SEFF 2019 (II): HETERODOXIA DOCUMENTAL

Danses macabres, squelettes et autres fantaisies (Rita Azevedo Gomes, Jean-Louis Schefer)

“É raro que nun museo haxa cousas pensadas para o ollo e non para ser didácticas”, afirma o pensador Jean-Louis Schefer nunha secuencia de Danses macabres, squelettes et autres fantaisies, mentres pousa a súa cultivada mirada nun cadro exposto ao público. A frase podería sintetizar o espírito deste peculiar e libre documental. Nel tómase como partida a exploración do motivo artístico do título, reflexo da universalidade da morte e a súa presenza constante na vida, para trazar ao longo de case dúas horas non só un lúdico percorrido a través do seu historiografía, senón tamén e sobre todo un auténtico tratado sobre como o cinema divulgativo pode e ha de ser entendido sen prescindir da súa propia forma en canto arte visual.

Exposto coma se fose unha distendida reunión de amigos entre os cineastas Rita Azevedo Gomes –responsable, xunto ao gran Acácio de Almeida, do notable empaquetado visual da película, de espírito pictórico sen cargar as tintas en iso–, Pierre Léon –montador– e Jean-Louis Schefer –mestre de cerimonias–, o traballo síntese como gardián dun pracer tristemente infrecuente na pantalla grande. Trátase de reivindicar a interpretación da arte e a súa historia como auténtico gozo que compartir, afastado do frío academicismo e desde logo nada sospeitoso de seguir manuais. Entre tanto, as charlas analíticas altérnanse con esparexidas secuencias mestras de Buñuel, Schroeter ou Mizoguchi ou exploracións da pegada artística na propia paisaxe portuguesa para devolvernos ao auténtico leit-motiv que dota de vida a esta singular obra, non exenta de rigor: para atopar algo valioso nos diferentes motivos amosados aquí, como nunha conversación amigable que vai saltando de tema sen présa, non é necesario forzar máis vínculo que aquel que lles outorga quen os ama, pois á paixón e o sentimento verdadeiro vai ligado o saber. Non é pouca lección.

Space Dogs (Elsa Kremser, Levin Peter)

Outro documental de marcadísima heterodoxia visto en Sevilla, aínda que desde logo radicalmente oposto en todo punto ao de Azevedo e Léon, é Space Dogs, estreado no pasado Locarno e incluído na sección Las Nuevas Olas. O debut na dirección como dúo dos austríacos Elsa Kremser e Levin Peter parte dun feito real e concreto, o brutal adestramento para viaxar ao espazo na era soviética dos que ata entón foran cans rueiros na periferia de Moscova –como a famosa Laika–, para enseguida afastarse de calquera relación firme con esta narrativa pechada que non sexa a dos supostos e as suxestións. En esencia, e tras introducir a cuestión espacial a través dunha voz en off, a película segue a un grupo de animais durante o seu deambular polas rúas da capital rusa, mostrada nos nosos días. Percorrendo os seus recunchos nun ambiente de profunda tristeza, propio dun mundo cru e cheo de abusos pero retratado máis ben cunha pátina de tenrura, Kremsen e Peter xogan co punto de vista animal para conectar de forma lúdica multitude de capas, sempre sostidas por un fino fío preto de romper pero milagrosamente indemnes ao final da metraxe. O resultado, case imposible de describir con plena xustiza a quen non o viu, é unha desas obras fráxiles e valentes cuxo carácter insólito suma puntos: por momentos é realmente difícil crer que a mestura que propón esta parella debutante, a cabalo entre o animalismo e unha particular cosmogonía, logre esquivar o ridículo e mesmo resulte fascinante en tramos como o das tartarugas espaciais, pero o certo é que o fai.

Comments are closed.