Play-Doc 2023: Competición Internacional

Al amparo del cielo, de Diego Acosta

Al amparo del cielo, de Diego Acosta

O Festival Internacional de Cine de Tui, Play-Doc, abriu un ano máis as súas portas para amosarnos a profundidade humana; dende a perspectiva fragmentada da acción do traballo, ata o punto de vista dos sentimentos adolescentes. Do día 26 de abril ao 1 de xuño, a 19ª edición do festival achegounos novamente as miradas documentais coa súa Competición Internacional, reafirmando a importancia como medio de expresión moito máis alá da investigación académica. Nesta edición realzáronse as expresións da mocidade, non só retratada a través da mirada xuvenil en Mourir à Ibiza (un film en trois étés) (2022), senón tamén das mans novas dos seus propios creadores: Anton Balekdjian, Léo Couture e Mattéo Eustachon. Mentres tanto, o gañador do premio da Competición Internacional foi Diego Acosta con Al amparo del cielo (2022), capaz de retratar o traballo dos arrieros chilenos reflectindo máis alá da pura acción de manexar o gando ovino polas montañas do seu país. A sensación xeral das nove pezas presentadas nesta sección demóstranos que a ollada documental pode ir máis alá da inspección do obxecto, podendo achegar a intanxibilidade dos sentimentos ás espectadoras.

A máxima expresión desta intanxibilidade demóstraa a propia Al amparo del cielo, documental centrado nas sensacións dos arrieros de gando ovino nas montañas de Chile; Diego Acosta toma a decisión de mostrarnos non só a realidade e a dureza dun traballo que pide toda a enerxía do corpo humano, senón da propia sensación da inmensidade da montaña e do oficio centenario, reafirmado pola decisión estética dunha coidada imaxe en branco e negro. Curiosamente, o seu apartado documental céntrase moito máis nas sensacións e vivencias das persoas que se atopan traballando que na posible investigación ou mirada curiosa ante as súas accións. Transmite as emocións non só documentando as tarefas do traballo, senón facendo que sintamos a presión da montaña, como as ovellas pasan de individuos a converterse nunha masa única e as conversas perden o seu significado exacto para trasladar ecos momentáneos. Desdebúxase a sensación de realidade, amedrentámonos coas bestas nocturnas e perdémonos como area na inmensidade das montañas e na lonxitude dos ríos.

Quizais sentirnos pequenos nun escenario hostil faga que gañen valor todas as pequenas accións, polo que tomar o mate quente no merecido momento de descanso, rodeado dunha complicada cordilleira, ten tanto valor como o angosto camiño ata chegar a esa parada.

Krutxalteanik Uronarat, de Marina Lameiro

Krutxalteanik Uronarat, de Marina Lameiro

Con esta sensación de identidade, Marina Lameiro lévanos polo Perineo Navarro en Krutxalteanik Uronarat (2022). Mentres que na cordilleira chilena sentiamos a emoción distante, nesta peza os propios habitantes de Uztarroz tráennos a calor humana a través da perspectiva dun día de verán dunha vila de preto de 150 veciñas. A ollada de Marina fai que visitemos o lugar a través da néboa matinal que descende dende as montañas de pastoreo ata a piscina fluvial, todo o transcurso dun día que fai que nos sintamos nunha xornada estival coa súa xente. En menos de media hora, a cineasta móstranos estampas familiares, traballos artesanais e festividades que fan que unha vila aparentemente perdida se encha de vida e dunha realidade social inundada pola sinxeleza do momento. De igual xeito, camuflándose co seu entorno e rexeitando os ambientes hostís das urbes, a velocidade e o distanciamento social, dende Xapón, o director Tetsuichiro Tsuta presenta unha idea similar á revalorización de Uztarroz con A canción da choiva (2022), un filme centrado na vida de dous homes que viven afastados do barullo da cidade, nunha casa sostible de campo. Quizais a decisión estética de gravala en branco e negro cunha cámara de 16 mm nos achegue a un mundo pasado calmado, onde as conversas sobre o tempo non son circunstanciais e as relacións persoais poden construírse entorno á idea comunitaria. Aínda así, reflexa fielmente a dificultade de adaptación a un novo entorno dun dos seus protagonistas que, buscando un proceso intelectual a través da tranquilidade, anhela algunhas das comodidades do mundo urbano.

Esta representación da importancia do fogar como medio no que nos formamos tamén a demostra The Fruit Tree (2022), unha curta documental  que volve á dicotomía de non explicarnos a acción, senón os sentimentos ligados á mesma, neste caso a cambiar a vivenda da infancia, cuspíndonos as sensacións de esquecemento do que, nalgún momento, foi o teu fogar. De xeito ordenado, a directora Isabelle Tollenaere divide a curta en tres partes: primeiramente a entrada nunha vivenda de alugueiro en California de dúas mulleres, o recordo narrado dun fogar pasado a través da xanela da nova casa e a visión poética final dese recordo dende unha estancia que se enche de area, representando o esquecemento do que sentimos noso, arrolando a peza entre o realismo e a inquedanza poética. Non é a única obra desta Competición Internacional en mostrar a través dos ollos das nosas vivendas. Welcome (2022) decide poñernos fronte a unha fiestra que só nos ensina o bloque de apartamentos dun barrio de Nova York, mesturando un diálogo entre pintura, fotografía e cinema. A composición estética dun plano sinxelo fai que a peza de Jean-Claude Rousseau gañe forza visual a través da retirada de elementos da repisa, un cartón batendo no vidro ou o reflexo indirecto da persoa que vive no apartamento. Todo isto, mesturado cun son coidado, fai que nos sintamos inmersos no momento e poidamos vivir esa visión esquiva dos tempos modernos, das vidas veciñas que sentimos lonxe, pero temos fisicamente preto. O mesmo Rousseau presenta  nesta sección Souvenir d’Athènes (2020), unha proposta semellante á anterior cun plano fixo con diferentes perspectivas da Acrópole de Atenas, como se vixiásemos os pasos dun turista que intenta reter unha postal mental da súa viaxe.

A canción da choiva, de Tetsuichiro Tsuta

A canción da choiva, de Tetsuichiro Tsuta

Ás veces estas dúas ideas mestúranse, dende o distanciamento social das cidades ata o tempo pausado do campo. A vida contemplativa no confinamento do coronavirus chega da man de John Gianvito e a súa obra The Grave’s Sky (2023), filmada aos poucos en tempo de illamento nunha finca privada dun bosque estadounidense. Mentres o mundo creado polo ser humano colapsaba, a fauna e flora seguía o seu curso. Gianvito móstranos aos seus veciños: raposos, serpes e cervos que visitan a finca, mentres intercala imaxes dos informativos do momento, así como fragmentos do filme Vampyr (1932), de Carl Dreyer. Esta peculiar peza fainos revivir un momento conxelado no tempo onde o concepto de vida e morte era complexo e difuso, unha obra documental íntima e individual dun momento de histeria colectiva.

A peza que máis nos afasta temporalmente é I morti rimangono con la bocca aperta (2022), unha obra italiana asinada por Fabrizio Ferraro que nos leva ás montañas do norte da península do Mediterráneo, onde catro partisanos foxen da ocupación fascista. Un apartado estético de contrastes que xera na súa imaxe en branco e negro un pulso paisaxístico onde a neve e as árbores crean espazos desoladores; conseguir escapar parece tan afastado como o ollar cara ao derradeiro pico montañoso que aparece en plano. Entre tanto, os catro fuxitivos atópanse unha muller que se une a eles. O xogo de planos con diagonais dos terreos e a horizontalidade dos bosques crean a tensión necesaria nas escenas de acción e tiroteos. Unha obra que nos fala da inxustiza, da perda e dos duros anos das guerras e os bandos opositores aos réximes fascistas da Segunda Guerra Mundial.

Con todo, como filme revelación debemos destacar Mourir à Ibiza (un film en trois étés), loada polo director da peza gañadora, Diego Acosta, que se consolida como unha obra que rompe con moitos dos preceptos do cinema académico, deixando voar a imaxinación nunha peza colaborativa de varias estudantes dunha escola de cinema francés. Un dos seus directores, Mattéo Eustachon, puido asistir á súa proxección en Tui, expresando ao final da mesma as súas inquedanzas artísticas e abríndose a responder as preguntas das espectadoras. Esta peza, a máis longa da sección da Competición Internacional, comezou como un proxecto entre amigos para gravar unha primeira curta no verán de 2019 sobre a amizade, os amores complicados e a sensación do verán en Eivissa. Segundo o propio Mattéo, a raíz da primeira curtametraxe, seguiron quedando durante dous veráns máis ata poder xuntar as pezas e conseguir esta longametraxe de tres actos. Outorgándonos non só unha historia despreocupada sobre a mocidade, senón unha peza documental sobre a propia evolución técnica das creadoras. Respírase a aprendizaxe dende a primeira toma, con actuacións tímidas, ata a última escena, con complicidade entre todo o equipo. O conxunto constitúese como un traballo emotivo e de grande valor sentimental, sen esquecer o contundente traballo técnico e de guión que ten detrás, grazas ao cal sentimos e viaxamos coas protagonistas.

Mourir à Ibiza (un film en trois étés), de Anton Balekdjian, Léo Couture & Mattéo Eustachon

Mourir à Ibiza (un film en trois étés), de Anton Balekdjian, Léo Couture & Mattéo Eustachon

Comments are closed.