SAFARI, de Ulrich Seidl
Desde os inicios da súa carreira coma documentalista a comezos dos 80, Ulrich Seidl insistiu en sinalar cara o sustrato grotesco e inhumano oculto trala apariencia de benestar dunha sociedade, a austríaca – europea por extensión –, empeñada en agochar as súas patoloxías ao mundo exterior. Im Keller (2014), o seu anterior traballo, serviu como perfecta síntese de todas as súas inquedanzas. Coa súa entrada nos demenciais sótanos das casas lustrosas, unha básica metáfora desvelaba o perturbador subconsciente de toda unha sociedade. Pero o maio logro desta última eta foi patentar unha liña estilística plenamente acorde co seu discurso: a un ríxido sentido do encadre, frontal e simétrico, oponse a deformidade humana latente nas súas criaturas, amosada sen ambaxes.
Despois de completar unha sorte de etapa co documental citado, Safari (2016) traslada as súas preocupacións de Seidl a outro continente, África, ao que xa se achegou brevemente en Paradis: Liebe (2012). O expolio das súas terras por parte do mesmo europeo de clase alta retratado nas súas obras previas, orgulloso de saquear un territorio alleo amosando que daquel colonialismo pasado quedan algo máis que residuos, dá pé a unha nova reflexión social, non menos obvia que a xa mencionada. Nun enclave pechado, aparentemente aillado do resto da civilización, varias parellas combaten o seu tedio existencial – suxerido a través do baleiro imperante nos diálogos e na repetitiva rutina – mediante a caza organizada de animais salvaxes. Individuos de diversas idades amosan un idéntico cinismo ao perseguir, capturar e finalmente fotografarse cos codiciados trofeos, sempre acompañados por un nativo significativamente sen voz. A tarefa de Seidl, pronto queda claro, é identificar tal absurdo impulso dominante coa necesidade destes cazadores de ratificar unha visión despreocupara e monstrosa do mundo.
En contraposición ao estatismo das declaracións en interiores, Seidl engade o movemento de cámara nas secuencias de cacería, chamadas a posuír certa tensión unha vez comprobado que o seu desenlace, impregnado de quietude e frustración, é sempre idéntico. Pero a súa pretendida gran baza agóchase no tercio final, ao destapar o que acontece con eses mastodontes agora sen vida: a aparición dos explotados habitantes locais, de novo sen palabra, apurando para o seu nimio beneficio os cadáveres destes restos do horror – en secuencias descritas con enorme suciedade visual, oposta á silenciosa limpeza dunhas cacerías que culminan cun disparo sobrio –, deixa tan mascada a despiedada conclusión piramidal de Seidl coma emborronado o seu achegamento.
“A natureza desapareceu, o principal problema da humandiade é a sobrepoboación”, xustifícase un dos entrevistados no peche de Safari, un broche no que o director austríaco parece de novo interpelarnos a todos coma perpetuadores da grotesca realidade que nos rodea. O seu principal problema, ao dar tanto pábulo a esta indiferencia coletiva, é que en moitos momentos pódese identificar a súa mirada co mesmo cinismo das súas personaxes, cara os que parece mostrar máis anhelo de sinalar a súa perserveridade que de intentar penetrar nela. O cinema de Ulrich Seidl nunca se distinguiu por unha ética férrea, pero ahora ademais fainos cuestionar se a súa fórmula poderá sobrevivir en moitas máis entregas.