ZOMBI CHILD, de Bertrand Bonello

Á SOMBRA DE TOURNEUR, UNHA NOVA REVOLUCIÓN

A obra do francés Bertrand Bonello ten transitado decotío por distintas modulacións do cinema de xénero cunha vontade claramente política e un estilo inmersivo, lonxe porén do expresionismo barroco que abunda nos filmes de terror da actualidade. O último do galo, Zombi Child (2019), responde perfectamente a esta redución da súa traxectoria que vimos de debuxar nun par de liñas. Sen moito que ver con outros contemporáneos tamén de corte sensorial como Nicolas Winding Refn, Panos Cosmatos ou Ari Aster; a súa filiación e herdanza temos que atopala en I Walked With A Zombie (Jacques Tourneur, 1943), da que toma a mesma idea animista da tradición haitiana en canto aos mortos viventes. Non estamos logo ante os comecerebros de George A. Romero. Os exemplos non son gratuítos, pois nunha secuencia da película as rapazas protagonistas miran o trailer dunha fita do xénero nos seus móbiles e a referencia é claramente a que puxo a andar Night of the Living Dead (1968) e que mantén a roda en movemento aínda hoxe con hits como Peninsula (Yeon Sang-ho, 2020), que, visto o que está a facer nos despachos de billetes de Asia, pode que acabe sendo o título que máis recade neste ano pandémico. Que irónico!

Pero de que vai Zombi Child? Pois dun grupo de adolescentes que viven nunha elitista escola feminina de Francia, fundada polo propio Napoleón Bonaparte para descendentes da Lexión de Honor. Alí fórmanse e pasan o tempo consumindo cancións e relatos de terror nos seus dispositivos. Forman mesmo unha sorte de sororidade secreta no centro para compartir estas experiencias clandestinamente. A última en chegar é Mélissa, cuxa familia procede de Haití e practica o voodoo. Querendo impresionar as súas novas amigas, cóntalles unha historia familiar que provocará que unha delas xogue con poderes que escapan á súa comprensión.

Recordemos que o zombi na cultura haitiana é unha figura coa alma soterrada no corpo do que unha vez foi un home, vítima dun sinistro ritual que o fai vagar sen vontade propia e esquecendo a súa propia identidade. Un desmemoriado que, sen capacidade de resistencia, é utilizado para traballar como escravo nas plantacións de azucre. A lectura política está máis que clara, non? Como actualiza Bonello este conto? Pois, por un lado, filma un longo flashback que ten lugar nos anos sesenta e no que quedan rexistrados os ritos de enterramento desta relixión, como fixera Maya Deren hai xa uns setenta anos, nunha secuencia que recordará ao viralizado vídeo con Fernando Simón e os homes bailando co cadaleito. Noutra liña temporal, trae a acción á Francia de hoxe en día. Case ao inicio do filme, o profesor de historia das rapazas explícalles como a revolución está na esencia da creación da república, pero que estes folgos fundacionais non sempre se mantiveron presentes nos seus escasos séculos de historia. A república ten tapado moitas cousas para se construír o seu propio relato. Facer a revolución é desenterrar tamén ese zombi da vergoña, o do imperialismo, o da colonización, o do racismo. O docente convídaas a atopar o seu xeito de manter viva a revolución. De novo, dillo a unhas privilexiadas rapazas marcadas por un Deus, Napoleón, que acabou actuando como emperador de Europa, nunha actitude máis monárquica que republicana. E nesta secuencia atópase o corazón argumentativo da proposta.

Seguramente a revolución destas rapazas chegue a través dun apropiacionismo cultural polo que Bonello semella sentirse tan fascinado, como advirte da necesidade de executalo con xustiza exemplar. O abono da xeración que retrata é unha cultura pop que se nutre de distintas referencias máis ou menos dexeneradas. O autor francés mófase da deriva despolitizada do zombi romeriano, tampouco deixa de establecer unha chiscadela irónica a Hogwarts coma o universo ficticio millennial por excelencia no terreo do coming-of-age. Mais ao tempo, a protagonista sublima a Rihanna.

A fita é gozosa neste xogo posmoderno de referencias, aínda que o que a convirte nunha experiencia realmente inmersiva é a súa vontade de mesturar épocas na montaxe, ordenando as secuencias case por temática, como quen pincha unha sesión de música, máis que establecendo unha progresión cronolóxica apreciable. Este recurso permite crear un final elíptico, aberto, abrupto e sorprendente, ao tempo que xera unha atmosfera que non precisa desenvolver intriga algunha. É sen dúbida aquí onde Bonello, seguindo a senda deixada por Tourneur, organiza a súa revolución, tan aparentemente lixeira como corrosiva.

Comments are closed.