RÓTERDAM DÍA 2: FUCK FACEBOOK, FUCK AMERICA, THIS IS SERBIA!

O bo de comezar o día cun filme explícita é que coa perspectiva que dá a noite, logo de oito horas de visionados e unha cea nun chinés, es quen de afastar da túa mente a primeira impresión e ver as cousas con frialdade. E así, relaxándome da trasfega audiovisual cun té verde, aventúrome a escribir as miñas primeiras liñas sobre cinema dende Róterdam, e con amor.
Clip podería definirse como a adolescencia vista a través do móbil dunha rapaza inqueda e con moita présa por gozar dos praceres da vida. Empurrada ao abismo pola enfermidade terminal do seu pai, a bela e tola Jasna (unha versión aínda máis afundida do personaxe principal que puidemos ver en Fish Tank da británica Andrea Arnold) deslízase por unha espiral de sexo, drogas e un tipo de música que non me atrevo a definir e que vai dende a canción tradicional balcánica ata o electrofolk serbio discotequeiro, pasando por (este si) un ridículo pop universal. Pero a película non ten nada de ridículo, e é crúa como a vida mesma.

A directora Maja Milos describe unha xuventude serbia descontrolada, desbocada e contestataria á vez que decadente. Os pais brillan pola súa ausencia, as rúas parecen abandonadas e sucias ao igual que as aulas dos institutos. Trátase dunha visita a unha casa de nenos orfos e enfermos, metáfora que se materializa nunha posterior visita da protagonista a un centro de acollida para nenos. Para contalo, Milos escolle esa cámara de peto que hoxe en día levamos todos enriba e que achega, cos seus característicos planos subxectivos, unha violencia ás escenas máis descarnadas (algunhas remítense ao porno caseiro que adoita aparecer coa etiqueta “o meu ex” nos portais de libre visionado). As imaxes do móbil altérnanse con tomas que sitúan a acción, que nos deixan ver dende fóra o patetismo dalgunhas situacións mediante un distanciamento que serve á vez de respiro. Un álbum de recortes vitais no que comparten espazo unha felación interrompida nun baño sucio do instituto (que me fixo recordar o arranque de Batalla en el cielo do mexicano Carlos Reygadas), sexo violento no interior dun edificio en obras, exaculacións, pousados eróticos, momentos íntimos, miradas roubadas, a tose do pai enfermo, libros de texto e un momento de debilidade con forma de primeiro plano no que o choro corta a respiración da protagonista cando un “quérote, faría calquera cousa por ti” non é correspondido. Trátase dun filme desinhibido, tanto que o seu lema pon título á crónica de hoxe, e que comparte liña (salvando as distancias) máis con Brilliantlove de Ashley Horner que con 9 Songs de Winterbottom. Todas elas capaces de provocar excitación sexual, repulsa e ao mesmo tempo levarte ao bordo das bágoas con repentinos e estraños momentos de tenrura como pode ser un bico de amor ensanguentado.

Se esta oda á libertinaxe é o ying, A fish, opéra prima do aínda estudante de dirección cinematográfica Park Hong-Min, sería o yang. Antes de comentar a película vou compartir co lector unha anécdota. Chego á sala e o primeiro que fago é interesarme por conseguir unhas lentes 3D para ver este filme. Dinme que non hai, pero que chegarán a tempo ou “iso esperan”. Así que busco unha butaca e séntome. Cinco minutos despois chegan coas lentas e repártenas para, deseguido, proceder a realizar unha proba na que temos que confirmarlles que son as axeitadas (ao parecer non todo o cinema en tres dimensións pode verse de forma óptima co mesmo tipo de anteollos). “Todo OK” di alguén no fondo. Despois dos cinco primeiros minutos sigo vendo borroso e o mesmo o 50 por cento dos asistentes. Murmurios, estalos de dedos e algún aplauso. Total que sae un compañeiro a interesarse polo tema, volve e nos di (atención porque isto pode servir para evitar ridículos innecesarios no futuro) que as temos postas ao revés, que hai que darlles a volta. Agora xa vemos ben, e sigo cunha breve crítica.

O surcoreano recorre ao 3D para narrar unha viaxe ás profundidades do subconsciente dunha muller posuída polo espírito do seu defunto marido. Unha cinta de trazos existencialistas na que se contrapoñen a crenza na vida trala morte e o escepticismo. A tecnoloxía máis que como ferramenta narrativa (eu creo que non achega nada salvo excentricidade) serve neste caso de metáfora multidimensional construíndo unha trama dividida en tres niveis: (1) Un limbo habitado por unha parella de pescadores que dialogan sobre a probabilidade de que os peixes teñan ou non capacidade de pensamento (polo seu posto o protagonista é o peixe e por extensión o espectador), (2) a realidade da pantasma e (3) o proceso de recuperación da viúva mediante ritos ancestrais. Mentres que para o limbo o director escolle planos máis longos, carentes de movemento e aderezados cunha néboa perpetua, para o personaxe do marido decántase por unha realización que ten paralelismos coas películas do cinema negro, e reserva as escenas con máis luz para os ritos polos que pasa a rapaza. A obra contén personaxes insólitos (sobre todo o do detective privado que revela ao protagonista o paradoiro da súa muller e o leva ata ela), diálogos complexos e abundantes (incluso o peixe fala nalgún momento) e defínese nunha montaxe complicada e desafiante que constantemente recorre aos espellos (como elemento físico e á vez metafórico) para enganar e facer dubidar o espectador, ou no meu caso, causarlle dor de cabeza.

E paro de falar da Tiger Competition, déixome Sentimental Animal do chinés Wu Quan para outro día e dedico unhas liñas á nova e estimulante película de Andrés Duque, que espero abordar con maior profundidade máis adiante unha vez concluído o IFFR. Ensaio final para Utopía é o título dunha obra que describe o estilo definitivo dun autor. Duque fala da súa anterior película Color perro que huye como unha declaración de intencións e a intención non é outra que facer cine sen regras, sen formalismos, de forma visceral. Para iso recorre a unha gran colección de imaxes: planos do propio director na súa viaxe a Mozambique, produción audiovisual da filmoteca deste mesmo país (moi difíciles de conseguir previo interrogatorio dos seus xestores), experimentos con frames conxelados nos que as persoas aparecen vibrando a máis de medio metro do chan, e as máis íntimas, os últimos momentos compartidos co seu pai enfermo en Venezuela, por quen tivo que abandonar África e a cuxa memoria dedica este filme. Este é o material, o discurso nace sen racionalizar, sen pensar. “A interpretación vén despois” di Andrés, quen fai o amor (malia estar triste) a unha metraxe na súa maior parte gravada coa cámara dun iPhone. Porque é esta metraxe sen editar (e aparentemente non editable), o que o fai vibrar a el e á súa nova obra. Mañá máis.

Comments are closed.