Curtocircuíto 2022: Radar
A sección Radar do festival Curtocircuíto recolle cada ano as propostas máis narrativas ou representacionais do certame, mentres que Explora se decanta pola experimentación formal e a abstracción. Non obstante, na meirande parte das manifestacións cinematográficas, estas curtas que imos analizar hoxe estarían colocadas na programación máis atípica. E é que a cita compostelá é xa un evento dedicado á vangarda, dun xeito case transartístico, incluíndo música e arte contemporánea, sen deixar de ter no cinema o seu foco.
O perfecto exemplo disto atopámolo na peza gañadora desta edición, Love & Revenge (2022), dunha moza Anhar Salem, estudante na Fémis, que engade unha páxina máis ao longo historial de obras que se aproximan nos últimos tempos á reflexión sobre a virtualidade, utilizando metraxe das propias pantallas nas que esta se experimenta, en troques de filmar directamente a realidade. O certo é que este proxecto mestura ambos os dous rexistros, fundidos na montaxe como se fosen un só, insistindo en que as interaccións sociais na Internet acaban por ser unha extensión das reais, só que cuns códigos exacerbados.
A historia xira en torno a unha adolescente en Arabia Saudita á que lle gusta saír de noite e vestir dunha forma máis desenfadada —sen veo— do que recomendan as tradicións. Co temor da súa familia de que sexa vista como unha puta, a rapaza comeza a encerrarse cada vez máis na súa única fiestra liberadora ao mundo: o seu teléfono móbil. Copiando poses típicas dunha banal ostentación importadas de Occidente e expoñendo a súa vida privada de xeito sensacionalista para gañar seguidores, a moza acaba por entrar nunha espiral de desequilibrio mental explicitada na película a través da personalidade escindida dun avatar que toma o control sobre a súa vida e a atormenta. Aquí, Love & Revenge abraza por completo o fantástico para ofrecer unha metáfora bastante obvia e moi subliñada, que se perdoa pola frescura das súas formas. Experimentando con filtros e outras ferramentas kitsch das redes sociais, no mundo real crea ambientes claustrofóbicos e moi enrarecidos mediante cores estrambóticas de inspiración windingrefiana e grande angulares que distorsionan a imaxe. Estes últimos planos resumen moi ben esa tensión entre a expresión reprimida do privado nun contexto público hostil, con corpos que se senten incómodos nun espazo que os rexeita.
Nunha xeografía non moi afastada, غرام وانتقام (Subtotals, Mohammadreza Farzad, 2022), premio do Xurado Novo, mostra unha vez máis a rica vea poética que existe en Irán. A fita parte de dúas obras literarias e con elas crea un estilo propio a medio camiño. Dunha banda, está Subtotals, un artigo que Gregory Burnham escribiu en Harper’s Magazine en xullo de 1989. Nel conta o número de veces que fixo certas cousas na súa vida. Por exemplo, citando o inicio do texto con tradución propia do inglés: “Número de refrixerados cos que vivín: 18. Número de ovos podres que tirei: 1. Número de aneis que posuín: 3”. E así sucesivamente, sen parar, todo o artigo. Este estilo aporta unha cadencia particular, moi rítmica, case como unha canción de berce. Tamén é un xeito poético e irónico de contar unha vida a partir de imaxes evocadas. A fita trasládao usando metraxe familiar en súper 8 cunha voz en off que imita o texto do que parte. A montaxe tamén é moi fragmentada. Por momentos a imaxe conxélase e os números aparecen impresos sobre a pantalla. Hai diversos textos en farsi, algúns seguramente extractados ou inspirados por Autoportrait, do pintor, fotógrafo e escritor francés Édouard Levé. Texto poético, ensaio persoal máis afectado dunha vida, aínda que constrúe frases completas, esta sorte de enumeración de momentos e sensacións está tamén moi presente. A melancolía e a estrutura de base da voz en off son préstamos que recolle Farzad con delicada sinxeleza. Un filme moi belo.
O premio do público foi para Hideous (Yann González, 2022), comprensible se temos en conta que se trata dun dos filmes máis gozosos e esteticamente asombrosas da competición. En realidade é un sofisticado vídeo musical que nace da colaboración de González con Oliver Sim, estrela pop integrante de The XX, que vén de sacar un álbum en solitario, Hideous Bastard. Cunha historia mínima en torno a un cantante que vai conceder unha entrevista a un talk show e fala do monstro que leva dentro, a furia que sinte ante o rexeitamento por se ter criado como adolescente gay con sida; esta mini ópera rock en tres partes adapta o mesmo número de temas do disco cunha posta en escena suntuosa e colorida, con vestimenta marcadamente queer, que resulta unha gozada. Todo é moi xoguetón e González parte de referencias a vellos formatos televisivos cun aire moi retro aos oitenta para aos poucos irnos introducindo nun universo fantasgore moi estetizado e divertido, no que non faltan algunhas pingas de sangue ben espalladas. Cinema lúdico e efervescente.