París, Distrito 13, de Jacques Audiard

© Shanna Besson / Avalon

© Shanna Besson / Avalon

A sensibilidade non ten nada que ver coa experiencia á hora de facer unha película. A sensibilidade tense, a experiencia gáñase, pero cando se xuntan as dúas cousas o resultado pode rozar o imposible. Jacques Audiard é un veterano, e nótase, pero non vive de rendas, xa que o seu cine sempre soubo retratar e captar as preocupacións das distintas xeracións que viu crecer. París, Distrito 13 é unha película perfectamente narrada, cun dinamismo e control sobre todos os seus elementos que só pode ser o resultado de anos de traballo, e unha vocación humanista que abraza un realismo que se fai forte nos seus detalles, explora e pérdese sen medo nos seus matices, e presenta uns personaxes que non parecen estar escritos, senón arrincados da vida e postos a funcionar no vaivén dunha posta en escena que atopa a súa forza en ser case invisible, e deixar que as cousas sucedan e falen por si soas en lugar de dirixir ao espectador cara a elas e convertelo todo nunha burbulla disonante e artificial.

A novena película de Audiard pode ser á vez a máis sinxela e por iso a máis enganosa de todas. Todo é movedizo e inestable e, até certo punto, agradablemente confuso, nunha historia centrada nas relacións entre catro personaxes que parecen destinados a xuntarse, pero non a entenderse. Toda esta deriva e contradición fala de persoas perdidas que seguen buscándolle un sentido á súa existencia, e vagabundean expresándose a través dos seus corpos como un mecanismo (case de supervivencia) para canalizar o tedio e a desidia. Así, de entre toda esa maraña de torres, cemento e brutalismo que conquistan os ceos do Distrito 13 de París, Audiard crea un forte contraste entre esa paisaxe arquitectónica monocorde e asfixiante e os seus personaxes en crise; a rixidez e a horizontalidade dos edificios que parecen corpos espidos e inertes choca cos destes trintañeiros que colisionan entre si e moldéanse creando un baile impulsivo, embriagador e desventurado que os pon contra as cordas e fai estalar as súas frustracións, que son as dunha xeración nacida con todos os elementos para conseguir o éxito, pero que se acabou esnafrando contra a precariedade e outros muros, e séntese, dalgunha forma, sen temón, maltratada e enganada.

© Shanna Besson / Avalon

© Shanna Besson / Avalon

Doutra banda, a existencia dunha cámara que non é intrusa, senón partícipe e que sabe cando distanciarse ou achegarse ante o que está a contar, consegue que as imaxes expostas perduren na memoria desde a autenticidade e a elegancia, e non desde o floreo e o espectacular. Todo iso conduce a unha narración expresiva, poboada de recursos, e coroada polo uso dun branco e negro elegante e audaz que axuda a que as relacións entre os personaxes sexan máis transparentes, ademais de dotar todo dun aire atemporal e facernos esquecer que a acción ten lugar en París: podería ser case calquera suburbio do mundo. Quizais estes dous puntos sexan os grandes valores da cinta de Audiard: unha gran dirección de actores e unha fotografía que fai da súa sinxeleza un prodixio. Lucie Zhang (Emilie) é un descubrimento marabilloso. O seu personaxe está en constante movemento, vocal e corporal. Por momentos é entrañable e tenra, noutros dura e árida… A soltura coa que pivota e se move entre distintas emocións crea unha composición tan rica e tan ben construída que podemos até escoitar o que pensa. Ela dálle forza á historia, converténdose no personaxe máis punzante e entretido de todos. Aínda que, realmente, o que produce unha maior convulsión é Amber (Jehnny Beth), que irrompe na vida de Nora (Noémie Merlant) e protagoniza a única e moi simbólica escena en cor da cinta.

París, Distrito 13 é, ante todo, unha película libre, sen ataduras nin anquilosamentos, cunha mirada que reflicte a grande empatía que Audiard sente polos seus personaxes femininos, pero tamén é bastante liviá e pode inducir ao erro. Pola súa temática, e por como se expoñen de inicio as relacións e o desenvolvemento (que non a solución) dos seus conflitos sentimentais, a cinta pode ser xulgada de xeito equivocado. Isto non é un problema do espectador, é algo que está na película, froito dese caos co que se queren inflamar as derivas duns personaxes que nin acaban de atopar o seu sitio nin saben o que queren. Por iso, a montaxe salienta as súas formas de ser e catapúltaos. A edición artéllase case como unha danza en moitas das escenas nas que sae Lucie Zhang, mentres que se volve algo máis estática e mesmo sobria (prescindindo de jump cuts, por exemplo) cando a atención recae sobre Makita Samba. Son pequenos detalles que pasan case desapercibidos por si mesmos, pero logran que o conxunto se volva máis sólido e robusto. Non hai fisuras neste sentido. Todo flúe organicamente. A película, e os seus personaxes, son como un río que ama ser río e non quere desembocar nunca en ningún mar.

Audiard dános outra lección de humanismo e verosimilitude, xogando as súas cartas baixo o abrigo dunha gran corporeidade lograda grazas á atracción real duns corpos que parecen fundirse até nacer de novo a partir dos restos do outro. Todo está gravado con moita naturalidade e a atmosfera é magnética e sempre esperanzadora. Interesa porque soa a verdade, e neses desaxustes, flutuacións e contradicións emocionais dos personaxes é moi fácil sentirse reflectido. Hai algo na película que se expande como un eco e funciona como un espello no que vernos. Audiard non xulga aos seus personaxes, déixaos ser, déixaos vivir. Nalgúns aspectos, lembra a De rouille et d’os (2012), unha película moito máis densa e complexa, pero tan certeira nas súas intencións como París, Distrito 13. Ambas chegan a conmover percorrendo camiños diferentes, aínda que partindo da mesma crenza, fórmula e bandeira: a honestidade.

© Shanna Besson / Avalon

© Shanna Besson / Avalon

Comments are closed.