NOVOS CINEMAS 03: SECCIÓN OFICIAL

Recolle Jonás Trueba unha frase de Mekas na que o director lituano recordaba que “o mal e a fealdade cóidanse sós; son o ben e a beleza os que precisan dos nosos coidados”. Sen dúbida esa debe ser a función dos festivais e a crítica de verdadeiro valor, protexer e servir de altofalante daquelas xemas que se escapan cada ano do noso limitado radar individual. Unha necesidade crucial en tempos de consumo rápido e múltiples propostas, que pon de manifesto o valor dos contados espazos como Novos Cinemas, destinados ás primeiras películas; aquelas que ao carecer da marca recoñecible dunha longa carreira ou dos premios outorgados no pasado, son máis fáciles de obviar polo espectador. E se ademais, como no caso do festival pontevedrés, mostra indicios dunha sólida e coherente programación, que conecta con personalidade os filmes das súas distintas edicións, non podemos máis que celebrar, acompañar e apoiar ao seu equipo con todas as nosas forzas. Sinalamos pois a continuación, as catros películas da Sección Oficial que máis espertaron o noso interese ao longo da semana.

Fail to Appear (Antoine Burges, 2017)

A primeira sorpresa desta edición foi Fail to appear (Antoine Bourges, 2017), primeira mostra da coherencia citada anteriormente. Esta conecta e continua os acertos da formidable Short Stay (Ted Fendt, 2016), presente na Edición 01 do festival e coa que comparte unha proposta visual de aparente sinxeleza que, con todo, esconde unha reflexión amarga e complexa sobre a soidade e a necesidade de conexión humana.

Antoine Bourgues, que xa nos sorprendeu no Cinema du Reel de 2012 con East Hastings Pharmacy (2012), volve aos espazos suburbanos de Vancouver para mostrar unha historia de proximidades e distancias entre unha asistenta social e o seu cliente acusado de furto. Unha trama que lle permite retratar aqueles espazos onde a interacción social está mediatizada pola burocracia institucional, dificultando calquera intento de axuda ou de empatía e xerando unha enerxía negativa de baixa intensidade cun progresivo efecto deshumanizador. Un dos maiores logros de Bourges é precisamente a súa habilidade para recrear esa tensión dun modo sutil, mediante unha posta en escena distante e cun intelixente uso do tempo fílmico e da estaticidade corporal.

Trinta Lumes (Diana Toucedo, 2017), que resultou gañadora do Premio do Público, era unha película esperada (no seu camiño anterior a Novos Cinemas recibiu galardóns en Filmadrid e no D’A) e outra mostra da boa saúde do cinema galego contemporáneo. Diana Toucedo filma aquí imaxes a modo de resistencia fronte ao esquecemento, unha pequena mostra dunha realidade en risco de desaparición que logra transcender a idea de rexistro etnográfico. Logra isto mediante unha mirada que desprende unha ética da xusta distancia: aquela que posúe o que mira a unha comunidade desde a proximidade e a intimidade do que intentou comprender de igual a igual.

En Trinta Lumes Toucedo fálanos dos últimos portadores do lume de O Courel e as súas decisións formais están destinadas a reflectir xustamente a un grupo de parroquias que vive entre un pasado con cada vez máis protagonismo e un futuro dolorosamente incerto. Como no faulkneriano condado de Yoknapatawpha, na Comala de Rulfo ou en Arraianos (Eloy Enciso, 2012) o presente e o pasado, o físico e o espiritual, o humano e o natural atópanse misturados e con fronteiras difusas polas que, en ocasións, pódese acceder a outros mundos.

Sorprende tamén unha constante, un feito que emparenta a Trinta Lumes con outros exemplos encadrados baixo a etiqueta do denominado Novo Cinema Galego: a súa capacidade para dixerir uns referentes fílmicos contemporáneos dun xeito orgánico e en situación de igualdade. Así, desde o seu prólogo o filme recolle con naturalidade e perfecta adecuación á realidade galega os ecos de obras en principio moi afastadas: desde o panteísmo e a superposición de temporalidades do cine de Apichatpong Weerasethakul ata a voz en off e o achegamento arrebatado e transcendental á natureza do Terrence Malick de The New World (2005) ou Tree of Life (2011).

The World is Full of Secrets (Graham Swon, 2018)

Sen premio no palmarés final pero especialmente destacable para o que escribe estas liñas é The World is Full of Secrets (Graham Swon, 2018). Cun mínimo número de recursos, o director (que foi produtor doutros filmes que fan da necesidade virtude, como a xa citada Short Stay ou Hermia & Helena de Matías Piñeiro, outro coñecido de Novos Cinemas), constrúe un relato que impresiona desde o comezo coa súa valente aposta á hora de tratar un acontecemento macabro: o asasinato real dun grupo de nenas nun suburbio acomodado norteamericano durante a celebración dunha festa de pixamas.

Afastándose desde o comezo das tropos visuais do slasher, pero cunha proximidade á estrutura dos filmes de terror de antolóxicos, Swon deconstrúe o subxénero para explorar as súas fronteiras e, deixando a violencia visual en fóra de campo, analizar a forma na que as mulleres transmiten a través do relato oral a violencia exercida sobre elas. Un hipnótico, estilizado e nocturno intento de mesturar o ambiente onírico das The Virgin Suicides (Sofia Coppola, 1999) coa estrutura antolóxica da tradición literaria do Decamerón.

Historias contadas á luz das candeas, en círculo, na escuridade da noite e lonxe da protección paterna, onde se constrúen os relatos de cada unha das protagonistas mediante longos planos secuencia onde o rostro feminino ten un papel fundamental á hora de conxurar e reflectir a violencia perpetrada contra as mulleres. Cando funciona, especialmente no comezo e no final da mesma, deixa un estupendo sabor de boca, á vez que serve dunha forma moi acertada e actual como reflexión sobre a representación visual da violencia.

Mención Especial do Xurado de Novos Cinemas, Un violent désir de bonheur (Clément Schneider, 2018) resulta cálida, atractiva e morosa como unha tarde de verán á hora de contar a súa historia de revolucións políticas interiores e exteriores. Construída sobre o traballo do seu actor principal, Quentin Dolmaire, que realiza un gran labor á hora de vehicular e dotar de calado ás dúbidas e medos de Gabriel, un monxe en tempos da Revolución Francesa. O espírito inquedo e sensual do filme, próximo á obra de Pasolini, de João Pedro Rodrigues ou ao Albert Serra máis livián, resta gravidade e incrementa a humanidade á hora de tratar o gran tema da película: o choque de ideas e a fricción entre ideoloxías durante calquera conflito bélico, xunto a unha mirada ao pasado que serve, ante todo, para interrogar o noso presente.