ZWAZO, de Gabriel Abrantes
Gabriel Abrantes (N. 1984) presentou na 20.ª edición do Curtas Vila do Conde un novo filme que integra, con moita coherencia, o seu percorrido singularíssimo no contexto do cinema portugués. Vindo das artes plásticas, mais con formación académica en cinema e artes visuais, Gabriel Abrantes comezou a facer cinema en 2006 nun contexto de galeria, para ser exhibido en exposicións de artes plásticas, comezando desde cedo a construír un universo estético e a desenvolver un proceso creativo moi singular: Olimpia I e Olimpia II (2007), un díptico correalizado con Katie Widloski; Gugg ‘n’ Tate (2008); Visionary Iraq (2008), correalizado con Benjamin Crotty; Too Many Daddies, Mommies and Babies (2009).
O percorrido sólido levouno a comezar a producir e a realizar obras máis pensadas para a sala de cinema, cunha construción narrativa máis convencional -este adxectivo nunca ten moito sentido para falar da obra de Abrantes, mais non se me ocorre outro- e cunha profundidade de campo e encuadres que xa esixían unha tea de cinema. Até ao momento, o momento máis mediático da súa carreira conseguíuno con A History of Mutual Respect (2010), correalizado con Daniel Schmidt, que gañou o Leopardo de Ouro á Mellor Curtametraxe Internacional no Festival de Cinema de Locarno en 2010 e o Premio á Mellor Curtametraxe Experimental no Festival de Melbourne de 2011, e ademais a nominación á Mellor Curtametraxe no Festival de Róterdam.
Seguírona outras obras que consolidaron o “estilo” de Abrantes, nomeadamente Fratelli (2011), correalizado con Alexandre Melo, e Palácios da Pena (2012), correalizado con Daniel Schmidt, que confirmaron a coherencia plástica, temática, formal e estética revelada desde cedo: a súa capacidade de creación de “universos narrativos” que cruzan, a través de varias linguaxes, “visións sarcásticas da cultura, da política e do cotián”.
As relacións humanas, sobre todo amorosas e de solidariedade, continúan a marcar a obra do mozo realizador. E Zwazo non foxe desas preocupacións: a historia do filme cruza o cotián de adolescentes e anciáns haitianos coa reconstrución do seu país logo do terremoto de 2010 e fondo, coa traxedia grega Os paxaros, escrita por Aristófanes, que constitúe unha forte sátira aos defensores das utopías políticas e sociais. O ficar fascinado pola cultural popular, eminentemente oral, e o seu cruzamento coa cultura erudita, eminentemente escrita, ou con formas de expresión artística máis contemporáneas e radicais, máis performáticas -neste caso, auto-referenciais ao propio traballo de Gabriel Abrantes-, tornan o filme moi complexo dende punto de vista reflexivo e subxectivo de cada espectador.
Con Zwazo, Gabriel Abrantes promete iniciar un traballo máis duradeiro en torno á preocupante situación social e humanitaria de Haití, xa garantindo apoios financeiros para dous proxectos máis: Tristes Monroes e Narciso, Edipo and Orpheus, ambos correalizados con Daniel Schmidt, foron seleccionados para o Atélier Cinéfondation en Cannes e para o FIDLab fórum de co-produción promovido polo FIDMarseille. Os dous proxectos están próximos de Zwazo en relación á reflexión do autor sobre a globalización e a xeopolítica no mundo contemporáneo.
Mais as preocupacións sociais e políticas non son inéditas no traballo de Abrantes, que xa filmara en realidades tamén periféricas como Luanda (Angola), Costa Rica ou a Amazonia. Xa en 2009, nunha entrevista ao Xornal de Letras, o mozo realizador afirmaba que encontraba no cinema unha forma de “prerecheo en termos sociais”: “No obradoiro, estou a facer un esforzo intelectual, mais a actividade social non é grande. O cinema vén cumprindo ese espazo que foi a razón principal que me levou a traballar en arte”. O mesmo ano, en entrevista á revista Rúa de Baixo, afirmou ademais: “Un traballo político é aquel que tenta imaxinar o mundo, retorcelo e pervertelo, para que sexa posíbel reflexionar moralmente sobre o que o noso mundo debía ser”.
Le este artigo na súa versión orixinal en portugués