BLUE JASMINE, de Woody Allen

ALLEN 2.0

É habitual escoitarlle dicir a Woody Allen que non gusta dos seus filmes, e que dirixe de maneira despreocupada, optando sempre pola posta en escena máis preguiceira. Hai un pouco de verdade e outro tanto de mentira nestas afirmacións. Isto vense confirmando nos últimos anos da súa carreira dun xeito moi evidente. Por unha banda, debemos precisar que o autor neoiorquino, máis que aborrecer as súas películas, quere melloralas. Os exemplos son diversos, ás veces volvendo a territorios comúns da súa obra anterior, noutros casos facendo practicamente remakes: Match Point (2005) sobre Delitos y faltas (1989), Si la cosa funciona (2009) sobre Poderosa Afrodita (1995). Do segundo tamén hai moita verdade. O pouco agarimo que Allen mostrou polas súas aventuras europeas – Vicky Cristina Barcelona (2008), un dos seus filmes máis incomprendidos, aparte – demostra a capacidade do autor, na última década, para manufacturar churros que se venden coa súa particular marca de humor intelixente. Construír iso, e gañar cada vez máis público, é ben difícil, así que non lle imos quitar o mérito dun traballo de décadas – o cinismo é doado de vender, e queda ben nas críticas – mais si nos gustaría ver máis Match Points e menos maldicións de escorpións ou scoops anabólicas.

Blue Jasmine (2013) pertence á primeira categoría, e cumpre perfectamente coas dúas afirmacións. Pode lerse como unha reversión de Melinda y Melinda (2004) sobre o filtro estético e interpretativo de La rosa púrpura del Cairo (1985). O nivel de intimidade que Allen chega a alcanzar aquí cunha maiúscula Cate Blanchett só o conseguira antes con Mia Farrow nesta película. O problema da entregada Radha Mitchell (Melinda) era que as dúas partes dese filme, a comedia e o drama, estaban totalmente descompensadas. Aquí proponse unha variación que integra os dous estados de ánimo, a ledicia e a depresión, nunha única diéxese. Cate Blanchett interpreta a Jasmine, recentemente viúva e enganada por un marido infiel e estafador, que decide suicidarse no cárcere cando lle desmontan o chiringuito. Arruinada, do maior luxo a case a indixencia, a protagonista decide mudarse por unha tempada á casa da súa irmá en San Francisco – o que pagarían os da film comission de turno, que hai ponte para rato – e refacer alí a súa vida.

Non entraremos na metáfora da crise económica, moi evidente, que se aprecia xa na sinopse, e que sobrevoa toda a metraxe. O importante non é que Jasmine personifique todo ese colectivo que mirou para outro lado cando os señores de Lehman Brothers xogaban cos seus numeriños. O que importa é que, no seu mundo de iupi, onde comprar un Mercedes ou un traxe de Dolce & Gabanna é tan común coma ir ao súper; tamén hai espazo para a desidia. Blanchett dá vida a unha muller rota e desequilibrada, histriónica, que fala con ela mesma de xeito nervioso e que pode, nun mesmo plano, pasar da ledicia máis grande á maior miseria. Estes cambios de ton adoitan vir acompañados de variacións narrativas, introducidos en forma de flashbacks, como recordos dunha Jasmine que rememora con agarimo ata os peores momentos da relación co seu marido. Aí era alguén, tiña algo; non o baleiro que agora a invade. Jasmine é un personaxe patético e moi humano, fráxil e atractivo, co que Blanchett fai o que lle peta. O abano de rexistros interpretativos semella non ter fin, algo que fica acentuado coa posta en escena – en efecto, a máis sinxela e directa – dun Allen moi próximo aos rostros dos actores. A panorámica, a profundidade de campo, e un control milimétrico da distancia focal permítenlle rodar as escenas ás veces nunha soa toma, ou en tomas moi longas, intercaladas nos momentos máis dramáticos con primeiros planos dos actores. A acción flúe de principio a fin en cada secuencia, sen cortes, e axuda aos intérpretes a interactuar con máis naturalidade. Blue Jasmine é, coma todos os de Allen, un filme de guión. Mais, sobre todo, é unha película de actores. A posta en escena está concibida para que eles poidan dar o máximo de si, para favorecer a súa concentración e a do espectador. O concepto lévase a toda a proposta cunha coherencia que non viamos dende Match Point. A cinta é un excelente estudo de personaxes – Blanchett/Jasmine e os que a rodean – cunha interpretación desas que marcan unha carreira, que fican para a historia do cinema. O último plano de Mia Farrow en La rosa púrpura del Cairo, no que rompe a chorar emocionada ante un filme que adora, é case análogo ao titubeo de Cate Blanchett na derradeira toma de Blue Jasmine. Poucas actrices soportan planos así, durante todo unha película. Chapeau.

Comments are closed.