LA FLOR, de Mariano Llinás

La flor é unha película que dura 868 minutos. 600 minutos son dez horas, así que quedan 268 minutos, que son 4 horas e 38 minutos, e entón en total son 14 horas e 38 minutos. Fago a conta porque estou acostumado a calcular canto son 120 ou mesmo 150 minutos pero de aí para arriba xa me perdo. E fágoa porque é inevitable dicir canto dura antes de falar de calquera outra cousa sobre a película de Mariano Llinás, non só porque sexa un titular sinxelo (“O festival X proxecta unha película de catorce horas”) ou unha anécdota que contar (“esta semana vin unha peli de catorce horas”), senón porque é esa duración a que lle dá a La flor a súa característica máis relevante: a ruptura constante das expectativas do público.

Ao comezo do filme, e en varios momentos ao longo del, o propio Llinás aparece en pantalla cunha libreta e vai guiándonos sobre o que vai suceder mentres fai esquemas e debuxos. Explícanos que a película ten seis capítulos, coméntanos máis ou menos a que xénero corresponde cada un (hai serie B, musical, thriller de espías, unha especie de ensaio que tamén é cine dentro do cine, unha comedia muda…), advírtenos de que case todos eles non teñen final, cóntanos que o nexo é a presenza das mesmas catro actrices (Pilar Gamboa, Laura Paredes, Valeria Correa e Elisa Carricajo) ao longo da metraxe… Na presentación que fixo da película en Cineuropa, Llinás mesmo deu uns códigos para saber cando ía vir cada un dos interludios (que lembre agora, antes dun aparecen uns chineses, antes doutro unha escena moi verde na que falan en italiano). E tamén, antes de cada capítulo vemos uns rótulos cos nomes das actrices e actores e os seus personaxes. Con todo isto, a imaxinación de cada espectadora ten que activarse ao máximo (ou polo menos iso me pasa a min). Tento imaxinar de que maneira vai abordar cada xénero a película, tento imaxinar canto nos deixará a película saber de cada historia antes de cortar e, cando corta, tento imaxinar un posible final para esa historia. Creámonos expectativas constantemente, incluso sobre como funciona a propia lóxica interna da película, pero é un xogo no que La flor vai sempre por diante porque ten tempo de sobra.

Por exemplo, Llinás é recoñecido por ser un escritor brillante, e boa parte da película está chea de diálogos fantásticos, enxeñosos cando teñen que selo e cribles cando teñen que selo. E logo, nalgún momento, iso empeza a desactivarse para adoptar códigos do cine mudo. Tamén, a presenza das mesmas catro marabillosas actrices (que conforman o grupo teatral Piel de Lava) e as variacións nas súas personaxes e actitudes fannos acostumarnos e esperar a súa seguinte aparición, e nalgún momento iso cambia e a súa presenza dilúese, aparecendo máis intérpretes que gañan protagonismo. La flor pode ser (sempre á súa maneira) unha historia de amor entre espías, ou un filme de infectados, ou un ensaio fílmico sobre árbores, ou un remake de Renoir, ou unha película fantástica, ou unha serie de retratos… Ten tempo para crear atmosferas, para facer que unha parte sexa máis longa do esperado e outra exactamente o contrario. Rompe consigo mesma constantemente, pero cada unha das súas partes é tan absorbente que a ruptura volve ser sorprendente. E por riba de todo está o reto de pensar a película no seu conxunto. Quizais como unha posible obra sobre estas catro mulleres, na que nos achegamos á identidade das actrices ao velas interpretar todos eses papeis. Quizais como un manifesto contra outros cines e a maneira na que tratan ao público, porque La flor é un reto para quen vai vela, pero é tamén (si, sempre á súa maneira) unha película popular. Ou quizais estas son as miñas expectativas, non sei.

En fin, que esta é unha película extraordinaria ninguén poderá negalo, porque non se parece a ningunha outra, nin sequera no seu modo de produción, que abarca diferentes tecnoloxías, países, métodos de posprodución (cun uso moi interesante da dobraxe, que tamén activa unhas expectativas que logo se desfán) e o que se nos ocorra. Os créditos finais duran media hora ou así, porque en La flor traballou moitísima xente, coas citadas actrices de Piel de Lava e o núcleo da cooperativa El Pampero Cine (o propio Llinás, Laura Citarella, Agustín Mendilaharzu e Alejo Moguillansky) como centro, ocupándose de dirección e guion, produción, fotografía e montaxe. Nunha das súas partes, a película bromea coa desesperación causada polo seu método de rodaxe, estendido durante nove anos, e activa de novo a nosa imaxinación sobre como é posible sacar adiante un proxecto como este, que parece imposible dentro do cinema comercial pero tamén dentro do do cinema “de autor” máis convencional. O feito de que La flor exista é inspirador de por si, xa que amosa unha vía para facer realidade as creacións máis excéntricas da imaxinación, e paréceme que vivimos nunha época na que nos desactivamos porque nada realmente revolucionario nos parece posible.

Unha aposta tan forte, que reclama tanto tempo e atención por parte de quen a ve e é tan radical no que fai, podía espertar reaccións completamente negativas, pero en xeral non pasa así. Todo isto sostense porque La flor é unha película marabillosa, brillante, divertidísima en moitos momentos, emocionantísima noutros, experimental dende fóra do que calquera chamaría normalmente “cinema experimental” e, claro, sorprendente. Senón quen ía ver unha película de catorce horas.