LADY BIRD, de Greta Gerwig
Para unha peli indie, verse catapultada á tempada de premios é unha arma de dobre gume. Dunha banda, entra noutra liga e consegue máis atención da que xamais obtería por méritos propios, garantindo mesmo unha carreira comercial internacional. Doutra banda, corre o risco de verse reducida a unha narrativa promocional, encorsetada no oco que ocupa entre as restante candidatas, valorada só como contendente e non como entidade. Especialmente perigosa é esta dinámica para os filmes aos que por riba se lles pode aplicar a etiqueta de “diversos”. Parece que Get Out (Jordan Peele, 2017) cumpre encantada a función de amosar que estes xa non son os #Oscarsowhite das últimas edicións, pero en troques a Greta Gerwig impuxéronlle ter que salvar por ela e por todas as compañeiras neste ano do #MeToo e #TimesUp, aí é nada.
Ao seu filme Lady Bird (2017) vénlle grande a responsabilidade de ter que loitar pola sororidade en pleno na batalla contra o Goliat da industria audiovisual. É unha obra deliberadamente menor, que se contenta con representar a unha única muller, a heroína titular, nese gran momento de encrucillada vital que é o derradeiro curso no instituto. O que non é pouco como meta: os coming-of-age están tan estereotipados que custa atopar algún que transcenda o simple traxecto polas estacións habituais do viacrucis adolescente. A película fai check-in en cada rito de paso imaxinable (pelexas familiares, amistades fráxiles, espertar sexual, selección universitaria, o puto baile de fin de curso…), pero polo menos faino cunha voz autoral bastante definida a estas alturas, que oscila con precisión entre a ironía e a tenrura desde a distancia.
Así, se unha virtude ten a obra de Gerwig, desde os seus inicios como actriz mumblecore ata os seus recentes logros como guionista, é a honestidade. Partindo sempre da súa experiencia (ata que punto da súa biografía?), adoita escribir e interpretar mulleres vacilantes pero resoltas, imperfectas pero carismáticas, á procura do seu lugar no mundo. Na súa ópera prima decide explorar a orixe dese arquetipo cunha Christine resabida e rebelde, á que non custaría imaxinar dentro uns anos como a Frances de Frances Ha (2012) ou a Brooke de Mistress America (2015). A sinceridade diferencial de Greta nótase nos pequenos detalles, nas escollas que fai para darlle profundidade ao relato. Prefire amosar unha relación maternofilial complicada, como as da vida real, na que non é fácil redimir as personaxes, pero si chegar a comprendelas. Opta por evidenciar as consecuencias da crise financeira deste século na clase media, cando a maioría destes discursos obvian calquera circunstancia socioeconómica (xenial o gag do pasatempo inmobiliario). Mantén unha relación de amor-odio coa cidade de orixe (como nos pasa a todos, supoño), un Sacramento que desdeña por provinciano fronte á efervescente Costa Leste, pero que tamén idealiza como locus memoriae fundacional.
Á Greta Gerwig cineasta aínda lle falta dar un salto cualitativo para estar á altura da Greta Gerwig escritora, pois a posta en escena de Lady Bird apenas conta con solucións visuais de empaque. O que si ten é ritmo, apoiándose nunhas montaxes de transición entre secuencias que fan que o ano académico avance na metraxe con graza, sen cansar nunca ningunha anécdota. A súa outra gran virtude como realizadora é a dirección de actores: certeira no casting, consegue que todo o elenco brille por pequeno ou funcional que sexa o papel, pero especialmente meritorio é como canaliza o talento de Saoirse Ronan e Laurie Metcalf, filla e nai condenadas a quererse pero non entenderse, cuxas interpretacións abraian como espello unha da outra.
Con estas aptitudes e o seu sentido do humor, Gerwig ben podería tornar de aquí a uns anos no Woody Allen desta xeración, aínda que talvez non lle faga moito aquel a comparación (acaba de arrepentirse publicamente de ter colaborado co neoiorquino). Con quen si é acaecido equiparala é con novas creadoras norteamericanas como Miranda July, Issa Rae ou sobre todo Lena Dunham, artistas que tamén converten o persoal en universal dunha forma idiosincrásica e inconfundible (non é casualidade que moitas o fagan desde a pequena pantalla).
Dentro duns anos botaremos a vista atrás e seguramente lembraremos Lady Bird como unha fita que aínda que non era redonda de todo, daba boa medida do talento por explotar da súa creadora (como a Christine, cousas importantes lle agardan); talvez nos parecerá o Lost in Translation (Sofia Coppola, 2003) desta década. É probable que non recordemos os premios que finalmente gañou ou non gañou, pois esas vaidades no fondo non son relevantes. E con sorte, a situación para as mulleres en Hollywood terá mudado e as circunstancias que converteron ao filme nun estandarte fronte aos “all-male nominees” xa non se reproducirán (a esperanza nunca se perde).