Trinta Lumes, de Diana Toucedo

Trinta-lumes-Diana-Toucedo-y-la-montana-magica

Non poucas películas, en ocasións as mellores, parecen edificadas de forma máis consciente ou inconsciente a partir dunha soa imaxe, dando a entender que o misterio dun momento singular pode albergar no seu fondo toda unha estrutura fílmica desenvolta durante longos anos. Trinta lumes, ópera prima da experimentada montadora e curtametraxista Diana Toucedo, arrinca amosando unha batida nocturna no medio do bosque. Nese momento non sabemos nada da devandita procura alén dun nome, Alba, que pouco despois correspóndese co da nena de doce anos que acompaña a narración coa súa voz en off. Con todo, as connotacións desa estampa fugaz das lanternas resplandecendo na absoluta penumbra do monte, luz na escuridade e terra no descoñecido, logran resoar con forza durante todo un filme mutante, que fará das ideas que poden emerxer dela a súa bandeira e razón de ser.

Apelar á carreira como montadora de Toucedo (A estación violenta, La noche que no acaba) vai alén da circunstancia biográfica, pois no arranque introdúcese tamén a través da importancia do corte a estrutura dual á que apela a película. Os singulares achegamentos da cámara á paisaxe azoutada polos elementos e os labores propios da contorna, filmadas cun respecto case reverencial, contrapóñense á existencia cotiá de Alba, que entre tanto percorre casas abandonadas en busca do misterio dos mortos. Ambientada na Serra do Courel, ao sur de Lugo, unha rexión axexada polo illamento e o despoboamento, pero tamén custodiada pola presenza de lendas ancestrais, Trinta lumes elabórase a partir dunha continua relación dialéctica (morte-vida, vellez-infancia, pasado-presente, superstición-pragmatismo, costume-novidade). Do seu cruzamento sosegado emana a necesidade dunha mirada cara ao universo limpa de tales dicotomías, irmandada co sobrenatural, onde todas as realidades convivan en harmonía sobre o sedimento da tradición.

Así, aínda que o debut de Diana Toucedo xogue con sumar os seus intereses a unha serie de traballos recentes preocupados por mostrar a desaparición inexorable do medio rural, cadro tan pertinente como raquítico en novidade, é esta visión particular a que termina por levar Trinta lumes cara a un territorio moito máis rico, que rega de suxestión cada plano. As constantes incursións na natureza están marcadas por un carácter fantasmagórico, desde a observación de figuras humanas nos elementos da paisaxe ata o vento que todo o arrola; os abundantes encadres cotiáns das xentes do lugar, por unha proximidade da cámara que igualmente une o naturalismo con certa estrañeza, captando rostros e mans coa bela dimensión propia da contorna. Se na forma sensorial de filmar o bosque poden acharse ecos de parte da obra de Naomi Kawase (Mogari no mogari, 2007), parece igualmente necesario mencionar a tanxencial relación do segundo aspecto coa obra de Margarida Cordeiro e António Reis, en especial Trás-os-Montes (1976), referencia capital á hora de mostrar os ritmos de vida de contornas rurais pechadas, pero tamén lección maxistral de como encadrar o rostro e a paisaxe, apartado destacado da obra presente.

Trinta-lume-800x470

Esta continua e suave alternancia entre o perenne e o circunstancial acaba guiando cara a un desenlace que funde de forma inesperada ambas as claves e clausura unha estrutura case circular, de volta á imaxe do inicio. En absoluto é Trinta lumes unha película exenta de fisuras, comezando pola cuestionable inclusión desa voz en off da protagonista Alba Arias, pero non é menos certo que en tales titubeos, ademais dalgunhas dúbidas sobre este resultado, albérganse máis certezas sobre a prometedora voz dunha autora en continua procura. A mirada infantil coa que culmina este proceso apela á porta agora aberta entre dúas visións do mundo, pero tamén entre dúas concepcións do medio fílmico, a etnográfica e a fantasiosa, que poucas veces se presentan ligadas de forma tan decidida e transparente nunha ópera prima.

Comments are closed.