Sunny in Philadelphia e a súa primeira quenda de capítulos confirmaba o solvente happy place da proposta. O que non podiamos imaxinar é que en maio fixeran un capítulo especial coa escena máis sobrecolledora do ano. Unha das protagonistas que vive soa vai perdendo a cordura reunión tras reunión en videochamada. Cando está a piques de perder a cordura debido ao seu prolongado illamento está a falar por Zoom co dono da compañía, un egoísta redomado que anda pola rúa de noite. O que non sabemos é que el vai na procura dela para que non se sinta soa. O plano que vemos por separado xúntase no limiar da porta dela cando se atopan e se abrazan. Ese plano e contraplano que se xuntan no espazo e no tempo doen dunha maneira especial. Ninguén soubo expresar mellor a dor ou o momento social que esta sitcom. Falei.

A miña película de 2020:

UNCUT GEMS (Josh Safdie e Benny Safdie, 2019)

Cinema orgánico, vivo, que palpita na cabeza do espectador como un martelo eléctrico cuxa corrente é dirixida con man mestras por Benny e Josh Safdie. Un non sabe por onde empezar a encomiar semellante mastodonte cinematográfico. Desde o gusto polo retrato do lumpen (eses secundarios sacados directamente dos peores lugares), a conta atrás frenética, o camiño cheo de obstáculos e un nervio narrando que fai do irritante, normalmente por outras razóns, Adam Sandler, crear o papel da súa vida, un vivalavida empeñado en dispararse no pé cando todo vai ben. Unha banda sonora electrónica que deixa sen sentido, entre a psicodelia máis salvaxe e o techno con ecos da súa anterior e tamén maxistral Good Time (2017). E hai que dicir ben alto: Quen se atreve a abrir unha película cunha colonoscopia vista desde dentro? Os Safdie, e con todo o sentido do mundo. Os talentos máis puros para a narrativa cinematográfica que recordo, e a súa carreira só acaba de empezar. Unha verdadeira mágoa que só se puido ver en Netflix en España. “This is how I win”.

Finalistas:

EMA (Pablo Larraín, 2019)

Outra película eléctrica, esta vez a ritmo dun reggaeton que che entra até os ósos. Maternidade, plans de vinganza e baile, moito baile, cuns personaxes inesquecibles e unha pericia na construción do relato só ao alcance de xente que sabe disto. Larraín, o chileno que nos regala peliculón tras peliculón, un talento que parece inesgotable.

I’M THINKING OF ENDING ALL THINGS (Charlie Kaufman, 2020)

Un outsider como Charlie Kaufman, a pesar do seu Óscar, non fai máis que atopar dificultades para rodar. Esta vez Netflix saíu ao rescate e Kaufman brinda unha das cintas máis marcianas do ano. Mellor non saber nada (no fondo non sabería explicala demasiado) pero posúe unha sensibilidade especial cando fala das incertezas da vida e o azar que che deixa pegado á pantalla preguntándoche como se lle ocorre alguén plasmar estas cousas.

TENET (Christopher Nolan, 2020)

Ninguén lle fai sombra a Nolan cando se trata de facer películas high-concept. Cinema espectáculo do bo, do que se pode gozar de varias maneiras. As piruetas narrativas e estéticas e o bigger than life en, esta vez máis que nunca, o tempo. Un clímax híper-excesivo con varios equipos tácticos despregándose á vez onde uns van atrás no tempo e outros adiante é en grao sumo do máis espectacular visto este ano en salas. O tempo en mans de Nolan é ouro e hai que gozalo máis aló dos seus tics e carencias de sempre (personaxes femininos nulos e sobreexplicación, entre outras). Hai que valorar o esforzo de Warner ao estrear en plena pandemia e renunciar a seguramente a metade da metade do despacho de billetes.

REESTREAS:

Víase vir que a pandemia, unida ao medo das majors a estrear, ía cargarse o calendario de estreas e de paso un bo número de salas. Ninguén se atreve a estrear grandes títulos. Así que, entre grandes mediocridades de saldo, destacou a volta ás salas de Apocalypse Now, Inception, Dersu Uzala, Total Recall ou Akira. O prezo a pagar foi alto para poder revivir en pantalla grande clásicos pero… Como se goza isto en pantalla grande! Amor absoluto.

TV:

HOW TO WITH JOHN WILSON (HBO)

Outra serie, neste caso ensaística-documental, que falou da pandemia, e sen querelo, é a miña serie favorita de 2020. Unha cámara caseira, un home con moitas ideas, unha tonelada de sensibilidade e Nova York. Capítulos cunha imaxinación desbordante feito por un One Army Man, un John Wilson que desde o naif e unha poesía visual tremendamente efectiva tráenos o comportamento humano que culmina, por pura casualidade temporal, no inicio da pandemia na Gran Mazá. A voz en off máis bonita do ano.

WHAT WE DO IN THE SHADOWS (HBO)

Se a primeira tempada era gargallada continua, esta directamente supera á película en canto a brillantez. Personaxes perfectamente perfilados e xa asentados, coralidade e sobre todo humor puro do que non se fai apenas. Se necesitas rir sen parar esta é a serie do ano.

TED LASSO (APPLE TV+)

Nunca souben que necesitaba tanto unha personaxe ata que coñecín a Ted Lasso. No ano en que todo vai mal necesitabamos quitarnos o cinismo de enriba, e coñecer a bondade e a positividade absoluta, e iso é o que encarna o personaxe que interpreta maxistralmente Jason Sudeikis. E desde unha sitcom, again, vemos como un adestrador norteamericano que adestra na Premier League se revela como un símbolo, como alguén en quen refuxiarnos cando todo vai mal, porque Lasso transmite a esperanza de que todos non somos uns fillos de puta.

NORMAL PEOPLE (STARZPLAY)

A baixona tamén ten cabida nesta lista. A adaptación da novela de Sally Rooney en forma de miniserie é un delicado e sensible retrato da relación dunha parella coas súas idas e voltas. Tremendamente humana, Normal People retrata o paso do amor da adolescencia á madurez dunha maneira nada naif pero á vez sensible onde caben tropos como a depresión, o auto-odio e a sensación de culpa. Un equilibrio dificilísimo. A versión ao piano do Love Will Tear Us Apart de Joy Division é doutro mundo, que choreira.

THE MANDALORIAN (DISNEY +)

Grazas Jon Favreau, Dave Filoni, Pedro Pascal e GROGU. De parte de alguén a quen Star Wars e o seu universo impórtanlle moi pouco.

Coda de TV:

LAST WEEK TONIGHT WITH JOHN OLIVER (HBO)

Este ano, se querías estar ben informado había que acudir a un programa de humor que cada ano que pasa apóiase máis na información pura que na risa. Este ano doutoráronse. Posiblemente o mellor programa informativo do momento, que tanto pode dar as claves do Black Lives Matter ou do manexo da pandemia como bautizar unha depuradora co nome de John Oliver. O mellor equipo de xornalistas-humoristas-guionistas do mundo, atreveríame a dicir.

LOS FELICES VEINTE (ORANGE TV)

En España, o salto ao baleiro chamado Los Felices Veinte preséntase como o mellor do ano. Cando criamos que La Resistencia e as burradas de Broncano e cía dinamitaban todo o que coñeciamos sobre late nights en España, irrompe como unha bomba este despropósito (para ben) que encabeza Nacho Vigalondo, con Aníbal Gómez e Gakian. Rabia acumulada, entrevistas ben feitas e, sobre todo, un mundo temático e estético que encaixa perfectamente. Os castigos que leva Vigalondo e o seu self deprecation son xa historia catódica. Nos seus mellores días fai parecer a La Resistencia o show de Johnny Carson de 1965 en canto a inocencia e lixeireza. Entropía, anomia, WTF continuo e moito (auto)sentido do humor. Quedará como un programa de culto absoluto. Gozade mentres poidades.

Libros:

Por último, pero non por iso menos importante, a literatura. Durante estes últimos meses non puiden parar de pensar que terían escrito as dúas mentes máis preclaras sobre a cultura pop que decidiron poñer fin ás súas vidas demasiado pronto: David Foster Wallace e Mark Fisher. No fondo non importa: os textos de Foster Wallace e Fisher parece que se escribiron agora. A desesperanza e nihilismo que desprenden pódense aplicar a un presente e futuro que veñen moi negros. Calquera dos seus escritos vale para o agora e xean o sangue. Non podemos obviar nin esquecer as obras dos xenios con enfermidades mentais, a súa visión das cousas é demasiado importante para vivir.

Years and years (2020)

Laura Montero Plata

  • Years and Years (serie)
  • Keep your hands of Eizouken! (serie)
  • Little Women (filme)
  • 夢の世界 (Yume no sekai) de Monkey Majik (canción)
  • Si jamais j’oublie de Zaz (canción)
  • Klaus (filme)
  • 1917 (filme)
  • Divinity: Original Sin 2 (videoxogo)
  • Hamilton (musical)
  • The Good Lord Bird (filme)

2020 foi un ano de transición e cambio en moitos sentidos. Nun contexto no que se impuxo o toque de queda, a máscara e o quedar na casa a porta pechada, a cultura converteuse en eixo central do noso universo cotián. Coa adaptabilidade que permite o streaming, o contido audiovisual, as conferencias, os concertos e o teatro estiveron ao alcance de todos máis que nunca, constatando como de necesaria é a cultura nas nosas vidas. Foi un tempo de descubrir novo cinema na comodidade das nosas casas, de revisitar praceres culpables e de escoitar sen descanso os nosos fíos musicais preferidos. Sen unha orde concreta, nin clasificación específica, a miña lista contén un pouco de cada porción da cultura que me interesa no persoal e enriquéceme no intelectual.

Animal Crossing: New Horizons (2019)

María Villamarín

Para min o descubrimento deste ano foi o Animal Crossing New Horizons. Acabei enganchándome moito a este videoxogo neste 2020 no que cumprín 31 anos, e cando nunca xoguei na miña vida a videoxogos. O que máis me gusta del é que é un videoxogo que vai coa temporalidade real, que podes construír a túa propia casa (esa que nunca terei neste mundo) e que, como na vida, compartes espazo e horas con veciñas e amigas ás que queres, ás que acabas collendo cariño polos seus defectos e ás que odias e queres que se larguen da túa illa canto antes. Se tivo tanto éxito creo que foi pola inventiva, porque está cheo de personaxes graciosas e odiosas e pola comunidade na rede, que é amplísima. Penso que, como a maioría de persoas, neste ano consumín máis contido audiovisual durante os tres meses do confinamento que no resto do ano. Aproveitei para ver bastantes clásicos. As películas que máis me gustaron foron Ohayô, de Yasujiro Ozu e Il posto, de Ermanno Olmi, pola súa tenrura e pouso. Tamén What Ever Happened to Baby Jane? de Robert Aldrich, unha película que me fixo ter algún que outro pesadelo polas noites, á que cheguei despois de ver a mini serie Feud: Bette and Joan, sobre as rivalidades entre as actrices Joan Crawford e Bette Davis. Outras series favoritas deste ano foron Sex Education (que pena non ser portuguesa por momentos coma este) e Killing Eve, que vería mil veces porque me encanta Jodie Comer. Das películas recentes, as que máis me gustaron foron Dona Clara do brasileiro Kleber Mendonça Filho; Portrait de la jeune fille en feu, de Céline Sciamma e My Mexican Bretzel de Núria Giménez. En canto ao cine galego, o máis especial que vin neste 2020 foi Dorothé na Vila, de Alejandro Gándara e Olaia Tubío. Un documental que mestura unha forte dimensión vital, memoria e reflexión sobre un patrimonio fráxil como é a oralidade.

My Mexican Bretzel (Nuria Giménez Lorang, 2019)

Marta Pérez Pereiro

  1. My Mexican Bretzel, Nuria Giménez Lorang (2019)
  2. L’effondrement (El colapso), Guillaume Desjardins, Jérémy Bernard (2019)
  3. Nación, Margarita Ledo (2020)
  4. Goksung (El extraño), Na Hong-jin (2016)
  5. Derry Girls, Lisa McGee (2018-19)
  6. As boas maneiras (Los buenos modales), Marco Dutra & Juliana Rojas (2017)
  7. La isla de las mentiras, Paula Cons (2019)
  8. L’etat sauvage (El estado salvaje), David Perrault (2019)
  9. Proxima, Alice Winocour (2019)
  10. Nomad: in the footsteps of Bruce Chatwin, Werner Herzog (2019)

Ya no estoy aquí (Fernando Frías, 2019)

Nacho Ozores

Este ano foi un ano estraño en moitos aspectos, polo que tamén farei unha listaxe estraña dos mellores filmes do 2020, empezando por algo que nin é cine, nin é do 2020, pero que quero destacar: trátase do libro Sapiens. De Animales a Dioses, de Yuval Noah Harari, que conta de forma accesible e sinxela a historia do ser humano e do noso paso pola terra, plantexando a orixe de moitos conceptos e respondendo ás preguntas de por que somos como somos e por que estamos onde estamos. O cal non ven nada mal coñecer, tendo en conta a situación actual na que nos atopamos. Foi un libro que me acompañou durante a corentena e que me axudou moito durante este ano, ao igual que Conexiones perdidas, de Johann Hari, que conta dende a propia experiencia do autor (13 anos con depresión), o percorrido que fixo a través de conversas con moitos profesionais da saúde en distintas partes do globo, analizando detalladamente os motivos da depresión e da ansiedade que tanto están a afectar á sociedade neste novo século, e o que debemos facer para poder combater estas doenzas. Tamén quero recomendar o libro Los Asquerosos, de Santiago Lorenzo, que fala da reconexión coa natureza e da importancia de saber estar só, dende o punto de vista dun rapaz que ten que fuxir da cidade por culpa dun inconveniente cun antidisturbios.

Entrando na parte cinéfila, gustaríame recomendar dúas óperas primas: Ya No Estoy Aquí, de Fernando Frías de la Parra, que narra a historia de Ulises, un rapaz que debe emigrar tras un malentendido cunha banda, deixando atrás á súa familia, os seus amigos e as festas que ama (ao acabar de ver o filme quererás bailar cumbia rebaixada coma o protagonista). A outra cinta chámase Sole, do realizador Carlo Sironi, que conta a relación entre Ermanno, un mozo que vive entre máquinas comecartos e pequenos furtos, e Lena, una rapaza polaca embarazada que deberá entregar o seu bebé a un familiar de Ermanno. Tamén destacar a película Corpus Christi, de Jan Komasa, que conta como Daniel, un mozo de 20 anos que vive nun centro de detención xuvenil, faise pasar por cura nun pequeno pobo de Polonia sumido na traxedia. E a serie El Colapso, do colectivo francés les parasites, que conta (en 8 capítulos de 20 minutos, todos eles independentes entre si e filmados a plano secuencia), o que lle sucedería a unha sociedade que colapsase por calquera motivo. De novo moi axeitado para estes tempos. Destaco o capítulo 6, “A Residencia”, imposible non emocionarse.

Por último, mencionar dúas pelis que non son deste ano, pero que vin na corentena e quero recomendar. A primeira é un exercicio maxistral de posta en escena dirixido polo iraniano Asghar Farhadi, que narra a historia da desaparición dunha muller nun contexto moi estraño, no que non sabes que pensar. Chámase A Propósito de Elly e ten un guión impecable que fai que non poidas despegarte da pantalla. A outra titúlase Nuestro Tiempo, do director mexicano Carlos Reygadas, protagonizada por el mesmo e polo seu entorno, pero sen ser unha película autobiográfica. É un filme sensorial e emocional a moitos niveis, cheo de beleza nas súas imaxes e que fala de moitos aspectos do mundo no que vivimos a través dunha parella adicada á cría de touros, que está a pasar por un conflito amoroso. (A quen lle interese, a Escola Superior de Cine de México subiu a YouTube durante a corentena unha masterclass deste director, de case dúas horas de duración. Moi recomendable).

Rockdelux: último número

Óscar Iglesias

O DERRADEIRO NÚMERO DA ROCKDELUX

A pandemia supuxo un cambio de paradigma definitivo nas nosas vidas, impulsando aínda máis a dixitalización do noso lecer e consumo. Nestas circunstancias, en maio chegou aos quioscos o derradeiro número en papel da revista Rockdelux, unha das poucas de crítica especializada que seguían en pé. Fíxoo discretamente, cun especial imprescindible no que os colaboradores ofrecían recomendacións e propostas para o confinamento. O fin dunha era, sen dúbida.

O EPISODIO CONFINADO DE MYTHIC QUEST

Os efectos da pandemia sobre a industria cinematográfica non se percibirán plenamente até 2021 ou 2022, pero no eido televisivo xa foron devastadores: series canceladas, rodaxes pospostas, proxectos detidos. Para compensar, tamén houbo exemplos de creatividade que logra sobrepoñerse á adversidade: o equipo de Mythic Quest: Raven’s Banquet creou e gravou un episodio especial en tres semanas durante o peche de abril a base de iPhones que non desmerece aos da tempada regular, e fainos manter as esperanzas ante o audiovisual que nos espera.

OS CÓMICS ONLINE DA PANDEMIA

A banda deseñada online foi un medio ideal no que atopar testemuños da pandemia en tempo real. Moitos proxectos persoais que xurdiron para pasar o tempo durante o peche transcenderon as súas expectativas iniciais e mesmo serían publicados en papel meses despois. A edición dixital do festival Autobán fixo un bo resumo de varias destas iniciativas, entre as que destacan El Murciélago sale a por birras de Álvaro Ortiz, un serial paródico improvisado que soubo capturar o zeitgeist do confinamento, e Conviviendo 19 días, un conmovedor relato autobiográfico no que David Ramírez narra a hospitalización por coronavirus do seu marido.

O VIDEOCLIP DE THE REASON

Aínda que foi escrita antes da pandemia, a letra do single The Reason, do músico grego fincado en Barcelona Evripidis Sabatis, ten unhas dobres lecturas que resoan en nós nestes tempos de covidias: versos coma “So much to worry about with each and every day” e “Love is the reason we live and die” resumen moi ben as ansiedades destas semanas incertas. O vídeo explicita aínda máis esa identificación: rodado pola súa parella Marc Ribera durante o confinamento primaveral, retrata con tenrura e humor as rutinas do enclaustramento, cun catártico chapuzón final. Unha cápsula temporal deste 2020 cunha banda sonora de excepción.

OS 50 FILMES DOS 50 ANOS DO PADRE FEIJÓO

Esta debería ter sido unha efeméride que celebrar por todo o alto para o Cineclube Padre Feijóo de Ourense: 50 anos non se cumpren todos os días no asociacionismo cultural. Mágoa que houbese que desbotar a maioría dos actos previstos por mor da pandemia. Aparte dun recolleito encontro, o único que quedou foi o programa “50 anos, 50 filmes”, que neste último cuadrimestre proxectou en pantalla grande medio cento de clásicos de distintas épocas, xéneros e nacionalidades. Meritorio que non fallase ningunha función, resistindo numantinamente (protocolos de desinfección mediante) co apoio dos seareiros aos embates das reducións de aforo (o límite das 30 butacas é de traca) e dos cambios de horario polo toque de recoller. Aínda é cedo para facer cábalas do que pasará en 2021, pero haberá que seguir construíndo a #CulturaSegura desde as trincheiras.

El Sur (Víctor Erice, 1983)

Sergio de Benito

“O mundo non se moveu e ti non cambiaches. A indiferenza non che fixo indiferente. Non estás morto. Non te volviches tolo”. As palabras de Un homme qui dort (Georges Perec, 1965) resoan con forza no balance deste ano con asterisco no que, a pesar de todo, puidemos achar nas imaxes algúns motivos para aferrarnos ao mundo. Como naquel texto que Bernard Queysanne adaptou ao medio cinematográfico, a paréntese vital forzada do confinamento probouse unha experiencia tan disruptiva como ao cabo estéril. Quizá tristemente o noso illamento con respecto a algunhas cousas e o novo apego a outras moitas chegasen para quedar; pero, mesmo cando tivemos que pasar varios meses sen sentarnos fronte a unha gran pantalla, 2020 confirmou o cinema como ferramenta capital na nosa forma de vincularnos cunha realidade tan desconcertante.

  • Big Thief en directo, antes de que o mundo se parase – 19/02/20
  • Un homme qui dort (Georges Perec, 1967 / Bernard Queysanne, 1974) – In my Room (Ulrich Köhler, 2018)
  • El sur (Víctor Erice, 1983) – 35mm, Cine Doré – 12/11/20
  • Os novos filmes de Philippe Garrel, Kelly Reichardt, Hong Sang-soo, Judd Apatow, Clint Eastwood, Christian Petzold, Luis López Carrasco, Charlie Kaufman, Nobuhiro Suwa…
  • As que seguen sendo novas de Pedro Almodóvar, Jacques Rivette, Kenji Mizoguchi, Claire Denis, Éric Rohmer, Maurice Pialat, Edward Yang, Ebrahim Golestan, Theo Angelopoulos, Martín Rejtman, Lucrecia Martel, John Ford, Hayao Miyazaki, Jacques Tati, Alain Cavalier, Fernando Fernán Gómez, Yasujirō Ozu, Jean Eustache, Iván Zulueta, Ross McElwee, Angela Schanelec, Tsai Ming-liang…
  • As nove tempadas de The Office (VV.AA., 2005-2013), que chegaron no único momento posible.
  • Falar de cinema español en Los jueves, milagro

Videowalk (Rambalac)

Víctor Navarro Remesal

  1. Os “videowalks” de Rambalac, Watched Walker e canles de Youtube similares. Tomas longas, ben estabilizadas, sen edición, música nin comentario. Visitas virtuais que usar de slow TV ou de xanela ao mundo.
  2. Atlántida Film Festival, que na súa edición de 2020, tanto en liña como presencial en Palma, permitiunos ver algunhas das miñas películas favoritas do ano: Bait, Last and First Men, Away.
  3. The Longing: un xogo de esperar 400 días que permite explorar, lentamente, unha gruta enorme. Non se pode ser máis slow gaming.
  4. Keep Your Hands Off Eizouken!, serie que contaxia a paixón polo anime e a creatividade en xeral, da man dun dos xenios máis radicais do noso tempo, Masaaki Yuasa.
  5. Werner Herzog: ademais de poder ver Nomad e Family Romance, LLC, deixei en pendentes Fireball e Dear Werner e comprei, ao fin, varios dos seus libros que tiña pendentes.
  6. Detention: non será unha das mellores películas do ano, pero celebro cada boa película que é unha boa adaptación dun bo videoxogo.
  7. First Love, unha das miñas favoritas de Miike desde xa, un “todo nunha noite” cafre e honesto que foi o primeiro que vin cando reabriu CineCiutat, o meu cinema favorito.
  8. A Short Hike: un paseo agradable e curto por unha illa poboada de xente simpática. Quizá o meu xogo do ano.
  9. Preferencias do sistema: cómic distópico francés sobre a saturación das industrias culturais.
  10. Rogers: grazas ao dobrete do documental Won’ t You Be My Neighbor e a ficción A Beautiful Day in the Neighborhood. Unha figura necesaria para estes tempos.

El año del descubrimiento (Luis López Carrasco, 2020)

Víctor Paz Morandeira

LISTA DE DEZ CONFINADA POR CONVIVINTES

PRIMEIRO ANDAR: Os tres grandes de 2020

  • El año del descubrimiento (Luis López Carrasco, España / Suíza, 2020)

Moito se ten falado deste gran filme. As miñas pequenas contribucións son as palabras que lle dediquei na crónica do Indielisboa e a entrevista que efectuei ao director no marco de Novos Cinemas. Coido que con iso pode comprenderse un pouco este proxecto tan complexo e marabilloso que en realidade merecería unha análise detida nun libro monográfico.

  • Beginning (Dea Kulumbegashvili, Xeorxia / Francia, 2020)

Non me pillou moi desprevido, pois coñecía as súas curtas, mais a madurez que demostra esta ópera prima é de abraio. Conseguindo conxugar cinemas tan distintos coma os de Chantal Akerman, Béla Tarr ou Andrei Tarkosvki, Kulumbegashvili dá unha lección de cinema que quedará para os anais na historia do cinema de autor. A mellor ópera prima que tiven ocasión de ver dende Saul fia (O fillo de Saúl, Lázsló Nemes, 2015). Naceu unha cineasta maiúscula.

  • 도망친 여자 (The Woman Who Run, Hong Sang-soo, Corea do Sur, 2020)

O mellor do coreano dende 지금은맞고그때는틀리다 (Right Now, Wrong Then, 2015). Un exercicio de estilo elegantísimo que eleva as súas variacións a unha categoría poucas veces coñecida na súa xa de por si impresionante carreira.

SEGUNDO ANDAR: Outras fitas destacables

  • Undine (Martin Petzold, Alemaña, 2020)

A maior depuración formal do alemán cun dúo formado por Paula Beer e Franz Rogowski que se sae. Tardaremos en ver outra proposta tan romántica e dolorosa como esta.

  • She Dies Tomorrow (Amy Seimetz, Estados Unidos, 2020)

Unha sorte de parodia de David Lynch en torno ao medo patolóxico que a sociedade occidental ten á morte. Cobra aínda maior relevancia neste ano pandémico que nos tocou vivir, e que divertida é… Ollo ao cameo de James Benning, que non ten desperdicio.

  • El tango del viúdo y su espejo deformante (Raúl Ruiz, Valeria Sarmiento, Chile, 2020)

O que está a facer Sarmiento coa recuperación e montaxe das obras perdidas de Ruiz é tremendo. Máis sobre esta peli na miña crónica do Indie.

  • On the Rocks (Sofia Coppola, Estados Unidos, 2020)

Un filme de aparente lixeireza, mais de profundo calado universal, que nos mostra unha Coppola máis naturalista e madura do que adoita. A química Murray – Jones fai a metade. Moi bonita, desas pelis que animan a un o día e fican no espírito.

TERCEIRO ANDAR: A última da cola

  • Synonymes (Nadav Lapid, Francia / Israel / Alemaña, 2019)

Vina na súa estrea española porque o certo é que non tiña moita présa. Detest(aba) a Lapid. Que ben cando un se equivoca ata o fondo deste xeito. Trátase da fita francesa máis relevante da década, unha que convoca o rigor formal de Godard, o inusitado romanticismo de Eustache e Garrel, a fisicidade de Carax, e logra realizar algo rexuvenecido. Unha obra mestra.

AZOTEA: O descubrimento de repertorio

  • Soleil Ô (Med Hondo, Mauritania /Francia, 1967)

Levaba anos querendo vela e agardando por unha oportunidade para facelo en sala. O IndieLisboa deuma, e a miña recepción superou todas as expectativas.

SOTO: O retorno do padawan

  • The Jedi (capítulo 13 de The Mandalorian, Dave Filoni, 2020)

Non son nada de tele, e neste ano que nos vimos obrigados a usar os nosos televisores e ordenadores para descubrir cinema, pilleille maior tirria da que xa lle teño acumulada. Pero son un warsy sen remedio e papo todo o que saia de Lucasfilm. Recoñezo ter seguido a segunda tempada de The Mandalorian con maior devoción que convencemento, pero hai un capítulo que me deixou flipado e conto aquí por que.

APLAUSOS DENDE O BALCÓN

A todas esas filmotecas, cinemas e festivais que seguistes a apostar pola sala nestes tempos virtuais. Viva o mundo real! Se cadra alguén pensa que a batalla está perdida, pero imos seguir a dar guerra. E 2021 será o ano da nosa resistencia final ante o aparentemente imparable hackeo tecnolóxico da nosa razón. Aos terroristas cinéfilos non nos vai vencer nin o máis poderoso deus dos algoritmos. Sobre isto, nun ton máis analítico, algunhas reflexións en breve.

Comments are closed.