SERGEI LOZNITSA: RETROSPECTIVA AS PALMAS 2012

Le este artigo na súa versión orixinal en catalán 

Georgy está de viaxe

no límite do mundo

agora atrapado nunha vila

onde o tempo se detén,

os descoñecidos non son benvidos

e a xente non é o que parece.

Extraido do trailer de My Joy (2010)

Tradución libre do inglés

Emoción e intelixencia, xuntas

As películas de Sergei Loznitsa son portadoras dunha carga intelectual e emocional substantiva que fai difícil escribir ou reflexionar respecto diso sen quedar extremadamente curto. Esa emoción intelixente, ou intelixencia emotiva, é palpable nos seus filmes como nas presentacións que el mesmo fai en sala, ou en calquera conversa que manteñamos. Segundo el mesmo, os seus traballos nacen dunha emoción profunda, unha emoción que se sitúa en lugares distintos a aqueles aos que estamos habituados. Contrariamente ao que algúns poidan pensar, non se trata de filmes fríos ou distantes, senón máis ben de reflexións cinematográficas sumamente respectuosas, nas que intelixencia e emoción deben ir indisolublemente unidas. A distancia na posta en forma, construída a posteriori, busca que aquilo que vexamos e oiamos emerxa como unha pequena parte de algo moito maior no que en todo caso é necesario profundar. Unha parella de anciás cantando unha vella canción tradicional sobre pretendentes infaustos, retratos faciais de enfermos mentais que non se asemellan en absoluto ás expresións exacerbadas que adoitamos ver na pantalla, mesmo un buraco na neve feito para pescar, poden perfectamente axitar esta sorte de mareas profundas que se desenvolven en perfecto silencio, quietude, suspenso, espera, inacción aparente. Cargas de profundidade que cando acertan fan estourar en mil pedazos a nosa impasibilidade, como pode sucedernos coa súa primeira longametraxe de ficción, My Joy (2010, 127′), unha espiral de violencia sen sentido, inexorable, implacable, que implica distintos grupos marxinais e que arremete sen piedade contra todo tipo de seres indefensos.


Seres e contornas, introspectivamente

Os protagonistas dos filmes de Loznitsa adoitan presentarse, paradoxalmente, ausentes ou durmidos. O seu modo de estar lembra talvez ao dos personaxes de filmes de Sharunas Bartas, director lituano que non por azar figura nos créditos dalgún dos seus filmes. Existencias que se desenvolven en ambientes rudos e herméticos, unha cidade asediada, un país socialista, unha fábrica metalúrxica, unha obra na cidade, unha parada de buses á intemperie, unha incómoda estación de tren, un banco de xeo, a Rusia rural. As interaccións son poucas, algunhas conversas triviais ou algún xesto para coordinar tarefas ocasionalmente, aínda que polo xeral permanecen na incomunicación da cadea de montaxe á vida campesiña. O seu transcorrer polo medio é normalmente filmado desde certa distancia, aínda que puntualmente poden pousar para retratos tomados máis de preto. Así se documentan o grupo de obreiros cualificados e a construción que erixen da nada en Hoxe imos construír unha casa (1996), os conmovedores anciáns da aldeíña de Vida, Outono (1998), os pasaxeiros dormentes da Parada de Tren (2000), os atarefados enfermos mentais do Asentamento (2001), os campesiños rusos obxecto dun Retrato (2002), os faladores pasaxeiros da parada de autobús que conforma unha Paisaxe (2003), os homes e mulleres que traballan en cadea dentro da Fábrica (2004), os pescadores do xeo asociados no Artel (2006), os poboadores de Sumskoy Pousade que atenden a Aurora Boreal ou Northern Light (2008). A facticidade de cada título, as respectivas traducións e sinopses, apenas ofrecen algunhas pistas acerca daquilo ao que, máis aló das propias películas, apunta o cineasta. Nada mellor que confrontar os extractos ou trailers dispoñibles en liña na web do autor, para atopar directamente indicios acerca de metraxes que son á súa vez indicios dun mundo interior máis aló do que miramos e escoitamos. Seres e contornas que apenas se manifestan cara ao exterior, que agardan pechados en si mesmos a aqueles que, no xesto de documentar e reconstruír pacientemente unha proposta, emprendan por si mesmos a vía cara unha vida, unha paisaxe e unha forma fundamentalmente interior. O bulebule refracta a nosa mirada sobre a superficie da pantalla, pero unha vez nos atrapa, empúxanos cara o máis profundo do seu vórtice.


Metraxe atopada, combinable

Blockade (2005, 52′), sobre o asedio a Leningrado durante a II Guerra Mundial, e Revue (2008, 83′), testemuño único sobre a vida na URSS confeccionado con noticiarios propagandísticos dos cincuenta e os sesenta, son os dous principais filmes de arquivo atopado de Loznitsa. En ambos os casos a metraxe recuperada é atomizada e desprovista de calquera significado para ser sometida a todo tipo de transformacións durante o proceso de montaxe, coa posta en relación entre planos e a postsincronización de son. Os distintos episodios amontóanse como ladrillos para constituír bloques, ao final de cada un destes bloques as pezas encaixan perfectamente como nun crebacabezas. Bloques unificados e compactos, que alteran o significado de todo o anteriormente observado, para dar unha nova perspectiva ou volta de torca ao conxunto. En Bloqueo (2005), por exemplo, onde en ningún momento se ven imaxes da fronte, moitos planos do asedio dependen fundamentalmente do contexto no que se inserisen, pois no caso de situarse noutro sitio poderían significar algo completamente diferente, de modo similar a como os sucesivos finais alteran por completo a lectura que podamos facer do desenlace: da vitoria militar ao axustizamento, da celebración ás fosas comúns. No caso de Revista (2008), filme excepcional para comprender mellor que foi a Unión Soviética, sucédense e amontóanse distintas capas en torno ás duras condicións laborais, a alienación no traballo e o lecer, o benestar dos patróns, o adoutrinamento mediante a propaganda, a paranoia e cazas de bruxas, o esmagamento da infancia. En ambas, os choques ou colisións entre planos sonoros e visuais, e entre unidades ou bloques, orixinan unha infinidade de relacións, intercambios, transformacións. Atrapados nun mesmo vórtice, xorde a combinatoria.


Retrospectiva nas Palmas 2012

O 13º Festival Internacional de Cinema das Palmas de Gran Canaria dedicou unha Retrospectiva Integral a este director que recentemente deu o salto do documental á ficción. Na rolda de prensa de presentación do ciclo, esquiva elegantemente as invitacións dos xornalistas a comentar a historia e situación actual de Rusia, a tópicos en torno ao legado cultural e social dese país. Nas proxeccións preocúpase especialmente polo son, que a miúdo atopa demasiado baixo. O director bielorruso interrompeu o traballo de postproducción da súa nova longametraxe, In the Fog (2012), cuxa finalización deixouse lista para o festival de Cannes, onde gañou o premio FIPRESCI da crítica internacional. O novo título, baseado nunha novela do escritor bielorruso Vasili Bykov, é descrito polo cineasta como un drama existencial “sobre un home tratando de facer unha elección moral baixo circunstancias inmorais”. A acción desenvólvese na Bielorrusia ocupada pola Alemaña de 1942. Alí, un traballador ferroviario dunha vila é acusado inxustamente de ser un colaborador, dous partisanos chegan do bosque para vingarse. Mentres o protagonista intenta demostrar a súa inocencia, a súa humanidade é posta definitivamente a proba. Loznitsa interésase deste xeito pola vida na URSS durante a Segunda Guerra Mundial, unha traxedia que debe ser reflexionada e analizada: “Considero que é o meu deber mirar cara atrás, e, polo tanto, cara o futuro”.

Biografía

Sergei Loznitsa nace o 5 de Setembro de 1964 na cidade de Baranovitchi, Bielorrusia. Nese momento Bielorrusia forma parte da Unión Soviética. Máis tarde a familia de Sergei trasládase a Kiev, Ucraína, onde el termina a escola secundaria. En 1981, aplícase e é admitido no Instituto Politécnico de Kiev, na licenciatura de matemática aplicada e sistemas de control. En 1987 gradúase cunha licenciatura en enxeñaría e matemáticas. Entre 1987 e 1991 é empregado como científico polo Instituto de Cibernética. Alí participa no desenvolvemento de sistemas expertos, intelixencia artificial, e procesos de toma de decisións. Ademais do seu traballo principal, exerce como tradutor do xaponés. Durante ese tempo, desenvolve un forte interese na cinematografía, e en 1991 preséntase ao Instituto Estatal Ruso de Cinematografía, en Moscova. Despois de pasar por un proceso de selección moi rigoroso, é admitido no Instituto. Estuda no estudo de Nana Dzhordzhadze. En 1997, gradúase con honras coa carreira de produción e dirección cinematográfica. A partir do ano 2000, empeza a producir obras no Estudo de Cinema Documental de San Petersburgo. Nese mesmo ano recibe unha bolsa do programa “Nipkov” de Berlín. En 2001, emigra coa súa esposa e as súas dúas fillas a Alemaña. Até a data, Sergei Loznitsa realizou dúas longametraxes de ficción, tres documentais, e oito curtametraxes.

Filmografía

Today we are going to build a house

Documental, 1996, 28 min, b/w, mono, 35 mm

Life, Autumn

Documental, 1998, 34 min., b/w, mono, 35mm

The Train Stop

Documental, 2000, 25 min., b/w, mono, 35mm

Settlement

Documental, 2001, 80 min., b/w, mono, 35mm

Portrait

Documental, 2002, 28 min., b/w, mono, 35 mm

Landscape

Documental, 2003, 60 min., color, mono, 35 mm

Factory

Documental, 2004, 30 min, color, dolby digital, 35 mm

Blockade

Documental, 2005, 52 min, b/w,, stereo, 35 mm

Artel

Documental, 2006, 30 min, b/w, stereo, 35 mm

Revue

Documental, 2008, 83 min, b/w, dolby digital 5.1, 35 mm

Northern Light

Documental, 2008, 52 min, color, stereo, DVCPRO

My Joy

Película de ficción, 2010, 127 min, color, Dolby SR, 35 mm, 1:2.35

In the Fog

Película de ficción, 2012, 127 min, color, Dolby SR, 35 mm, 1:2.35

__________

Le este artigo na súa versión orixinal en catalán 

Comments are closed.