FESTIVAL DE CINEMAS ALTERNATIVOS E INDEPENDENTES EN BARCELONA

Por 22º año consecutivo o Festival de Cinema Independent de Barcelona L’Alternativa asume o reto de constatar que hai vías cinematográficas posibles e necesarias que esquivan ao tempo que cuestionan as normas e convencións do cinema hexemónico. Entre o 16 e o 22 de novembro convidábanos a descubrir unha longa listaxe de títulos “non-dependentes” que libremente optan por eludir as rutinas e ortodoxia para demostrar que hai opcións diversas, outros modos de facer películas, posiblemente máis arriscados, experimentais, vangardistas, radicais… Organizado pola asociación La Fàbrica de Cinema Alternatiu, plataforma que traballa para difundir propostas innovadoras-creativas-comprometidas, coa colaboración do Centre de Cultura Contemporània de Barcelona, sede principal do evento, conta con algún apoio do tándem concello-generalitat-ministerio, pese a un recorte de dous terzos do orzamento en cinco anos, e unha longa listaxe de colaboradores e benefactores, que se prestan a conceder e trasladar o selo independente-alternativo para a ocasión. Aquí aí unha oportunidade única para gozar dunha experiencia independente das pequenas pantallas ás que permanecemos grandes momentos ancorados, unha alternativa ao envelenamento masivo ao que de cotiá nos vemos sometidos, mesmo mentres creamos e visionamos ese tipo de cinema.

22 años que supuxeron un salto abismal, un antes e un despois, á hora de facer cinema alternativo e independente. Certo, hoxe en día grazas ao vídeo dixital calquera que se dispoña a ilo pode facer a súa película con relativa independencia das grandes estruturas mercantís e estatais. Cunha tecnoloxía e coñecementos mínimos pódese facer un filme e ofrecelo en liña sen preocuparse demasiado de aspectos comerciais ou burocráticos. Xorde porén a cuestión de forxar alternativas a partir de tecnoloxías e redes que non teñen nada de neutrais e que de feito actúan a miúdo como dispositivos de dominación. Dotarse dun equipo de gravación de última xeración, recorrer a unha posprodución de alto nivel, tal vez garantan unha boa factura mais tamén xeran dependencias. Unhas conexións sociais e un plan de distribución que aseguren o pase por festivais e salas de exhibición poden achegar visibilidade mais igualmente renuncias. As tecnoloxías da información, os medios de comunicación, e as industrias culturais, posúen a capacidade de dotar de existencia calquera novidade audiovisual, mais tamén de neutralizar ou eclipsar alternativas posibles. O uso de tecnoloxías da comunicación social supón pois grandes oportunidades e ao tempo grandes riscos: submisión da creatividade ao imperio da técnica, modulación dunha experiencia permanentemente mediatizada por pantallas e altafalantes…

Por outro lado, o mero uso dunha ou outra técnica non basta para situarse á marxe da organización do traballo, a sociedade, o tempo e o consumo. A esfera cultural e o cinema son axentes especialmente permeables e propagadores de ideas, emocións, reflexións, sensacións, valores, hábitos… en incesante transacción nas sociedades contemporáneas. Dotarse de novos medios de creación non garante de por si a liberación respecto ao risco de reprodución dos canons e a orden vixente. A técnica raramente é fonte de beleza-verdade nunha obra, e dificilmente  contribúe a partir dunha emoción ou acadar unha comunicación máis profundas. Nisto, tampouco contan a elección dunha temática ou historia particularmente orixinal e alternativa, ou dunha fórmula moi persoal e independente de (re)presentala, cando todo ilo se basea en suxeitos-obxectos e metodoloxías preconcibidas. Un cinema que aspire a ser independente e alternativo debe cuestionar todo apriorismo, dende a súa primeira xestación ás relacións que establece co destinatario.

Para tratar estas e outras cuestións L’Alternativa 2015 contou cunha programación aínda máis ampla e coidada, proxeccións e actividades a miúdo gratuítas, unha pantalla libre onde presentar espontaneamente a súa propia película, e unha bagaxe inconmensurable que converteron a celebración en referente imprescindible do sector. A sección Oficial reunía vintedúas curtametraxes e dez longametraxes. Dentro deste bloque, destacar Une jeunesse allemande (Jéan-Gabriel Périot, 2015), premio da crítica cun choque de locomotoras do dialéctico ao fáctico construído a partir dun extenso e fértil material de arquivo que cobra especial valor á vista dos tráxicos acontecementos das últimas semanas. Tamén Counting (Jem Cohen, 2015), unha rachadura de calquera imperativo narrativo ou discursivo para construír un filme-diario fechado e abstracto que apela á libre combinación de depurados encadres e sons para evocar a vida abandonada en grandes cidades. E como non, The Iron Ministry  (John Paul Sniadecki, 2014), gran premio do xurado oficial e mención especial da crítica para un paseo rodado en trens chineses durante máis de tres anos de viaxes ricos en diálogos e aparicións en escena que albergan máis dunha pincelada humorística, irónica e ata surrealista.

alternativa guerín

Da sección Panorama, con nove curtas e sete longas, remarcar a produción extremadamente independente do noso compañeiro Eloy Domínguez Serén, Ingen ko på isen (No hay vacas sobre el hielo, Suecia, 2015), premio ao mellor guión de longametraxe cun emotivo traxecto persoal enraizado en presencias-ausencias en distantes paraxes, contactos con seres de tempos distintos, e busca de formas auto-bio-cinematográficas alternativas. As Paralelas acolleron ademais dúas retrospectivas dedicadas a autores consagrados como Lucrecia Martel e Hubert Sauper, coñecido sobre todo por Darwin’s Nightmare (2004), convidado para impartir unha clase maxistral. E un singular encontro de laboratorios colectivos independentes que reivindican o traballo artesanal en soporte película do cinema analóxico como alternativa de resistencia fronte ao tsunami videodixital: o conxunto de presentacións moderado por Crater-Lab puido suxerir tanto o carácter comunitario do cinema nas súas orixes como a dialéctica entre valor de cambio da película en tanto que patrimonio cultural e o seu valor de uso en función do que facemos con ela na nosa vida presente.

En xuxtaposición cas proxeccións, as actividades, conferencias entorno ao son documental,  os cambios tecnolóxicos e nos espectadores, e un simposio co provocativo título “en que (non) se está convertendo o cinema”, no que subxace a pregunta “que (non) estamos facendo co cinema”, á que modestamente intentan responder tanto estudosos e cineastas da mesa como asistentes e organizadores do festival. Unha interesante xornada profesional, con mesa redonda entorno á produción e distribución onde xorden fórmulas que van da coprodución e as axudas ao crowdfunding e á autoxestión, e se sinala a inxente cantidade de películas alternativas de autores coñecidos ou anónimos que pasan ao esquecemento cada ano tras un largo ou pequeno periplo. Obradoiros infantís, escolas de cinema, sesións experimentais, e seis tardes consecutivas de proxeccións gratuítas no vestíbulo do CCCB para un festival que clausuraba coa estrea da última película de José Luis Guerín La academia de las musas (2015), cita que nos remite tanto a referentes locais do cinema independente como á Escola de Barcelona e eo estimado Jose María Nunes, durante anos presidente honorífico e convidado de honra de L’Alternativa, como a unha equidistante 11a edición de 2004 que consagraba unha ampla retrospectiva ao cinematógrafo de Robert Bresson, aquela alternativa ao cinema emanada dunha total independencia das demais artes e en concreto do teatro.

Comments are closed.