SEFF 2018: SECCIÓN OFICIAL

seff

A sensación ao chegar a un gran festival é a de querer velo todo. Unha ollada ao horario amosa a grandísima variedade de opcións e filmes programados que, mentres non se resolva a posibilidade da ubicuidade, se solapan e contraprograman. Comeza aí o tetris de filmes tradicional, a selección de que ver e cando, que remata por derivar nunha experiencia única e persoal a cada un dos asistentes. Isto é o que pasa no Festival de Sevilla, unha cita que reúne nas súas máis de 15 salas o mellor do cinema europeo do último ano. Faltan as horas en Sevilla para mergullarse no cinema e poder abarcar a excelente selección que o equipo de Cienfuegos achega á cidade, con títulos moi agardados como The house that Jack built (2018), último traballo do sempre polémico Lars von Trier, ou as últimas pezas de Mia Hansen-Løve, Oliver Assayas ou Sergei Loznitsa. Cada crónica é, como dicía, unha experiencia única, e quizais aí resida a graza de apostar por tanto cinema de calidade; esta é, pois, unha (a miña) particular visión da XV edición do Festival de Sevilla.

Na sección oficial déronse conta nomes moi coñecidos no panorama cinematográfico actual. Porén, como sempre un gosta de descubrir o descoñecido máis que reafirmar as certezas, intentei fuxir daqueles nomes que xa coñecía no catálogo para adentrarme en territorios descoñecidos. Esta irrupción no descoñecido é algo que tamén move a Víctor Moreno en La ciudad oculta (2018) a entrar nos mundos subterráneos de Madrid para filmar unha lisérxica viaxe que comeza como un documental observacional para ir, pouco a pouco, mutando nun filme mudo de ciencia ficción. As inusuais estruturas que agocha a cidade vanse transformando no único mundo que semella existir, onde as únicas presencias humanas están relacionadas co traballo de mantemento. O filme semella unha alucinación dun mundo apocalíptico onde a máquina (a cidade) parece ter vencido á humanidade, escravizándoa en traballos eternos, como se modernas versións de Sísifo fosen. Destaca no filme de Víctor Moreno o fantástico traballo de dirección de fotografía, no que prima unha escuridade chea de matices e que deixa no espectador a tarefa de encher na súa mente eses espazos en negro.

Lonxe de esta escuridade, o último traballo de Christophe Honoré, Plaire, aimer at courir vite (2018), é un canto á loita contra os imposibles. O filme, que comparte temática e universo con 120 battement par minute (Robin Campillo, 2017), tamén se sitúa no París dos anos 90; pola contra, o filme de Honoré non se sitúa nas rúas, nas protestas activistas, senón no fogar, na reclusión de Jacques, o protagonista, ao ver que o reloxo da súa vida semella ir demasiado deprisa como para volver a namorarse de novo (algo ao que fai referencia o propio título do filme: vivir axiña, amar lento). Será a aparición de Arthur, un xove bretón cheo da enerxía propia da mocidade, o que faga evolucionar a Jacques, sacándoo ás veces da súa zona de confort e demandándolle a atención que unha relación precisa, aínda que non sempre consiga. Un filme agridoce no que Honoré xoga á perfección cos espazos, construíndo imaxes ás veces perfectas onde as propias paredes da casa sirven para dividir os planos en diferentes imaxes, emocións.

Pity (Babis Makridis, 2018)

Pity (Babis Makridis, 2018)

Tamén sobre as relacións persoais, neste caso familiares, se centra Pity (Babis Makridis, 2018), comedia negra que xoga a incomodar, a situarnos nesas situacións cotiás e absurdas onde todos estivemos. A historia orbita arredor dunha nai en coma e un marido sumido nunha profunda depresión. A compaixón dos que o rodean semella facer cada vez máis forte esa depresión e afunden, máis e máis, ao protagonista nun estado escuro onde calquera indicio de ledicia debe ser suprimido. Resulta difícil falar do filme sen arruinar o argumento nin desvelar información, sobre todo tendo en conta a excepcional ironía coa que Makridis aborda temas tan universais como a morte. Canino (Yorgos Lanthimos, 2009) é quizais a referencia máis clara que se lle pode atopar a Pity, non en balde os dous filmes comparten guionista (Efthymis Filippou) e optan por narrar unha historia sen nomes, nin lugares concretos.

Máis na liña dos clásicos biopics, aínda que sen caer en lugares comúns, Dovlatov (Alexei German Jr., 2018) céntrase na vida do escritor prohibido Sergei Dovlatov para describir á Rusia dos anos 70. Unha Rusia pechada sobre si mesma onde todo chega tarde e a través de contrabando. Quizais é por iso que nos 70, cando nos Estados Unidos xa estaba en desaparición, parece medrar a cultura ‘beat’ entre unha mocidade obsesionada por crear, discutir sobre arte, beber e gozar da vida; ideais que non comulgan co espírito obreiro e de camaredería do goberno soviético. Dovlatov é tamén un canto á arte no máis puro dos sentidos: a arte por diante de todo, por diante da familia, do traballo, do exilio ou do cárcere. Crear é a única forma de continuar a moverse cara adiante.

Tamén na liña dun cine máis convencional, Elsa Amiel filma en Pearl (2018) a historia dunha culturista que, a piques de presentarse nun concurso que pode decidir o seu futuro, atópase co seu fillo despois de catro anos sen velo. Este filme camiña entre o documental, centrándose en retratar este mundo do culturismo femenino (os medicamentos, as rutinas de exercicio exhaustivas, etc.), e o drama familiar máis clásico, unha nai reúnese co seu fillo despois de catro anos sen velo, sen deixar de lado unha estética que recorda aos traballos de Nicolas Winding Refn (especialmente se prestamos atención á banda sonora da última parte do filme). Pearl é un como un disparo que atopa na súa brevidade, tan só dura 82 minutos, e na súa potencia, o ritmo do filme é un constante in crescendo, os seus mellores aliados.

M (Yolande Zauberman, 2018)

M (Yolande Zauberman, 2018)

Finalmente, pechamos esta primeira crónica falando de M (2018), quizais unha das apostas máis arriscadas desta Sección Oficial do Festival de Sevilla. A directora, Yolande Zauberman, consegue adentrarse no oculto mundo dunha comunidade xudea ultraortodoxa para, a través da testemuña de Menahem Lang, protagonista do filme, denunciar a cultura da violación da que os nenos xudeos son vítimas. O filme, narrado desde un primerísimo plano en cámara en man, fai patente a urxencia desta obra; isto, sumada á claridade e rotundidade da conversas leva a M a unha dimensión sorprendente onde vítimas de violacións admiten terse convertido en violadores posteriormente, onde as vítimas saen ao encontro dos seus violadores, e onde a cultura do silencio brota á superficie naquelas familias con vítimas entre elas. A urxencia deste filme, que “constrúe un particular #MeToo” (como precisa o catálogo do festival), adquire máis importancia se temos en conta que é Zauberman, muller cineasta, a que consegue romper as barreiras desa comunidade masculina para denunciar e contar estas historias. Porén, a directora camiña tamén por algunha zonas grises, especialmente cando se fala de “redención” ou “perdón” para os violadores ou se opta por non levar estes problemas ante a xustiza. Zonas grises, con todo, que é preciso camiñar e ter en conta. M fica na mente despois do seu visionado, provocando o debate interno con nós mesmos (que faría eu? Entendo por que falan de perdoar?) e é quizais aí onde reside a mellor das súas características: a de provocarnos pensar, provocar debate, algo cada día máis e máis necesario.

Comments are closed.