LE PÈRE DE MES ENFANTS, de Mia Hansen-Løve

Hansen-Løve, inédita en España, é un dos máis sólidos valores do 'novísimo' cinema francés

ELOXIO DUNHA CINEASTA DISCRETA · 

Actriz ás ordes de Olivier Assayas en Fin août, debut septembre (1998) e Les destinées sentimentales (2000), colaboradora dos Cahiers entre 2003 e 2005, a máis nova dos ‘novísimos’ do cinema francés, Mia Hansen-Løve -que coincidindo coa saída deste primeiro número de A Cuarta Parede celebra o seu trinta aniversario- conta xa con dúas longametraxes no seu haber como directora: Tout est pardonné (2007), premio Louis Delluc, e Le pére de mes enfants, Premio Especial do Xurado no pasado festival de Cannes de 2009; e garda para este 2011 a estrea do seu novo filme, Un amour de jeunesse, máis con todo segue a ser unha descoñecida entre nós.

Pero por que falar de Hansen-Løve? Por que agora? Máis aló da tentación de sinalar novamente a reiterada teimosía dos nosos programadores (segue sen estrea no noso país), cremos que é importante chamar a atención sobre un filme (e unha cineasta) tan pequeno en aparencia como pode ser este Le pére de mes enfants, cuxas virtudes acaban destacando ao ser postas en relación de contraste cas obras dos seus contemporáneos.

Aló onde outros se dedican a perseguir a transcendencia a golpes de simbolismo, limitando a expresión cinematográfica a unha especie de infantil xogo de adiviñas (comparemos, por exemplo, coa epatante pirotecnia da recentemente celebrada Mr.Nobody (2009) de Jaco Van Dormael), as narracións inmersas no cotián e a sutil inmediatez das imaxes propostas por Hansen-Løve semellan na súa desnudez camiñar xusto na dirección oposta, optando polo ‘borrado’ sistemático das súas propias pegadas ou de calquera indicio de simboloxía, constatando a cada paso un talento afianzado a forza dunha desacostumada ‘discreción’. Deste xeito, cando Grégoire Canval, protagonista por presencia ou ausencia desta Le pére de mes enfants decida acabar ca súa vida farao sen grandilocuencia, camiñando sen rumbo claro por unha rúa atonal, despoxada de todo trazo significante.

Porén esta ‘discreción’ á que nos referimos non é tanto aquela da que falara David Bordwell en relación ao cinema clásico de Hollywood1, na que o relato aspira a ocultar os medios da súa creación favorecendo unha trama que avance ‘por si mesma’, cunha imparable lóxica de causa efecto, senón unha variante moito máis sutil e -como sinalou Hilario J.Rodríguez2– máis directamente emparentada cos elípticos relatos de Anton Chéjov que ca rigorosidade da maquinaria hollywoodiana. Hansen-Løve consegue facer das súas narracións un tecido que, se se me permite a obvia contradición de termos, poderiamos definir como dunha fráxil contundencia, na que os acontecementos son capturados sen filtros nin resaltes, no seu xesto e inmediatez esenciais; nos que “cada instante ten a súa densidade propia, pero esta non está no diálogo” ou na acción, “senón no silencio, na vida que se escapa”1. Na vida que a súa cámara atrapa.

Se prestamos atención tanto ao acontecemento central do filme (o xa comentado suicidio de Grégoire, o seu protagonista) como á plasmación (estupenda, por outra banda) do entorno no que os personaxes se moven (o traballo dunha produtora cinematográfica nas marxes da industria) atoparemos que estes son en esencia elementos perfectamente substituíbles, intercambiables; e que por tanto non importan máis que na súa inmediatez. A escusa do cine dentro do cine, para Hansen-Løve non é un fin en si mesmo, senón máis ben un medio coñecido do que poder servirse para falar de aquilo que en realidade máis lle interesa. O que a mirada da cineasta privilexia é antes de nada a delicada materialidade de todos aqueles pequenos xestos que compoñen os ‘arredores’ do seu filme, esa ‘vida que se escapa’ á que faciamos referencia máis arriba: a familia, a educación dos fillos (podemos afirmar sen temor a equivocarnos que poucos cineastas saben filmar os nenos como o fai Hansen-Løve), as relacións matrimoniais ou laborais e a colisión entre as aspiracións individuais e unha sociedade na que a ‘lóxica’ da economía rexe en moitos aspectos o noso destino.

Non é este, evidentemente, un caso único, sen filiacións. Non nos atreveriamos a dicir que Mia Hansen-Løve presente por si mesma un aspecto novidoso ou único no cinema de autor europeo; sen saír de Francia, de Pialat e Garrel ao propio Assayas estas armas veñen sendo traballadas e afinadas dende fai tempo; porén, cremos que un filme como este transcende con creces a mera categoría de ‘filme de alumno aplicado’, confirmando a valía individual da súa autora.

Le pére de mes enfantsé un retrato directamente inspirado na vida e a morte de Humbert Balsan -a quen está dedicado o primeiro filme da cineasta, Tout est pardonné-, home de cinema parisiense quen a través da súa compañía Ognon Pictures deu saída a medio cento de filmes de nomes como Youssef Chahine, Claire Denis ou Bela Tarr. Balsan labrou ademais unha singular carreira como actor, incorporando papeis para Jacques Rivette, Maurice Pialat e mesmo o Gauvin da bressonianaLancelot du Lac (1974).


_____

(1) BORDWELL, David, STAIGER, Janet e THOMPSON, Kristin. El cine clásico de Hollywood, Barcelona, Paidós, 1997.

(2) CASAS, Quim (ed.). La Contraola. Novísimo cine francés, Festival Internacional de Cine de Donostia-San Sebastián, Filmoteca Vasca-Euskaldito Filmategia, 2009.

(3) BARRAULT, Jean-Louis, en LAFFITTE, Sophie. Tchekhov par lui-même, París, Éditions du Seuil, 1955.

Comments are closed.