HOLY MOTORS, de Leos Carax

A VIDA INMANENTE

Holy Motors é unha película cun marcado ‘pathos’, unha paixón moi densa que apenas deixa espazo ao espectador para padecer, segundo o seu albedrío, as imaxes que se lle presentan –seguramente esa sexa unha das razóns polas que lle é tan doado a Leos Carax irritar ao público (así como aos produtores, visto o que lle custou volver a embarcarse nesta auténtica iluminación, unha frecha lanzada ao futuro)–.

Un riso que os devolve á casa, sen nós.

“É demasiado…, mostra unha imaxe demasiado negativa de…”, comentábame o meu acompañante ao saír do cinema. “De que?”, pregúntolle eu.

Porque, aínda que fose certo, aínda que fose demasiado… negativa?, demasiado, en todo caso, polo menos fala diso; sexa o que fose iso. É verdade que eu tampouco simpatizo completamente con esa desesperación ante…, que?

Con todo, aí radica na miña opinión o valor desta iluminación, deste lóstrego de sentido, en que “fala” diso. En que se aventura a percorrer, coas súas imaxes, un espazo mental que, seica, non fose escudriñado nunca –ou, polo menos, non moi a miúdo–.

Dalgún xeito, películas como esta (o seu parente próximo, Inland Empire, ou, en menor medida Mulholland Drive, na que tamén aparece a limusina, –significante privilexiado do que se nos aveciña?– é dicir, cinema non narrativo en salas comerciais), películas como esta, digo, convidan a falar delas, a destripalas, moito máis libremente que outras películas, digamos, narrativas. Existe unha materia das imaxes ineludible á hora de re-imaxinar a película, pero a orfandade ante a posibilidade dunha interpretación privilexiada resulta liberadora, unha vez que un se afai á incomodidade que isto poida provocar.

Como mínimo, dúas vidas.

Facendo uso desa liberdade, e entusiasmado polas imaxes, direi que o tempo de vivir unha vida terminouse –mesmo se non o creamos aínda–. Unha vez que somos conscientes diso, de que estamos a vivir unha vida, a vida que nos tocou vivir, a que tivemos que elixir, inadvertidamente, nalgún momento, e que exclúe outras vidas, unha vez que somos conscientes diso, entón, deixa de sernos posible vivir unha vida. Pásanos como ao actor destas películas sen cámara que “producen” as holy motors (película sen espectadores?, sen vida real á que facer referencia?, pura inmanencia?). Representar un papel, reproducir unha determinada realidade (sexa a virtual, a do noir no ámbito portuario, o horror da adolescencia, a feminidade nas relixións monoteístas, as caladas paixóns decimonónicas,…) converteuse xa nunha rutina tal –mesmo se non somos conscientes diso aínda– que é indiferente que vida e que realidade sexa esta. A representación cinematográfica consciente de si mesma. Unha vez que se alcanza certa autoconciencia, esta xa voou cara outra cousa, algo que aínda non sabemos o que é. Os espectadores están durmidos e a representación ocorre á marxe da súa percepción, na mesma salga onde xacen inconscientes.

Mundos que están neste.

A vida de cada un, as eleccións ineludibles que van limitando o camiño dunha vida, até atoparte, na madurez, con que esta é a túa vida. Unha práctica cultural, a de interpretar como será, é e foi a túa propia vida, tan ligada ao mecanismo ancestral da narración.

O tema da representación –cinematográfica, teatral– aparece en toda a súa materialidade ao longo da película (poucas veces se filmou con maior detalle e paciencia o traballo de maquillaxe do actor, a súa suor e o pegamento que sostén os seus postizos). Unha caracterización logo da outra, até ser estas indiferentes entre si, un oficio xa sen espectadores, ou, polo menos, sen a seguridade de saber quen sexan estes, ou cal sexa a súa disposición (están a gozar libremente do espectáculo?, están a ser inducidos a algo, pola contra?; non podemos estar seguros diso, perdemos o contacto, tan só nos relacionamos cuns misteriosos produtores, mentres nos movemos nunhas máquinas sacras completamente autosuficientes –e tamén avocadas a desaparecer, por outra cousa, sospeitan–).

Perdido o contacto, diagnóstico descoñecido.

Holy Motors incita a unha reflexión epocal. Polo menos iso imos sospeitando a medida que avanza a metraxe, e os compañeiros de reparto da última representación que lle espera ao noso crepuscular actor non fan máis que confirmalo. Unha reflexión radical, posthumana mesmo, como se empeza a dicir desde hai poucas décadas. Existe tamén un certo traballo encamiñado a que apareza o fenómeno da representación cinematográfica en toda a súa espesura, unha espesura que se ha ir formando logo de décadas afacendo o ollo a uns certos reflexos, desde as primeiras imaxes do cinema en branco e negro, simple imaxe en movemento, a dun home correndo, até a autoconciencia do mesmo nesa lyncheana sala de cinema.

A pantasma das narracións pasadas.

É curioso como se logra no cinema actual falar de ideas, unha vez abandonado o camiño da montaxe intelectual de Einsestein. A reflexión debe estar ancorada na experiencia para que esta sexa aceptada por nós, espectadores do século XXI. Non podemos renunciar á identificación existencial, temos que vivir a historia para aceptar o pacto que nos propón a película. Tachariamos de panfleto político, de experimento con imaxes, de vídeo-arte, o traballo de quen se atrevese a facer agora mesmo o Acoirazado Potemkin. Se queremos falar de ideas temos que vivilas, e se estas ideas son novas haberá que vulnerar a práctica narrativa. Fascinante época na que todo empeza a ser inmanente.