Otra ronda, de Thomas Vinterberg

Otra ronda, de Thomas Vinterberg

«Agora tan só estraño a miña primeira añoranza. 

Que é a mocidade? Un soño. 

Que é o amor? O contido dun soño» [1].

 

O filósofo existencialista danés Søren Kierkegaard viviu atormentado pola perfección e o baleiro, pola eterna procura de motivos e propósitos. Obsesionado coa fe, a súa perfección era a perfección cristiá, e desexaba ser tanto o poeta como o heroe do cristianismo. Kierkegaard escribía pero aterráballe considerarse escritor, amaba pero facíao infeliz, sentíndose afastado da plenitude do ideal cristián [2]. O amor para el xorde dun lugar misterioso. Nace do fondo do ser humano, pero non é patrimonio nin propiedade deste, porque ten unha orixe non humana [3]. Dicía que o amor é o contido do soño da mocidade, palabras coas que Thomas Vinterberg encabeza a súa nova película, Otra ronda. O director danés recolle varios dos postulados de Kierkergaad e adáptaos á era contemporánea a través de catro profesores de instituto en conflito coa nostalxia e a monotonía.

Thomas Vinterberg consagrouse como un dos enfants terribles europeos tras ser acollido baixo o abrazo de Lars von Trier e dirixir a que é considerada a primeira película do movemento Dogma 95, Celebración (1998). Aos seus 51 anos, pode presumir dunha filmografía composta por algúns dos grandes clásicos do cinema de autor recente, como a anteriormente mencionada, Querida Wendy (2005) ou La caza (2012), aínda que xa pouco queda dese cinema dogmático en Otra ronda, coa que por primeira vez acapara de forma tan intensa a atención dos premios: colleita galardóns nos Premios do Cinema Europeo, os César e o festival de San Sebastián, entre outros, e con miras a gañar o Óscar á Mellor Película Estranxeira, logrando a candidatura ao Mellor Director o propio Vinterberg e seguindo deste xeito o ronsel de directores non estadounidenses como Bong Joonho, Paweł Pawlikowski ou Michael Haneke.

Otra ronda retrata unha crise compartida. Catro profesores de humanidades atópanse completamente estancados na rutina do traballo e a familia, tendo graves problemas para conectar cos seus alumnos e achegados. Durante unha reunión, comezan a falar dunha tese postulada polo psiquiatra noruegués Finn Skårderud, que sostén que o ser humano pode render mellor en todos os ámbitos se mantén unha taxa de alcohol de 0,05% en sangue, e deciden levar a cabo un estudo sociolóxico nas súas propias carnes para probar a veracidade da devandita teoría. A película segue a evolución deste experimento que, aínda que ao principio dá bos resultados, pronto comezará a afectar negativamente á contorna persoal dos profesores. Plantéxase desta forma un debate sobre a cultura do alcohol, tan presente nos países nórdicos, a herdanza xeracional que isto supón e, nunha capa máis profunda, unha análise da estrutura na que nos adentramos unha vez alcanzamos a idade adulta. 

Vinterberg fai un cinema directo, escapa da metáfora e o símbolo e ensina as súas cartas dunha forma literal. É algo que comparte con outros directores nórdicos, como von Trier ou Ruben Östlund; todos tocan temas radicais presentados dun xeito radical, pero sen abstraccións. A relación da mocidade co alcohol é algo que se plasmou no cinema multitude de veces, mais se en Spring Breakers (Harmony Korine, 2013) ou Bang Gang (Eva Husson, 2015) penetramos nun vórtice nihilista de adolescentes sen límites nin contricións, en Otra ronda son adultos de clase media os que protagonizan un escenario motriz para unha conversación sobre o alcoholismo. A decisión de Vinterberg de ambientar a historia nun instituto resulta moi enriquecedora, xa que dá pé a observar como, de fondo, os mozos herdan e amplifican esta relación co alcohol e a alienación voluntaria, chegando mesmo a ser incitados a beber polos seus propios profesores. Aínda que estea protagonizada por adultos, a película non deixa de falar sobre a mocidade, pero esta vez desde unha perspectiva nostálxica. En varios momentos, os protagonistas lembran vellos tempos e conversan sobre como cambiaron co paso dos anos.

Otra ronda, de Thomas Vinterberg

Se para Kierkegaard a perfección era cristiá, para estes personaxes está cortada por un patrón capitalista. Vivimos para producir e render, e iso fainos válidos, habilítanos. Traballamos arredor de oito horas ao día, cinco días á semana, o que implica unha gran parte da totalidade do noso tempo erguidos, e aínda se espera de nós que conservemos a vitalidade dun neno, que amemos da mesma forma, que teñamos a mesma ilusión. Martin (interpretado por Mads Mikkelsen) está visiblemente deteriorado polo paso dos anos; frustrado na súa profesión, non consegue captar a atención dos seus alumnos; o seu matrimonio volveuse distante e falto de comunicación e coidados. Cando descobre que o consumo de alcohol facilítalle unha melloría nos dous ámbitos, comeza a seguir os pasos do estudo de Skårderud xunto aos seus compañeiros de traballo. Os alumnos comezan a prestar atención ás súas clases, el vólvese divertido, espontáneo, bo amante. «Botábate de menos», confésalle a súa esposa Anika durante unha velada nocturna. En realidade todos prefiren ao Martin bébedo, mesmo nós como espectadores confrontamos unha especie de goce coas súas accións e vivimos cos protagonistas o seu mesmo loito cando o experimento roza límites perigosos e deciden poñerlle fin. É este o punto de maior inflexión do filme, o momento máis catártico. A contorna de Martin, tan satisfeita co seu comportamento recente, abandónao ao coñecer a verdadeira causa do seu cambio de carácter.

Martin bebe e chora escoitando unha canción: «Os teus pulmóns arrastraranche ata a tumba», profetiza o coro. Cando Vinterberg se centra nos adultos, a música é pesimista e as súas letras falan de morte e putrefacción; en cambio, cando o fai nos mozos, soa sempre o mesmo tema de Scarlet Pleasure, What a Life, e o ton é radicalmente diferente: «Non sei onde estarei en cinco minutos / Pero son novo e estou vivo / Á merda o que digan, isto é vida». Este recurso formal sucédese durante todo o filme, pero é no desenlace cando Vinterberg desvela a súa verdadeira intención: Morre Tommy, o único que se negou á abstinencia, e os seus amigos despídeno bebendo no seu nome. Coincide coa graduación do alumnado, e chove alcohol mentres Martin baila a coreografía de jazz que ensaiou nos seus días de estudante, recuperando o nihilismo de saberse mozo, amar sen límites e vivir sen preocupacións. «Á merda o que digan, isto é vida». 

Amar na súa amplitude, ese é o gran imposible da monótona vida adulta. Martin discute con Anika noutra das escenas con máis forza do filme, onde tamén se afonda na psicoloxía ausente e cansa dela. «Dez minutos nunhas vacacións e logo desapareces outra vez», recrimínalle el. «Non ves que o noso problema é que ti, en realidade, nunca estás presente? Es totalmente invisible», di ela. Este intercambio de reproches representa unha ausencia colectiva; ambos tentan fuxir do baleiro e esconderse no ‘outro’ [4]: Martin no alcohol, Anika nun amante. Accións desesperadas por recuperar a mocidade estrañada e a forma de sentir que isto conleva. Martin e Anika están sumidos nunha incapacidade para amar da forma na que coñecemos o amor: apaixonada, emocionante, irracional. Porque, como di Kierkegaard, o amor é o contido dun soño, o da mocidade. E a mocidade non expira tan só cos anos, senón co desgaste que produce a procura incansable de sentirnos perfectos; é dicir: rendibles, habilitados polo noso contexto.

Otra ronda, de Thomas Vinterberg

[1] Kierkegaard, Søren. Diapsalmata, Enten-Eller. Garden City, N.Y. :Doubleday, 1959.

[2] García Martín, José María, INTRODUCCIÓN A LA LECTURA DE SØREN A. KIERKEGAARD. Málaga, España: Universidad de Málaga: Thémata. Revista de Filosofía. Número 43. 2010

[3] Torralba, Francesc, La esencia del amor en Kierkegaard. Interpretación de Las obras del Amor (1847). Barcelona, España: Universidad de Ramón Llul, 2013

[4] García Martín, José María, INTRODUCCIÓN A LA LECTURA DE SØREN A. KIERKEGAARD. Málaga, España: Universidad de Málaga: Thémata. Revista de Filosofía. Número 43. 2010

Comments are closed.