THE SISTERS BROTHERS, de Jacques Audiard

Sister Brothers

A utopía e o xesto

Se algo caracteriza á carreira de Jacques Audiard é a súa marcada coherencia. Unha coherencia tanto a nivel interno (o francés sempre mantivo constantes na súa escritura, realizada no seu maior parte xunto a Thomas Bidegain) como con, polo menos no caso de The Sisters Brothers (2018), a súa última película, un certo western contemporáneo. Un filme interesante na construción desa dobre cohesión, e que ao mesmo tempo presenta certas peculiaridades que, a pesar de non ofrecer reflexións necesariamente novas, si impregnan a súa obra dun hálito de sincero humanismo, especialmente en dous aspectos: a utopía e o xesto. Presentada no Festival de Venecia, a película viña acompañada de certo interese por ser a obra posterior a Dheepan (2015), sorprendente gañadora dese ano en Cannes. Coprodución española, rodada entre Almería, Pamplona e Romanía, adapta a novela de Patrick deWitt e parte do interese do actor John C. Reilly, que exerce como produtor e que se reserva un dos papeis máis interesantes (e audarianos) da cinta, onde comparte protagonismo con algúns dos actores anglosaxóns en mellor forma da actualidade (Joaquin Phoenix, Riz Ahmed e Jake Gyllenhaal).

Xuntos encarnan aos personaxes dunha historia só aparentemente sinxela e transitada polo xénero: dous irmáns de fisicidade e caracteres opostos, o gigantón melancólico (Reilly) e o traxicómico violento (Phoenix), distintos tamén nos seus desexos de continuar cunha vida violenta ou retirarse a unha granxa-arcadia. Un contrato para atrapar a un técnico fuxido (Ahmed), posuidor dun segredo de vital importancia antollarase como un último traballo que permita o parcialmente ansiado retiro. Como pano de fondo, a transformación dunha sociedade que deixa atrás o tempo do wild west para abrazar con decisión a democracia, a urbanización e os novos avances técnicos. Nada, en principio, non visto noutras últimas viaxes por tempos crepusculares como os que ofrece Wild Bunch (1969).

En Venecia, onde o filme alcanzou certo recoñecemento crítico e alzouse co premio á mellor dirección, compartía selección con outro western, The Ballad of Buster Scruggs (2018), que levaría finalmente o premio ao mellor guión. Xunto coa película dos Coen e outros títulos recentes, como Bone Tomahawk (S. Craig Zahler, 2015), nesta ocasión premiado en Sitges, The Sister Brothers axudou a conformar un pequeno mapa de títulos cuxo lugar común é a súa vontade de tomar camiños menos transitados polo xénero, optando para iso por unha vía intermedia entre a iconoclastia posmoderna e respecto reverencial ao canon do western.

Xa sexa desde a violencia máis seca e áspera, como no caso de Bone Tomahawk, da diversa e exemplar antoloxía dos irmáns Coen ou o realismo humanista e pausado de Audiard, todas axudan a un xénero sempre en estado potencial de rexuvenecemento. No caso de The Sisters Brothers, o acento sitúase nun respecto polos tempos e formas da época, que, sen a necesidade incapacitante de veracidade dunha recreación historicista, si quere mostrar o seu interese por esquivar ideas preconcibidas. Impecable nese sentido a forma de tratar os atrasos nas comunicacións ou a temporalidade e fisicidade de viaxes e enfrontamentos (estimable o tiroteo nocturno que abre a película). Un tipo de aproximación que, gardando as distancias de ton, mostra similitudes con títulos como Open Range (Kevin Costner, 2003).

http _com.ft.imagepublish.upp-prod-us.s3.amazonaws.com_f8b98368-b1cf-11e8-87e0-d84e0d934341

O resultado non é só unha película en conexión con certa vangarda do western contemporáneo, tamén é unha obra que tende pontes cos anteriores filmes escritos por Audiard e Bidegain. Xuntos e a pesar das distancias respecto a tema e ambientación, desenvolveron unha filmografía marcada pola continuidade de moitos dos seus personaxes: xa sexa nun thriller carcelario como Un prophète (2009), convertido cos anos en película de culto; un drama suburbano como Dheepan, coa emigración como pano de fondo ou un western como The Sisters Brothers, todas comparten un tipo similar de protagonista: aquel que tenta fuxir de forma activa e sen éxito, da violencia reinante tanto no seu interior como na súa contorna máis próxima.

Unha tensión interna compartida polo mangallón interpretado por Reilly, fascinado como un neno polos novos avances da técnica (como na delicada escena do cepillo de dentes) e en constante fuxida do camiño marcado polo seu dominante e violento irmán. Pero tamén no caso de Dheepan, ese prófugo da violencia sectaria, de novo de actualidade en Sri Lanka, que atopa un panorama de desoladoras similitudes nos degradados banlieues franceses. E non menos soado o caso de Malik O Djebena, nunha permanente garda respecto á súa habilidade para o mundo criminal tan ben resumido no final de Un prophète.

The Sisters Brothers tamén atopa espazo para desenvolver un discurso propio, dun modo interesante, sobre a utopía e o xesto fraternal. Se un dos westerns (ou películas, sen atender a ataduras xenéricas) máis importantes deste século, There Will Be Blood (Paul Thomas Anderson, 2007), reflexionaba sobre o mito fundacional norteamericano, sobre as raíces morais sobre as que se asenta o seu actual estado capitalista, o filme de Audiard parece querer mostrar, a través do personaxe interpretado por Ahmed, un químico idealista de ideoloxía sansimoniana, outros camiños políticos posibles emprendidos nesa etapa formativa de EEUU.

Así, do mesmo xeito que Inside Llewyn Davis, reflexionaba sobre todos aqueles músicos que, no Greenwich Village dos 60 puideron ser Dylan (e non chegaron a selo), o filme pon en pantalla aqueles proxectos utópicos de organización colectiva, outras américas que puideron ser e quedaron relegadas polo camiño. Como sinalaba o propio Audiard no material promocional da película, o substrato para a creación de certos personaxes tivo unha base real “Tomamos a inspiración da vida dos sansimonianos que migraron polos EEUU no século XIX, europeos presocialistas que chegaron para establecer unha nova sociedade”. Un proxecto utópico, financiado por un novo método científico de atopar ouro, que transformará as fidelidades entre perseguidos e perseguidores e que lle servirá a Audiard para reivindicar a expresividade dunha das principais vetas do xénero, a amizade e a camaradería masculinas. Sorprende aquí o candor co que se expoñen as ideas políticas e resulta crible a sedución e o vínculo que estas crean progresivamente dentro do heterodoxo grupo de pioneiros.

REV-TheSistersBrothers-1

Esta idea fraternal funciona a nivel político, pero tamén o fai na forma en que a relación entre ambos os irmáns desenvólvese a nivel íntimo. Audiard sinala “Este é un western que ten lugar despois da psicoanálise freudiano: dous irmáns falan, e finalmente din cousas que nunca dixeron antes. Normalmente isto sucedería nun salón e nun diván; aquí está a suceder sobre un cabalo”. Propiciada pola habilidade actoral de Phoenix e Reilly, vemos un catálogo de xestos (a forma en que se agarra unha tesoira para cortar o cabelo durante unha conversación transcendental), miradas (as que suceden en campo, pero tamén aquelas que non) e silencios cargados de significado, que dotan de veracidade e categoría dramática ao mostrado en pantalla.

O resultado final é unha película que, a teor do demostrado polos seus datos de despacho de billetes e a súa repercusión crítica durante o ano, pode ser facilmente minusvalorada. Pero baixo a súa aparencia de título menor e afastado da épica, a unha distancia non demasiado afastada da superficie, escóndese unha historia de profunda e sincera verdade, cargada dun cada vez máis necesario humanismo.

Comments are closed.