Tres, de Juanjo Giménez
Juanjo Giménez é un director novel que se sae da regra, non xa polos anos que ten (a idade, para min, poucas veces define algo), senón polo seu traballo na industria, o seu labor como profesor e a experiencia na curtametraxe que atesoura. Xénero que soubo espremer ao máximo, e que o levou en 2016 a ser o primeiro español en gañar a Palma de Ouro do festival de Cannes á mellor curtametraxe por Timecode, unha pequena e sutil historia sobre uns vixiantes de seguridade dun aparcadoiro que acaba por dividirse nunha sorte de pantallas onde se convida ao espectador a seguir unha danza formal moi ben executada. É un produto onde a historia non ten un sentido real e exércese a forza narrativa na forma en que se nos mostran as cousas e en como se experimenta coa linguaxe cinematográfica. Algo que tamén ocorre en Tres (2021), a súa ópera prima, que en ningún momento parece tal, seguramente pola citada experiencia do seu realizador, aínda que si ten certas carencias que lle fan perder certa unidade ao conxunto e un desenlace que desentoa e contrasta en exceso con todo o exposto anteriormente, pero ten o seu mérito na grande aposta para contar co son e facer converxer diferentes espazos fílmicos a través del, explorando así un recurso que moitas veces pasa desapercibido e aquí é lanzado a un papel protagonista cunha forza case sen precedentes, polo menos no cine español.
A película aborda a historia dunha deseñadora de son que se refuxia no seu traballo para non facer fronte aos problemas reais da súa vida e comeza a escoitar as cousas con certo atraso, algo que vai en aumento cada día que pasa, vivindo así, polo menos sonoramente falando, no pasado. Dalgunha forma, o seu excesivo control e frialdade no que fai acaba volvéndose contra ela. Ao principio todo parece como un castigo para que volva á canle correcta e preste atención ao realmente importante da vida, e facela así saír da súa gorida, da súa zona de falsa comodidade na que se instalou nese estudo de son onde todo está calculado de maneira cirúrxica e até obsesiva. En esencia, a premisa de Tres é poderosa e consecuente ao principio, séguese con interese e mergúllanos na ansiedade e presión de vivir unha situación na que a normalidade é dinamitada por completo. Pásase por diferentes etapas, como un loito, caes moi baixo, gritas, maldís e cres que todo está perdido e que non aguantas máis, pero es máis forte do que cres e avanzas, miras cara ao horizonte, por moi inalcanzable que sexa, e empezas a convivir con iso, afacéndote á idea, ves saír o sol, disípanse algo as nubes, e saltas do estancamento e da frustración a un lugar novo no que xa nunca volverás ser igual. Pero, de súpeto, cando máis cerca estabas de abrazar e aceptar esa dor, esa nova vida á que sempre lle faltarán anacos, chega a curación e a sensación é coma se che devolveran un anaco de corpo inxustamente arrebatado por caprichos de vai ti saber que Deus mesquiño e covarde.
Hai algo máxico en Tres, algo que só o cine ten e pode explotar ou facer estalar, pero, aos poucos, todo se vai desinchando e o feitizo empézase a romper, mentres unha sensación agridoce e cargada embázao todo, polo que puido ser e polo que nunca será, pola oportunidade “perdida”, pero tamén polas posibilidades e escenas que si quedan atrapadas na memoria, máis por un empuxe dese xogo formal do que fai gala toda a proposta que por un corpo dramático e emocional consistente. As fisuras existen na película, non hai dúbida, de feito, algunha vez parece ser consciente diso, outras, en cambio, non tanto. Juanjo Giménez foi capaz de elevar o son a unha nova xanela de exposición, mesmo a romantizalo nunha das mellores e máis logradas escenas da cinta que empeza dentro dunha cafetaría e acaba nun cine onde están a proxectar unha película muda… A idea é boa, boísima, pero pérdese nunha realización moi convencional noutros aspectos como o da fotografía, por exemplo. Toda a película parece unha aposta a só dúas cartas, a do son e a da interpretación de Marta Nieto, que é a que aguanta a metraxe nunha segunda parte onde saen á superficie as debilidades do guión e comezan a repetición de situacións e de planos, restando orixinalidade á proposta e facendo que o conxunto adquira unha sensación pesada e desventurada.
E ao final, o que podería ter sido unha película verdadeiramente diferente que puxese voz a algo tan estigmatizado a día de hoxe como son as enfermidades mentais, dilúese e rompe coas súas propias regras, nunha resolución que abraza o fantástico, para abandonar esa burbulla de estraña “realidade” coa que se traballou durante toda a metraxe. Isto é algo que non funciona, é unha especie de auto-traizón, de ferida propia, de facerse sangue para ver de que cor é, que, aínda que abre outros camiños e dá pé a outras lecturas, nótase como algo impostor, feito a deshora, desincronizado coma o personaxe de Marta Nieto na propia película… Quizais a intención vaia por aquí. Non o sei. Tres é unha película con momentos para aplaudir e outros aos que lles falta verdadeira garra e personalidade, e a idea, máis traballada, case seguro que daba para iso. No canto de ser unha luz intensa no medio da noite máis escura convértese nun recordatorio, ás veces caprichoso, de como o guión sempre é onde empeza e acaba todo, e como un final pode lastrar o resto da metraxe e poñela ao límite do afundimento no medio dun vasto océano.
